Гастрит, дуоденит
P-T-003
Версия: Архив - Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказ №764, 2007, №165, 2012)
Хронический гастрит неуточненный (K29.5)
Анықтамасы
Анықтамасы
Анықтамасы
Гастрит – H.Pylori жұқпасының немесе басқа да зақымдаушы факторлардың əсерінен жасушалық инфильтрация, регенерация бұзылуы, без эпителиінің атрофиясы, ішек метаплазиясы дамуымен сондай-ақ асқазанның сөлдену, қозғалу жəне ішкі секрециялық функциясы бұзылуымен сипатталатын асқазанның сілемейлі қабатының қабынуы.
Хаттама коды: P-T-003 "Гастрит, дуоденит"
Терапевтикалық саладағы поликлиникалар үшін
Терапевтикалық саладағы поликлиникалар үшін
АХЖ-10 бойынша коды (кодтары):
K29 Гастрит жəне дуоденит
K29.0 Жіті геморрагиялы гастрит (қанталамалы асқазан қабынбасы)
K29.1 Жіті гастриттің басқа түрлері
К29.3 Созылмалы гастрит
К29.4 Эрозиялы гастрит (жалақжаралы гастрит)
К29.5 Созылмалы антральдық гастрит, фундальдық гастрит
К29.8 Дуоденит
К29.9 Созылмалы гастродуоденит
Жіктемесі
Жіктемесі
Гастриттің жинақталған Сидней жіктемесі (1990)
| Түрі | Орналасуы | Морфологиясы | Этиологиясы |
| Жедел | Антрум гастрит | Қабыну |
Микробты: Helicobacter
pylori жəне басқалары3.
|
| Созылмалы | Денесінің гастриті | Активтілігі |
Микробты емес:
- аутоиммунды;
- алкогольді;
- пострезекционды;
- неастероидты қабынуға қарсы препараттар;
- химиялық агенттер.
|
|
Ерекше түрлері1:
- гранулематозды;
- эозинофильді;
- лимфоцитарлы;
- гипертрофикалық;
- реактивті.
|
Антрум гастрит жəне
денесі (пангастрит) |
Атрофия |
Белгісіз факторлар, соның
ішінде микрорганизмдер |
| Ішектік метоплазия | |||
|
Helicobacter pylori (HP)
|
Ескертулер:
1. Асқазан қабынбасының телімсіз жəне телімді морфологиялық белгілерінің ауырлығы есепке алынбай қарастырылады.
2. Ауырлық дəрежесі: жеңіл, жеңілдеу (орташа), ауыр.
3. Басқа микроорганизмдердің гастритті қоздыруы сирек кездеседі.
Созылмалы гастриттің Хьюстондік жіктемесі
| Гастриттің түрі | Этиологиялық факторлары | Синонимдері |
| Атрофиялық емес |
Helicobacter pylori (НР) жəне
басқа факторлары
|
Беткейлік, диффузды антральді,
интерстициальді, фолликулярлы,
гиперсекреторлы, В типті
|
| Атрофиялық: | ||
| Аутоиммунды | Аутоиммунды |
А типі, асқазан денесінің
диффузды, пернициозды
анемиямен ассоцирленген.
|
| Мультифокальді |
НР, тамақтанудың ерекшелігі,
орталық факторлар
|
|
| Ерекше формалары: | ||
| Химиялық |
Химиялық тітіркендіргіштер, өт,
СЕҚҚП НПВП, Сəулелік зақымдалу
|
Реактивті рефлюкс-гастрит, тип С, Вэриолоформды |
|
Радиационды Лимфоцитарлы |
Идиопатиялық, иммунды
механизмдер, глютен, Н.pylori
Крон ауруы, саркоидоз
|
Ассоциирленген целиакиямен бірге |
|
Инфекциялық емес
гранулематозды Эозинофильді
|
Вегенер гранулематозы, бөгде
дене, Идиопатиялық астық аллергия, басқада аллергендер
|
Шектелген гранулематоз |
| Басқа инфекциялық |
Бактериялар (кроме Н.pylori),
вирустар, саңырауқұлақтар,
паразиттер
|
Аллергиялық |
Қауіп-қатерлі факторлар
Қауіп-қатерлі факторлар:
- алкогольдік ішімдіктер;
- дəрілер (стеройдты емес өабынуға қарсы, темір препараттарын, калий хлоридін) пайдаланғанда;
- асқазанның шырышты қабатының тікелей жарақаттануында (мысалы назогастралды зондпен немесе құсу кезінде асқазанның шырышты қабатының өңешке пролапсы кезінде);
- сəулелік зақымдалу кезінде;
- асқазан шырышты қабатының ишемиясында (васкулитте жүйелі ауру кезінде Шенляйн – Генох ауруы кезінде, әсіресе марофонға жүгіретін адамдарда);
- бауыр циррозымен сырқаттанғандардағы портальді гипертензия кезінде (конгестивті немесе іркілген гастропатия);
- бауыр циррозымен сырқаттанғандардағы портальді гипертензия кезінде (конгестивті немесе іркілген гастропатия);
- стресстік жағдайлар (бас ми жарақаты, таралған күю кезінде).
Диагностикасы
Диагностика критерилері
Шағымдар мен анамнез: түрлі дəрежеде білінетін іш бұзылу синдромы (іш ауыруы, жүрек айнуы (лобылуы), құсу, асқазан қыжылы.
Физикалық зерттеулер: түрлі дəрежеде білінетін іш бұзылу синдромы (іш ауыруы, жүрек айнуы (лобылуы), құсу, асқазан қыжылы.
Инструменталдық зерттеулер
Эндоскопиялық: ісіну болуы, асқазан сілемейлі қабығының этиологиялық фактор белсенділігінің дəрежесіне байланысты қызаруы, қанталауы, эрозиясы болуы, жараланғыштығы жəне қанағыштығы, сілемейлі қатпарлардың семуі жəне гиперплазиясы.
Инструменталдық зерттеулер
Эндоскопиялық: ісіну болуы, асқазан сілемейлі қабығының этиологиялық фактор белсенділігінің дəрежесіне байланысты қызаруы, қанталауы, эрозиясы болуы, жараланғыштығы жəне қанағыштығы, сілемейлі қатпарлардың семуі жəне гиперплазиясы.
Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі
Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:
1. Қанның жалпы анализі.
2. Жалпы нəруыз жəне нəруыздық фракцияларды анықтау.
3. Қан құрамындағы сарысумен байланысқан темір мөлшерін анықтау.
4. Нəжістегі жасырын қанды тексеру.
5. Несіптің жалпы анализі.
6. Нр - анықтау тесті.
7. Биоптатты гистологиялық зерттеу ( көрсетім бойынша).
8. Биоптатты цитологиялық зерттеу( көрсетім бойынша).
9. ЭФГДС пен нысаналы биопсия жасау.
10. Несепнəрді тыныстық тест арқылы анықтау ( мүмкіндік болса).
Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:
1. Бауыр, өт, ұйқыбез УДЗ.
2. Бариймен асқорыту-ішек жолдарының жоғары бөлігін ренгенологиялық зерттеу (көрсетім бойынша).
3. Асқазан сөлін зерттеу (көрсетім бойынша).
4. Қандағы билирубинді анықтау.
5. Холестеринді анықтау.
6. АЛТ-ны, АСТ-ны анықтау.
7. Қандағы қантты анықтау.
8. Қандағы амилазаны анықтау.
Лабораторлық зерттеулер
Лабораторлық зерттеулер: В12 - тапшылықты қаназдық (аутоиммундық гастрит кезінде), нəжісте қан болуы, қан кету нəтижесінде дамыған қаназдық (анемия), (эрозиялы зақымдану салдарынан болуы мүмкін).
Дифференциалды диагноз
Салыстырмалы диагнозы
Хеликобактерлік жəне аутоиммунды гастриттердегі салыстырмалы мінездемелер
| Белгілер | Аутоиммунді гастриттер | Хеликобактерлі гастрит |
| Жиі орналасатын жерлері | Асұазан түбі жəне денесі | Асқазанның антралды бөлігі |
| Қабыну реакциясы | Айқын емес |
Айқындығы едəуір, активті гастрит
|
|
Асқазан эпителиінің атрофиясы
|
Біріншілік | Екіншілік |
|
Асқазанның шырышты
қабатындағы эрозияның болуы
|
Тəн емес | Жиі |
| Helicobacter pyloris | Жоқ | Бар |
|
Helicobacter pylorisке қанда
антидененің болуы
|
Жоқ | Бар |
|
Асқазанның ойық
жарасымен қосарлануы
|
Тəн емес | Жиі |
| Малигнизациясы | Сирек жағдайда | Жиі |
Емдеу тактикасы
Емдеу тактикасы
Ем мақсаты: ремиссияға қол жеткізу, асқынуды тыю.
Дəрі-дəрмексіз ем: диета № 1.
Дəрі-дəрмектік ем:
1. Процесс белсенділігі айқын дəрежедегі Нр-жұқпасымен қабаттасқан гастрит кезінде дəрі-дəрмектік ем ретінде эрадикация қолданылады.
Бірінші кезектегі емдеу. Протондық насос ингибиторы (20 мг омепразол*, 20 мг рабепразол*А, ) немесе стандартты мөлшерде ранитидин-висмут-цитрат* + 500 мг
кларитромицин*А + 1000 мг амоксициллин*А немесе 500 мг метронидазол; барлық дəрі-дəрмектер 7 күн бойы күніне 2 реттен қабылданады. Кларитромицин мен амоксициллин сəйкестігі кларитромицин мен метронидазол*В-ға қарағанда дұрыстау, өйткені екінші кезеңдегі ем кезінде жақсы нəтижеге жетуге əсер етеді. Күніне екі рет 500 мг кларитромицин* қабылдау дəріні күніне екі рет 250 мг мөлшерінде қабылдағаннан тиімдірек екендігі байқалды. Ранитидин-висмут-цитрат*А жəне протондық насос ингибиторларының тиімділігі бірдей екендігі анықталды.
Емдеудің бірінші кезеңі тиімсіз болған жағдайда екінші емдеу кезеңін қолдану ұсынылады. Протондық насос ингибиторы стандартты мөлшерде күніне екі рет жəне + 120 мг висмут субсалицилат*В-ны күніне 4 рет + 500 мг метронидазол*А-ны күніне 3 рет +5 00 мг тетрациклиныА күніне 3 рет.
Емдеудің бірінші кезеңі тиімсіз болған жағдайда екінші емдеу кезеңін қолдану ұсынылады. Протондық насос ингибиторы стандартты мөлшерде күніне екі рет жəне + 120 мг висмут субсалицилат*В-ны күніне 4 рет + 500 мг метронидазол*А-ны күніне 3 рет +5 00 мг тетрациклиныА күніне 3 рет.
«Maastricht-3, 2005» ұсынысына сəйкес14 күндік эрадикация курсы 7 күндік курсқа қарағанда 12% жоғары. Сонымен қатар 7 күндік эрадикация курсы нəтижелі болған жағдайда қолдануға болады.
«Maastricht-3, 2005» сəйкес эродикацияның бірінші жəне екінші сызығы бойынша əсері болмағанда амоксициллиннің 0, 75 г мөлшерін 4 ретмөлшері жоғары (төрт есе) протон помпасының ингибиторы мен қосып 14 көлемінде береді. Басқа варианттарына метронидозолды фуразолидонның100-200 мг тəулігінен 2 ретке ауыстыруға болады.
НР таппаған жағдайда қолданылып жүрген тесттердің нəтижесі жалған мəліметтер беруі мүмкін. Мұның себебі биопсияның дұрыс алмауынан болады (мысалы, ойық жараның түбінен), антибактериалды немесе антисекреторлық дəрілерді қабылдап жүргенде, морфологтар біліктілігінің төмен болғанда жəне т.б.
НР таппаған жағдайда қолданылып жүрген тесттердің нəтижесі жалған мəліметтер беруі мүмкін. Мұның себебі биопсияның дұрыс алмауынан болады (мысалы, ойық жараның түбінен), антибактериалды немесе антисекреторлық дəрілерді қабылдап жүргенде, морфологтар біліктілігінің төмен болғанда жəне т.б.
2. Ахлордидриялық гастритте жəне В12 дифицитті анемиямен бірге болған аутоиммунды атрофиялық гастритте: алмастырушы ферментотерапия (панкреатин* 50-100 тыс. Бір/тəулігіне тамақпен бірге) тағайындалады, цианкобаламиннің 1000*мкг 6 күн б/етке, одан ары осы препаратты осы мөлшерде бір ай бойы аптасына бір рет б/етке салады, осыдан кейін 2 айда 1 рет салады.
3. Рефлюкс гастрит кезінде – ішке прокинетиктерді тағайындайды (домперидон* 10 мг) күніне 3-4 рет тамақ алдында 15 минут бұрын, протонды помпы ингиботорларын (омепразол* 20 мг, пантопразолА* 40 мг, рабепразолА* 20 мг) немесе Н2 блокаторларын (фамотидин* 40 мг, ранитидин 150 мг) 1 рет тəулігіне, урсодезоксихол қышқылының 250-500 мг/тəулігіне жатар алдында, көрсеткішіне байланысты құрамында алюминиі бар буферлі антацидтер (фосфолюгель*) беріледі. Жалпы ем ұзақтығы 4-6 апта.
Негізгі жəне қосымша дəрі-дəрмектер тізімі
Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі:
1. *Амоксициллин 1000 мг, табл.
2. *Кларитромицин 500 мг, табл.
3. *Омепразол 20мг, 40 мг табл.
4. *Пантопразол 40 мг, табл.
5. *Рабепразол 20мг, 40 мг табл.
6. *Фамотидин 40мг, табл.
8. *Цианкобаламин 100, 200, 500 мкг, амп.
9. *Домперидон 10 мг, табл Панкреатин*.
Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі:
1. *Метронидазол 250 мг, табл.
2. *Тетрациклин 500 т.ед., амп.
3. *Фуразолидон, 50 мг.
4. *Ранитидин 150 мг, 300 мг, табл.
5. *Алюминий гидрототығы, магний гидрототығы бар комбинирленген препараттар.
6. *Панкреатин, капс, құрамында 4,5 мың. бір липазасы бар табл.
Ем тиімділігінің индикаторлары:
1. Ауырсыну жəне іш өту синдромдарын тыю..
2. Helicobacter Pylori эрадикациялау.
* – Негізгі (өмірге маңызды) дəрілік заттар тізіміне кіретін препараттар.
* – Негізгі (өмірге маңызды) дəрілік заттар тізіміне кіретін препараттар.
Ауруханаға жатқызу
Госпитализациялауға көрсетілімдер: асқынған немесе ауыр түрі болып күттірмейтін консервативті немесе хирургиялық емді (қан кету, таралған полипоз, эрозивті пангастрит жəне т.б) талап еткен жағдайда, стационарлы емге жолдама беріледі.
Алдын алуы
Первичная профилактика:
- прекращение злоупотребления приема алкоголя и курения;
- правильное питание;
- избегание стрессовых ситуаций.
Профилактикалық шаралар: тіс санациясы, алкогольдік ішімдіктерді жəне темекі шегуді шектеу, витаминдерді қабылдау, емдік минералды суларды ішіп тұру, физиотерапия, ЕДШ.
Одан ары жүргізу, диспансеризация тəртіптері: жыл сайын емдеуге санатории профилакторияға, бальнеологияға жəне бальнеолайлы курорттарға жолдама беру.
Ақпарат
Пайдаланған әдебиеттің тізбесі
-
Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказы №764 - 2007, №165 - 2012)
- Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған əдебиеттер. 1. Клинические рекомендации, основанные на доказательной медицине: Пер. с англ. / Под ред И.Н.Денисова, В.И.Кулакова, Р.М.Хаитова. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2001. – 1248 с.:ил. 2. Доказательная медицина. Ежегодный справочник. – М – Медиа Сфера, 2003. 3. Gastritis. Philadelfia: Intracorp, 2005. . Клинические рекомендации 4. Диагностика и лечение кислотозависимых и хеликобактер-ассоциированных заболеваний. Под ред. Р.Р. Бектаевой, Р.Т. Агзамовой. Астана, 2005 г. 5. А.В. Нерсесов. Клинические классификации основных заболеваний органов пищеварения Учебно-методическое пособие, Астана, 2003 г.
Ақпарат
Əзірлеушілер тізімі:
Нерсесов А.В. м.ғ.д., профессор, ішкі аурулар кафедрасы, дəрігерлер білімін жетілдіру факультеті, ҚазММА
Бектаева Р.Р. м.ғ.д., профессор, ішкі аурулар кафедрасы, дəрігерлер білімін жетілдіру факультеті, ҚазММА
Жұмашева Б.Б., ҚР ДСМ Кардиология жəне ішкі аурулар ҒЗИ
Қазықтаулы файлдар
Назар аударыңыз!
- Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
- Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
- Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
- Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
- Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.