Өкпе артериясының тромбоэмболиясы > Архив - Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказ №764, 2007, №165, 2012)

Анықтамасы

Версия для печати
Скачать или отправить файл

Анықтамасы

Анықтамасы

Өкпе артерияның тромбоэмболиясы (ӨАТЭ) – өкпе артериясы негізгі бағаны немесе тармағының кенеттен эмболмен (тромбпен) бітелуінен өкпе паренхимасында қанайналымның тоқтауын айтады.

Хаттама коды: Е-026 "Өкпе артериясының тромбоэмболиясы"
Жедел медициналық көмек

Кезең мақсаты: өмірге маңызды жүйелер мен мүшелердің қызметін қалпына келтіру.

АХЖ-10 бойынша коды (кодтары):

I26 Өкпелік эмболия

Енгізілді - өкпелік (артериялар) (веналар):

- инфаркт;

- тромбоз;

- тромбоэмболия.

Енгізілмеді - асқынатын:

- түсік (O03-O07).

Жатырдан тыс немесе молярлы жүктілік (O00-O07, O08.2)

- жүктілік, туыт жəне туыттан кейінгі кезең (O88.-).

Жіктемесі

Даму варианты бойынша жіктелуі: (Ю.В. Аншелевич, Т.А. Сорокина, 1983):

1. Жіті түрі: төсте кенеттен басталған ауыру сезімі, ентігу, АҚҚ төмендеуі, жіті өкпелік жүрек белгілері.

2. Жітілеу түрі: өршіген тыныс жəне оң қарыншалық жетіспеушілік жəне өкпе инфаркты белгілері, қан түкіру.

3. Рецидивті түрі: қайталамалы ентігу, талу, өкпе инфарктының белгілері.

Өкпе артерияларының окклюзиясы дəрежесі бойынша:

1. Шамалы – қан тамыр өрімінің жалпы алаңының 30% (ентігу, тахипноэ, бас айналу, қорқыныш сезімі).

2. Орташа – 30-50% (кеудеде ауыру сезімі, тахикардия артериальды қысымның төмендеуі, кенеттен əлсіреу, өкпе инфаркт белгілері, жөтел, қан түкіру).

3. Көлемді – 50% жоғары (жедел оң қарыншалық жетіспеушілік, обструктивті шок, мойын веналарының ісінуі).

4. Аса көлемді – 70% жоғары (кенеттен ес жоғалуы, дененің жоғарғы бөлігінің диффузды цианозы, қан айналымның тоқтауы, тырысулар, тыныс тоқтауы).

Жиірек көзі болып табылады:

1. Аяқ веналарының (негізінен мықын-сан сегменті – 90%) жəне кіші жамбастың терең веналарының тромбтары; тізенің терең веналары тромбозы 5% жағдайда ӨАТЭ мен асқынады, беткей веналар тромбозында ӨАТЭ-мен асқыну болмайды.

2. Жүректің оң жақ бөлігінің тромбтары.

Қауіп-қатерлі факторлар

Қауіп-қатерлы факторлар:

- егде жəне қарт жас;

- гиподинамия;

- соңғы 12 апта ішіндегі аяқтардың иммобилизациясы немесе оның салдануы;

- 3 күннен артық төсектік режим;

- өткерген операциялар (əсіресе жамбас ағзалары, ішке жəне аяққа), аяқ сынықтары;

- қатерлі жаңа түзілімдер;

- семіздік;

- варикозды ауру;

- жүктілік, ерте туыттан кейінгі кезең жəне операциямен босануға келісу;

- жүрек жетіспеушілігі, жүрек қақпақшаларының ақауы;

- жыбырлаушы аритмия;

- сепсис;

- нефротикалық синдром;

- пероральды контрацептивтер қолдану, диуретиктерді үлкен дозада қолдану, орынбасушы гормональды терапия;

- миокард инфаркты;

- инсульт;

- гепарининдуцирленген тромбоцитопения;

- эритремия;

- жүйелі қызыл ноқта;

- тұқым қуалау факторы – антитромбин III тапшылығы, С жəне S протеиндері, дисфибриногенемия.

Диагностикасы

Диагностика критерилері

ӨАТЭ айқын кардиореспираторлы бұзылыстармен жүреді, ал майда тармақтар окклюзиясы кезінде өкпе инфаркты деп аталатын өкпелік паренхиманың геморрагиямен тығыздалуы (жиі келесі некрозданумен).

ӨАТЭ кезінде байқалады:

- кенеттен ентігу (ортопноэ тəн емес);

- қорқу;

- күрт əлсіздік, бас айналу.

Өкпелік инфаркттың дамуында – жөтел, кеудеде ауыру сезімі (тыныс алу актісінде көбінесе фибринозды плеврит пайда болғанда), қантүкіру.

Қарап тексергенде анықталады:

- Мойын веналарының пульсациясы мен ісінуі;

- Жүрек шекарасының оңға ұлғаюы;

- Эпигастральді пульсация, тыныс алу кезінде күшейеді;

- Өкпелік артерияда II тонның акценті жəне екі еселенуі;

- Əлсіреген тыныс жəне /немесе шектелген аймақтарда майда көпіршікті сырылдар,құрғақ сырылдар болуы мүмкін;

- Плевраның үйкеліс шуы;

- Бауырдың ұлғаюы;

- Əртүрлі айқын цианоздар;

- Гипертермия ( коллапс кезінде) 37,8°С жоғары (тұрақты) 2-3 тəулікке дейін;

- Тахипноэ минутына 20 артық;

- Кеудеде ауыру сезімі;

- Жөтел (ХОБЛ қатысуынсыз өнімсіз);

- Тахикардия минутына100 артық;

- Қантүкіру (əсіресе қақырықтағы қан ұйындыларымен);

- Артериалды-альвеоларлы айырмасының жоғарылауы (рО2).

Терең веналар тромбозының болу мүмкіндігінің критерилері:

- Ісік (өкпенің, қуық асты безінің, ұйқы безінің), алдыңғы 6 ай ішінде анықтау;

- Салдану кезінде аяққа иммобилизация немесе гипсті таңғыш салу;

- Сан мен балтырдың ісінуі;

- 3 күннен артық төсектік режим немесе алдыңғы 4-6 апта ішінде операция;

- Терең веналар бойымен пальпациялағанда жергілікті ауыру сезімі;

- Балтырдың біржақты 3 см-ге артық ісінуі;

- Біржақты шектелген ісінулер;

- Беткей веналардың кеңеюі.

ӨАТЭ болу мүмкіндіктері:

- 3 жəне оданда көп белгілердің болуы-жоғары;

- 2 белгі-орташа;

- 2 белгіден аз – төмен немесе альтернативті диагноз.

Объективті тексеру

ӨАТЭ электрокардиографиялық диагностикасы:

- P-pulmonale (оң жақ жүрекшенің жүктемесі);

- Жүрекшенің электрлік осінің оңға айналымы ( Мак-Джина-Уайт синдромы - I стандартты əкетудегі терең S тісшесі, III əкетудегі Q тісшесі мен Т тісшесінің болмауы );

- Өтпелі аймақтың солға ығысуы;

- Оң жақ жүрекшенің жүктемесі;

- Гис шоғырының оң тармағының жедел дамыған толық блокадасы;

- Инфаркт тəрізді өзгерістер – II III aVF əкетулерінде ST тісшесінің элевациясы немесе V1-4 əкетуде ST тісшелерінің жоғары тұруы (миокард инфарктынан айырмашылығы ӨАТЭ реципрокты өзгерістер тəн емес);

- Оң жақ (V1-3) кеуде əкетуіндегі Т тісшесінің инверсиясы.

20% жағдайда ӨАТЭ ЭКГ-да өзгерістер тудырмайды.

Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Өмірге маңызды ағзалар қызметін жəне жалпы жағдайын бағалау: есі, тынысы (минутына 20 артық тахипноэ) жəне қан айналымы.

2. Науқас қалпы: отыруға немесе жоғарылап отырғанда ұмтылдырмай, жиі көлденең орналастыру.

3. Жедел өкпе-жүрек жəне өкпелік гипертензия белгілерінің анықтамасы:
- мойын веналарының ісінуі мен пульсациясы;
- жүрек шекарасының оңға кеңеюі;
- тыныс алғанда күшейетін эпигастральды пульсация;
- өкпе артериясында II тонның акценті мен екі еселенуі;
- бауырдың ұлғаюы.

4. Пульсті зерттеу, жүректің жиырылу жиілігін жəне артериялды қан қысымды өлшеу: тахикардия, аритмия, гипотония болуы мүмкін.

5. Өкпе аускультациясы: əлсіреген тыныс немесе оқшауланған аймақтарда ұсақ көпіршікті сырылдар, кейде құрғақ сырылдар болуы мүмкін.

6. Біріккен симптомдардың болуын анықтау: кеудеде ауыру сезімі, жөтел жəне қан түкіру, гипертермия.

7. Флеботромбоз жəне тромбофлебит белгілерін анықтау үшін аяқты қарау:
- аяқтардағы асимметриялы ісіну;
- балтыр аймағында жəне санның тізе үстінен 15 см деңгейінде асимметриясы;
- тері жабындылары түсінің өзгеруі (қызару, тері асты веналарының суретінің күшеюі);
- вена бойымен пальпациялағанда ауыру сезім;
- балтыр бұлшықетінің қатаюы жəне ауырғыштығы.

8. ЭКГ тіркеуі – ӨАТЭ кезінде ЭКГ-дағы жедел типті белгілердің пайда болуы.

Дифференциалды диагноз

ӨАТЭ, жүректік жəне бронхиальды демікпенің дифференциальды диагностикасы

Белгісі	ӨАТЭ	Жүрек демікпесі	Бронхиальды демікпе
Анамнез	Тромбофлебит, ұзақ иммобилизация, хирургиялық араласулар	Жүрек ауруы, артериальды гипертензия, созылмалы жүрек жетіспеушілігі	өкпе ауру, демікпелік бронхит
Сыртқы бет-əлпеті	Сыртқы бет-əлпеті	Акроцианоз, тіндердің гипергидратациясы	Жайылған цианоз, тіндердің гипо- гидратациясы
Саусақтар мен табаны	Суық	Жиі суық	Жылы
Төсектегі қалпы	Отырған немесе жатқан	Тек отырған	Отырған немесе қолмен тіреп тұру
Ентігу түрі	Инспираторлы, «тыныс алып үлгермеуі»	Инспираторлы, «тыныс алып үлгермеуі»	Экспираторлы, «тыныс шығара алмау»
Аускультативті көрінісі	Өкпе артериясының үстінен II тонның акценті мен бөлінуі	Ылғалды сырылдар	Құрғақ ысқырықты сырылдар, дем шығару ұзарған
Қақырық	Кеш кезеңде, сирегірек қанмен	Көп мөлшерде, көпіршікті. Жағдайы нашарлағанда шығады	Өнімсіз, шыны тəрізді. Жағдайы жақсарғанда шығады.
Артериальды қысымы	Шокқа дейін əкелетін ерте төмендеуі	Жоғары болуы мүмкін	Жиі жоғары
Нитроглицеринді қолдану	Қарсы көрсетілген	Анық жағдайын жақсартады	Жағдайын өзгертпейді

Емдеу тактикасы

Медициналық көмек көрсету тактикасы

Шұғыл көмек:

1. ӨАТЭ күдік туғанда барлық жағдайда антикоагулянтты терапияны жүргізеді:

- гепарин 5 000 ХБ көк тамырға, құю;

- варфарин 2,5 мг, немесе ацетилсалицил қышқылы 160-325 мг ішке, шайнау.

2. Тромболитикалық терапияны міндетті түрде жүргізу:

- преднизолонды 60-90 мг көк тамырға струйно енгізгеннен кейін, 30 мин ішінде;
- стрептокиназа 250 000 ХБ көк тамырға тамшылатып, сонан соң 1 250 000 ХБ тамшы түрінде 100 000 ХБ/сағ жылдамдығында енгізу;

- алтеплаза (актилизе) 15 мг вк/т болюсті, сонан соң 0,75 мг/кг 30 мин ішінде, сосын 0,5 мг/кг 60 мин ішінде енгізу.

3. Қан айналымы тоқтаған кезде жүрек - өкпелік реанимацияны жүргізу.

4. Гипоксия коррекциясы – ұзақ оксигенотерапия.

5. Ауыру синдромын жою:

- айқын ауыру синдромында – наркотикалық анальгетиктер (кіші қан айналымда қысымды төмендетеді жəне ентікпені азайтады) - морфин 1 мл 1% ерітіндіні (10 мг) 20 мл 0,9% натрии хлорид ерітіндісімен к/т бөліп 4-10 мл 5-10 мин сайын, ентікпе мен ауыру сезімін басу немесе фентанил 1-2 мл 0,005% ерітіндісін (0,05-0,1 мг) 1-2 мл 0,25% дроперидол ерітіндісімен ( систолалық артериалды қысым 90 мм сн.б. төмен болған жағдайда дроперидол енгізілмейді!);

- инфарктты пневмония кезінде (дене қалпымен, жөтелмен, тыныс алумен байланысты кеуде қуысында ауыру сезімі) – наркотикалық емес анальгетиктер – кеторолак к/т 30 мг (1,0 мл), осы мөлшерді 15 секунд ішінде енгізу қажет.

6. Жедел оң қарыншалық жетіспеушілік, артериалды гипотензия жəне шок кезінде:

- тек к/т допаминді тамшылатып, 100-250 мкг/мин (1,5 – 3,5 мкг/кг/мин) (400 мг допаминді, 250 мл 0,9% натрий хлорид ерітіндісімен) к/т енгізгеннен кейін емдік əсері 5 мин ішінде басталады, ұзақтығы – 10 минут.

- пентакрахмал 400 мл к/т тамшылатып, 1 мл/мин жылдамдықпен.

7. Бронхоспазм дамығанда:

- β2-адреномиметиктерді ингаляция арқылы енгізу – сальбутамол 2,5 мг небулайзер арқылы 5-10 минут ішінде, əсері қанағатсыз болған кезде ингаляцияны 20 мин кейін қайталау;

немесе

- к/т 2,4% 1,0 мл аминофиллинді баяу (10,0 мл көп емес) 20 мл натрий хлоридін изотоникалық ерітіндісімен енгізу. Пароксизмальды тахикардия жəне ауыр артериальды гипертензия, эпилепсияның болмауы, миокард инфаркті анықталмағанда, тұрақты систолалық артерияльды қысым > 100 мм.сн. б . төмен болмағанда аминофиллинді енгізуге болады.

8. Сатурация мен гемодинамиканың көрсеткіштерінің міндетті тұрақты бақылау!

Шұғыл госпитализацияға көрсеткіш: ӨАТЭ күдіктенгенде барлық науқастарды реанимация бөлімшесіне немесе мүмкіндігінше қан тамыр хирургия бөлімшесі бар стационарға жатқызады. Науқасты зембілге жатқызып, басын жоғары көтерген күйде қажетінше реанимобильде тасымалдайды.

Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі:

1. *Гепарин 5000 Б, амп.

2. *Стрептокиназа 1500000 ХБ, фл.

3. *Варфарин 2,5 мг, табл.

4. *Преднизолон 30 мг, амп.

5. *Натрий хлориді 0,9% - 400,0 мл, фл.

6. *Допамин 0,5% - 5,0 мл, амп.

7. *Оттегі, м3.

8. *Пентакрахмал 500,0 мл, фл.

9. *Кеторолак 30 мг – 1,0 мл, амп.

10.*Морфин 1% - 1,0 мл, амп.

11.*Сальбутамол 0,1 мг дозада, ингалятор 200 доз, неб.

12.*Натрий хлориді 0,9% - 5,0 мл, амп.

Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі:

1. *Ацетилсалицил қышқылы 500 мг, табл.

2. *Аминофиллин 2,4% - 5,0 мл, амп.

3. *Фентанил 0,005% - 2,0 мл, амп.

4. *Дроперидол 25 мг – 10,0 мл, фл.

Емнің келесі кезеңіне ауыстыру критерилері: науқастың жағдайын тұрақтандыру.

* – Негізгі (өмірге маңызды) дəрілік заттар тізіміне кіретін препараттар

Ақпарат

Пайдаланған әдебиеттің тізбесі

Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказы №764 - 2007, №165 - 2012)
1. Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған əдебиеттер: 1. Клинические рекомендации, основанные на доказательной медицине: Пер. с англ. / Под ред. Ю.Л. Шевченко, И.Н. Денисова, В.И. Кулакова, Р.М. Хаитова. — 2-е изд., испр. — М.: ГЭОТАР-МЕД, 2002. — 1248 с.: ил. 2. Биртанов Е.А., Новиков С.В., Акшалова Д.З. Разработка клинических руководств и протоколов диагностики и лечения с учетом современных требования. Методические рекомендации. Алматы, 2006, 44 с. 3. Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан от 22 декабря 2004 года № 883 «Об утверждении Списка основных (жизненно важных) лекарственных средств». 4. Приказ Министра Здравоохранения Республики Казахстан от 30 ноября 2005 года №542 «О внесении изменений и дополнений в приказ МЗ РК от 7 декабря 2004 года № 854 «Об утверждении Инструкции по формированию Списка основных (жизненно важных) лекарственных средств». 5. Stang A., Hense H-W, Jцckel K-H et al. Is It Always Unethical to Use a Placebo in a Clinical Trial? PLoS Med. 2005 March; 2(3): e72. 6. Donald A. Evidence-Based Medicine: Key Concepts. Medscape Psychiatry & Mental Health eJournal 7(2), 2002. http://www.medscape.com/viewarticle/430709 7. Горюшкин И.И. Так ли доказательна "доказательная медицина" или почему статистическая обработка результатов не может заменить необходимости изучения патогенеза? Актуальные проблемы современной науки. 2003; 3:236-237.

Ақпарат

Əзірлеушілер тізімі

С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті «Жедел жəне шұғыл медициналық жəрдем, №2 ішкі аурулар кафедрасының меңгерушісі - м.ғ.д., профессор Тұрланов Қ.М.
С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті «Жедел жəне шұғыл медициналық жəрдем, №2 ішкі аурулар кафедрасының қызметкерлері: м.ғ.к, доцент Воднев В.П.; м.ғ.к., доцент Дюсембаев Б.К.; м.ғ.к., доцент Ахметова Г.Д.; м.ғ.к., доцент Бедельбаева Г.Г.; Альмухамбетов М.К.; Ложкин А.А.; Маденов Н.Н.

Алматы мемлекеттік дəрігерлер білім жетілдіру институтының «Шұғыл медицина» кафедрасының меңгерушісі – м.ғ.к., доцент Рахымбаев Р.С.
Алматы мемлекеттік дəрігерлер білім жетілдіру институтының «Шұғыл медицина» кафедрасының қызметкерлері: м.ғ.к., доцент Силачев Ю.Я.; Волкова Н.В.; Хайрулин Р.З.; Седенко В.А.

Қазықтаулы файлдар

1. ( Е-026.pdf )

читать/скачать файл

Назар аударыңыз!

Если вы не являетесь медицинским специалистом:

Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.