Сарпай мен бұтаралықтың қабынбасыз өзге аурулары

Жіктемесі
 

Сарпай лейкоплакиясы (ақ дағы)

Гиперкератоздың біліну дəрежесі бойынша:

· жалпақ пішін (сыртқы жыныс мүшелеріне тарап жайылу процесі);

· гипертрофтық пішін (процесс шектеулі);

· сүйелді пішін (процесс шектеулі).
 

Сарпайдың семуі

Гистологиялық жағдай бойынша:

1. Гиперпластикалық дистрофия(сему):

- атипиясыз;

- атипиямен.

2. Беріштенген теміреткі.

3. Аралас дистрофия (гиперпластикалық дистрофияның беріштенген теміреткемен қабаттасуы):

-атипиясыз;

-атипиямен.

Қауіп – қатерлі факторлар:

- сарпайдың созылмалы қабыну аурулары;

- гормональды бұзылу күйі (анабездер, бүйрек үсті бездері жəне қалқанша бездер қызметінің бұзылуы);

- вирусты инфекциялар (жыныс мүшелеріне шыққан ұшық, адамның түймешік вирусы);

- жыныс мүшелері рецепторлы аппаратының жыныстық стероидтық гормондарға сезімталдығының өзгеруі.

Шағымдар мен анамнез

Шағымдар:

Сарпайдың ақ дағы, сарпайдың семуі кезінде:

- Сарпай маңайында қышудың білінуі;

- Түнде, ұйқы кезінде қасыну;

- Жыныстық қатынас кезінде ауырсыну;

- Ауыр эмоциялық – стрессті жай – күй;

- Қабыну процесстерінің қабаттасуынан, соларға қатысты белгілердің жəне ауырсыну сезімдердің болуы мүмкін.

Физикалық тексеру

Сарпай лейкоплакиясы кезінде:

1.  Шырышты қабық пен терінің жарақаттанғаны, қан аралас сызат, тырнау орындары.

2.  Тері қабатының ағарып, семіп қалғаны.

3.  Лейкоплакиялық түйіндақ ақшылтым сұр немесе көкшіл – ақ түсті болады. Түіндақ өлшемдері əр түрлі бірнеше миллиметрден бірнеше сантиметрге дейінгі аралықта.

4.  Іншек сағасы тарылып, кіші жыныс ернеулерінің, шүртекейдің бүрісуі тексеру кезінде назарға түседі.
 

Сарпайдың семуі (ұлғаюы кезінде):

1. Гиперпластикалық дистрофияда - сарпай аймағында ақ жəне сары түстің қалыңдауы, сарпай қатпарларының ұлғайғаны немесе бүріскені байқалады. Іншек

сағасының тарылуы байқалмайды.

2. Берішті теміреткі ауруында: сарпай маңайының терісі жұқа, тегіс, жылтыр жəне нəзік, оңай тілініп жарылып кетеді. Жарақаттанған жерлерде ақшылтым дақтар бар. Сарпай қатпарлары тығыз; шүртекей тығыз тыртықпен жабылған. Тіннің созылғыштығы, серпімділігі нашар, терең лимфацитарлы сіңбеленулер кездесіп қалады.
 

Лабораторлық зерттеулер:

Сарпай лейкоплакциясы жəне сарпай семуі (ұлғаюы) кезінде:

- Цитологиялық зерттеулер үшін жағындылар алу;

- Жұқпаларды анықтау үшін жағындыларды тексеру.

Дифференциалды диагностика
 

Сарпай лейкоплакиясы жəне сарпай атрофия (дистрофиясы) кезінде:

- қант диабеті;

- бауыр аурулары;

- тері аурулары (теміреткі, ақтаңдақ).

Емдеу тактикасы
 

Сарпай лейкоплакиясы кезінде:

Адамның жасын жəне жыныс жүйесінің басқа да бұзылуларын ескере отырып, дəрілік заттарды жəне емдеу əрекет - тəсілін арнайы жеке таңдап алу арқылы ұзақ уақыт бойы емдеу қажет.

- өте қою шай, кофе, өте ащы тағамдар жəне қақталған тағамдарды мүлде пайдаланбай, сүтті-өсімдік ем - дəм ұстану керек;

- анықталған қоздырғышқа байланысты антибиотикотерапия емін жүргізу керек;

- глюкокортикаидты жақпа май клобетазол пропинат күніне 3 рет, 1 айдан кейін күніне 2 рет, кейін -1 айда 1 рет. Емдеу курсы – 3 ай.

- 3 айдан кейін – құрамында вазелин немесе ланомин бар жұмсартатын кремдер қолданады.

- сарпай аймағының ауырсыну кезінде түнге қарай амитриптилин (антидепрасант, психоаналептик) 10 мг мөлшерінде, кейін ауырсыну толық жойылғанша мөлшерін 70 мг-ға дейін көбейтіп немесе 12 аптадан артық емес 20 мг мөлшерінде флуокситин (антидепрасант, психоаналептик).
 

Сарпай атрофиясы (дистрофиясы) кезінде:

- сүтті - өсімдік диетасын сақтау қажет. Өте ащы, қақталған тағамдарға шай, кофеге əуестенбеу керек;

- анықталған қоздырғышына байланысты антибиотиктерапия емі (тағайындалады) жасалады;

- қысқа мерзімде кортикостероидтер қабылдау керек;

- андрогендер (тестостерон пропионат 2% ерітіндісі) аз мөлшерде теріге тəулігіне 2-3 рет 6-8 апта бойы жағылады.

- Эстриол 500 мкг/ тəулігі 2-3 апта бойы күнделікті, кейін аптасына 1-2 рет
 

Сарпай (атрофия) семуі қоректенудің (дистрафия) бұзылуы кезінде:

- сүтті өсімдік ем-дəм (ащы тағамдар, қақталған тағамдар, ащы шай жəне кофе рұқсат етілмейді);

- анықталған қоздырғышына байланысты антибиотиктерапия;

- қысқа курспен кортикостероидтер;

- андрогендер (тестостерон пропионат 2% ерітіндісі) аз мөлшерде күніне 2-3 рет 6-8 апта бойы жағылады.

- Эстриол 500 мкг/ тəулігі 2-3 апта бойы күнделікті.

- гормандармен ұзақ уақыт емдегенде сарпай пигментациясына назар аудару керек. Нілді дақтардың пайда болуы қатерлі ісікке айналу процесінің болуы нашар болжам белгісі болып табылады.

- 3 айдан кейін – құрамында вазелин немесе ланомин бар жұмсартқыш кремдер қолданады.

- сарпай аймағының үнемі ауырсынуы кезінде түнге қарай амитриптилин (антидепрессант, психоаналептік) 10 мг мөлшерінде, кейін ауырсыну толық жойылғанша мөлшерін 70 мг-ға дейін көбейтіп немесе 12 аптадан артық емес 20 мг мөлшерінде флуокситин (антидепрессант, психоаналептік)

- физиотерапиялық əдістер:  жоғарғы кернеулі тоқпен солқылдатып емдеу, электрофорез.

Емдеу мақсаттары:

Сарпай атрофиясы жəне сарпай дистрофиясы кезінде:
- белгілердің айқындығын азайту (қышу, ашыту, ауырсыну, диспареуния);
- өмір сапасын жақсарту;
- емдеудің жанама əсерлерін жоққа шығару.
 

Дəрі-дəрмексіз ем:  жоқ.
Дəрі-дəрмектік ем:  жоқ.

Госпитализациялауға көрсетімдер: жоспарлы жəне шұғыл.

Сарпай лейкоплакиясы жəне сарпай атрофиясы кезінде: консервативті емдеудің тиімділігі болмаған жағдайда жоспарлы түрде ауруханаға жатқызып, хирургиялық емдеу керек.

Біріншілік профилактика

Сарпайдың семуі:

- сарпайдың созылмалы қабыну ауруларын дер кезінде емдеу;

- дисгормонды жағдайларда орнына келтіру;

- вирусты инфекцияларды емдеу (жыныс мүшесіндегі ұшық, адамның түймешік вирусы).