Салмағы жетілмей туған нəрестелердің күтімі

H-P-038

Версия: Архив - Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказ №764, 2007, №165, 2012)

Крайне малая масса тела при рождении (P07.0)

Анықтамасы

Анықтамасы


Анықтамасы

Нəрестенің аз салмақты болуына - дене салмағының туған кезінде 2500 г дейін (2499г қосқанда), оның ішінде құрсақ ішінде ай күніне жетіп туғандарда (жүктілік мерзіміндеде кішілеу) жəне шала туғанда жүктілік мерзіміне сəйкес келетіндер де, тіпті өзінің жүктілік жасына кіші болатындар жатады.
 
 
Хаттама коды: H-P-038 "Салмағы жетілмей туған нəрестелердің күтімі"
Педиатрия саладағы стационарлар үшін
АХЖ-10 бойынша коды (кодтары):
Р05 Баяу өсу жəне ұрықтың жеткіліксіз тамақтануы
Р05.0 Гестациялық жас үшін салмағы аз
Р07.0 Туған кездегі дене массасының тым шағын болуы (999 г-нан төмен)
Р07.1 Туған кездегі дене массасының аз болуының басқада кездейсоқтығы - туылу кезіндегі дене салмағы.

Жіктемесі

 
Салмағы аз нəрестелер жіктемесі:
- туғанда нəресте дене салмағының тым аз болуы - 500-999 г;
- туғанда нəресте дене салмағының өте аз болуы - 1000-1499 г;
- туғанда нəресте дене салмағының аз болуы - 1900-2499 г.

Емдеу тактикасы

 
Мақсаты
Жаңа туған балалардың өсуі мен дамуын қамтамасыз ету үшін қалыпты қажетті энергиямен ткандық нəрленісті қолдау керек. Аз салмақты жаңа туғандардың жиі болатын емізу проблемасы, емуімен жұтылу рефлексінің жеткіліксіз дамуы себепкер. Жүктіліктің үшінші үштігінде осындай рефлекстің жетілуі болатыны белгілі: ему рефлексі толықтай 32-34 аптада жетіледі, ал жұту рефлексі 28-30 апталарға қарай дамиды, бірақ ол тез азады, оның толық жетілуі 34 апта шамасында байқалады. Ему жəне жұту үйлесімділігі 36-38 аптада толық жетіледі.

Аз салмақты жаңа туғандарды қоректендіру тəртібі:
- энтеральды қоректендіру (емшек еметін немесе сауылған емшек сүтімен қоректендірудің екінің бір əдісі: зонд немесе табақпен, қасық арқылы;
- толық ауыздан тыс қоректендіру.

Басынан энтеральды тамақтандырудағы көрсетімдер мен қарсы көрсеткіштер
Энтеральды тамақтандыру қалаулы емес жəне ішекте гипоксия тудырған немесе қан ағымы бұзылған (жалпы гипоксия мен гипоксемия, артериялық қысым жүйесінің төмен, ашық артериялық ағымда, диастоликалық ішек қан ағымында) салыстырмалы қауіпті. Салмағы аз жаңа туғандарды ішек анамалиясы жоқ кезде, қарын сөлі құрамында өт қосындысы, іш кебу, жақсы ішек толқи жиырылғанда, тоңғақ болғанда энтеральды тамақтандырады.

Қалыпты энергиялық қажеттілігі мен ткандық нəрленісті қолдау үшін емшек сүті жаңа туған бала үшін нағыз тамақ, əсіресе аз салмақтыларға, үйткені ана сүтіне иммуноглобулиндік көп құрамы бар белок болады. Тіпті бірнеше тамшы уызда жаңа туғандарға төтенше түрде пайдалы.

Мынаны еске сақтауға болады: жұту мен ему үйлесімділігі емшек еметіндер қабылдайтындарда жаңа туғандарда тез жəне жақсы өтуі.

Емізу əдістері
Туғаннан кейін нəрестені ерте емізу қажет, ол алғашқы 2 сағаттан кешікпеуі керек жəне əрбір 3 сағатта қайталау, тіпті туғанда бала салмағы 1,25-2,5 кг болсада (тəулігіне 8 ретке дейін ) жəне бала салмағы 1,25 кг (тəулігіне 12 ретке дейін) болсада, үйткені оны гипогликемия дамудан ескерту үшін.

1. Ұзақ уақыт ана, баланы төсіне жақын ұстауы, емізу арасындағы паузаны ұзатып алмауы керек екеніне сендіру керек.
2. Егер анада уыз пайда болмаса, донордың емшек сүтімен емізсін, егер ондай мүмкіндік болмаса, глюкоза ертіндісімен қоректендірсін.
3. Лактация стимуляциясы үшін туғаннан соң, ананың сауылған сүтін беру керек екенін үйрету кркек.
Бірінші екі минут ішінде, алғашқы сауылған сүтпен қоректендіру ұсынылады жəне аз салмақтыларға соңғы сауылған сүтпен қоректендіру, үйткені онда мал өміріне қажетті май қышқылы мен иммуноглобулиндер болады.
4. Егер бала емшекті еме алмаса, сауылған емшек (СЕС) сүтін, беру, қоректендіретін екінің бірі əдісін (табақ, қасық, зонд) пайдаланады.

Емізу тəсіліне тəуелділігі: жаңа туған нəрестенің алғашқы дене салмағына, ондағы патология, ему рефлексінің жетілуіне, жұтуына жəне олардың үйлесімділігіне байланысты.

Нəрестенің туғандағы дене салмағының 1,75-тен 2,5 кг дейінгісі жəне туғаннан соң емшек емізу əлде бір проблема барлығын туғызбайды.

Нəрестенің туғандағы салмағы 1,75 кг төмен жəне проблема туғызбаса да, екінің бірі əдісі сауылған сүтпен қоректендіруде зонд, қасық, табақшаны пайдаланады.

Сауылған сүт көлемін ұсыну 1-3 кестеде келтірілген.
Бала қал-жағдайы тұрақты-туған кездегі нəрестенің дене салмағы 1,5-нан 1,749 кг-ға дейінгіде емшек сүтінінің көлемі: 1-кестеде.


  Тіршілік күндері
1 2 3 4 5 6 7
Əр салмақтағы тамақ көлемі (MN)
12     18 22  26  30 33 35






Емізудің екінің бірі əдісін қолдануда нəрестені сауылған сүтпен тамақтандыруде, күнделікті бір қоректендіруде сүт көлемін ұлғайтып отыру керек.
Ал баланың жағдайын жақсарту үшін емшекпен емізуге көшу керек.

Бала хал-жағдай тұрақты. Туған кездегі нəрестенің дене салмағы 1,25ден 1,49 кг-ға дейін емшек сүтінің көлемі 2-кестеде.

  Тіршілік күндері
1 2 3 4 5 6 7
Əрбір 3 сағаттағы тамақ көлемі (мл) 10      15 18  22 26 28 30






Қоректендіру зонд пайдаланып, нəрестені сауылған сүтпен тамақтандыру күнделікті 1 тамақтандыру көлемін ұлғайту керек.
Бала жағдайын жақсарту үшін тамақтандыру табақша, қасықпен, қалай бала қақалмай, шашалмай жұтқанынша беру керек.

Нəрестенің туғандағы салмағы 1,25 кг-нан төмендесе сору мен жұту үйлесу механизмі неғұрлым айқын бұзылса, бұл ішек қарын жолдарының қызметтік мүмкіндігі төмендегені, зат алмасуға қатнасатын амияк қышқылдарының кейбір ферменттер жүйесінің дамуының жеткіліксіздігі. Энтеральды қоректендіруді ерте бастау - бұндай балаларда жаралы-некроздық (өліттену) энтероколитктің дамуына (ас ішек, тоқ ішек қабынуы) əкеледі, ал ішектен тыс ерте постнатальды кезеңде тамақтандыруды күшейту зат алмасуының бұзылуына əкеледі. Сондықтан баланың дене салмағы 1,25 кг аз болса, туғаннан кейінгі алғашқы 48 сағатта энтеральды қоректендіруді алмауы керек (3 кесте).

1. Вена ішілікке қол жеткізу жəне көлемі 10% глюкоза ертіндісін ендіру 3-ші кестеде көрсетілген.
2. Қоректендіру зонд арқылы 3-күннен бастап сауылған сүтті ендіру керек, вена ішілік енгізілетін сұйықтық көлемін біртіндеп азайту.
3. Біртіндеп табақша/қасықпен қоректендіруге көшу, қалай шашалмай, қақалмай жұтатын болғанда.

Вена ішіне ендірілетін сұйық жылдамдығы мен емшек сүтінің көлемі жаңа туған бала үшін (проблемасыз жəне аурулы) салмағы 1,25кг-нан төмен болғанда 3-кестедегідей:
  Тіршілік күндері
1 2 3 4 5 6 7
Вена ішілік сұйықтық ендіру
жылдамдығы
4       4 3 3 2 2 0
Əрбір 2 сағатта тамақтандыру көлемі (емізу 2 мл)
0*       0* 3 5 8 11 15








Салыстырмалы тұрақты қал жағдайы тұрақтылықта минималды энтеральды қоректендіру.
Байсалды проблемада салмағы аз жаңа туғандарда жəне инфузиялық терапия жүргізгендегі көрсеткіш есебі тамақтандыру мен сұйықтықты пайдалану қажеттілігі төмендегі кестеде (4-6) кетірілген.
 
Салмағы аз жаңа туғандардың дене салмағы 1,75-25 кг болса: онда вена ішілікке қол жеткізу жəне 10% глюкоза ендіру көлемі 4-кестеде көрсетілген. 2 күннен бастап сауылған сүт ендіру, екінің бірі əдісін қолдану, вена ішілік сұйықтықты біртіндеп кемітіп жəне сауылған сүттің көлемін ұлғайту 4-кестемен сəйкестендіру. Біртіндеп емшек сүтіне көшу.

Ауыратын бала үшін дене салмағы 1,75-2,5 кг вена ішіне ендірілетін сұйықтықпен емшек сүт жылдамдығы мен көлемі 4-кестеде.
  Тіршілік күндері
1 2 3 4 5 6 7
Вена ішілік сұйықтық ендіру жылдамдығы (мл/сағат)
5      4 3 0 0 0
Əрбір үш сағатта қоректендіру көлемі (1 тамақтандырудағы мл)
0      6 14 22 30  35 38









Салмағы аз жаңа туғандардың туғандағы дене массасы 1,5-1;749 кг болғанда: онда вена ішілікке қол жеткізу жəне 10% глюкоза ендіру көлемін жеткізу 5-кестеде көрсетілген. 2-күннен бастап сауылған сүт ендіру, екінің бірі əдісін қолдану, вена ішілік сұйықтықты біртіндеп кемітіп жəне сауылған сүттің көлемін ұлғайту 5-кестемен сəйкестендіру

Ауыратын бала үшін дене салмағы 1,5-1,749 кг вена ішілік ендірілетін сұйықтық пен емшек сүт жылдамдылығы мен көлемі 5-кестеде.

  Тіршілік күндері
1 2 3 4 5 6 7
Вена ішілік сұйықтық ендіру жылдамдығы (мл/сағ.)
4      4 3  2 2 0 0
Əр 3 сағатта қоректендіру көлемі
(тамақтандырғанда мл)
0       6 13 20 24 33 35









Салмағы аз жаңатуғандардың туғандағы дене массасы 1,25-1,49 кг болғанда: онда вена ішілікке қол жеткізу жəне 10% глюкоза ендіру көлеміне жеткізу 6-кестеде көрсетілген.

2-күннен тастап сауылған сүт ендіру, қоректендіру зонд пайдалану, вена ішілік сұйықтықты біртіндеп көлемін кемітіп жəне сауылған сүт көлемін ұлғайту 6-кестемен сəйкестендіру.

Бала қақалмай жұтатын болғанда біртіндеп табақша/ қасықпен қоректендіруге көшу.

  Тіршілік күндері
Көрсетілуі 1 2 3 4 5 6 7
Вена ішілік сұйықтық ендіру жылдамдығы (мл/сағ.)
3       3 3 2 2 0 0
Əр сағатта қоректендіру көлемі
(1 
тамақтандырудағы мл)
0       6 9 16 20 28 30









Ауыратын бала үшін дене салмағы 1,25-1,49 кг вена ішілік ендірілетін сұйықтық пен емшек сүт берілетін жылдамдылығы мен көлемі 6- кестеде.

Салмағы аз жаңа туғандардың дене салмағы 1,25 кг төмен болғанда ұсынылады.
Баланы күнделікті өлшеуде, алдыңғы дене салмағын жоғалтқанын бағалау мен одан кейін қосқандары.

Жаңа туғандар туғандағы дене салмағы 1,5-2,5 кг алдыңғы 4-5 күннен соң алғашқы дене салмағынан 10%-ін жоғалтуы мүмкін.
Жаңа туғандардың дене салмағы 1,5 дейін алдыңғы 7-10 күнде туғаннан соң алғашқы дене салмағынан 15%-ін жоғалтуы мүмкін.
Күнделікті дене салмағына минимальді қосуы сол кезден 15 г/кг, 3 күн ішінде өтсе, онда алғашқы дене салмағының жоғалуы қалай болады.

Алғашқы дене салмағының қалпына келуінен соң, онда оның ары қарайғы ұлғаю шегі келесідегідей:
- жаңа туғандардың туған кездегі дене салмағы 1,5-2,5кг алғашқы туғаннан кейінгі 4-5 күнде алдыңғы массасынан 10% жоғалтуы мүмкін;
- жаңа туғандардың туған кездегі салмағы 1,5 кг дейін алғашқы 7-10 күнде, бастапқы дене салмағынан 15% жоғалтуы мүмкін;
- дене салмағының күнделікті алғашқы үш күнде қосуы 15 к/кг минимальды, онда алдыңғы дене салмағын жоғалтуы қандай.

Алғашқы дене салмағы қалпына келген соң, оның ары қарай келесі шектерінің ұлғаюы:
- бала туған кездегі дене салмағы 1,5 кг кем емес болғанда, аптасына 150-200 г (20-30 г күніне);
- бала туған кездегі дене салмағы 1,5-25 кг-да апта ішінде 200-250 г (күніне 30-35 г).

Егер бала 7-күннен соң, екінің бірі əдісіне емізу қажет болса, онда мынандай тамақтарды сіңіруі керек: күніне 20 мл/кг-нан, сүт көлемін ұлғайту, ол дене салмағы 180 мл/кг-ға дейін болуы керек.
 
Егер дене салмағын қосуы жеткіліксіз болса (үш күн ішінде күніне 15 г/кг дене салмағы кем болмау): дене салмағына күніне 200 мл/кг-ға дейін сүт көлемін ұлғайту.

Салмақ қосылуы жеткіліксіздегі емдеу
Егер бала дене салмағына 200мл/кг емшек сүтін алып тұрып,бір аптаның ішінде салмақ қоспаса, салмақ қосылуы жеткіліксіздігіне емдеуді бастайды.
Салмақ қосу жеткіліксіздік себебін тексеру жəне оны жою:
1. Бала жиі жеткілікті емгеніне (тəулігіне 8 реттен кем емес ) жəне түрде көз жеткізу. Егер бала екінің бірі əдісімен қоректенсе, қабылдаған тамағын жеткілікті жəне жоғарыда көрсетілген кесте бойынша есебі сəйкестенуіне (туу кездегі дене салмағына сай) көз жетуі керек.
2. Сыртқы орта температурасы қолайлы, егер бөлмесі ыстық не суық болса, оған сенсеңіз, онда терморийтеуге энергиясы көп жұмсайды жəне өсу процессі аз болады.
3. Мүмкін болатын аурулардан, баланы мухият зерттеу жүргізу.

Егер дене салмағын қосуы жеткіліксіздігі расталса, бірақ болатын себептері табылмаса, немесе себебі белгілі болса жəне емдеуі басталса, егер салмақ қосуы бұрынғыдай жетпей қалып жатса, онда 3 күн ішінде анасымен жұмыс істеу (баланы дұрыс жатқызуға, емдеуге дұрыс ана төсіне орналасуына, емшек сүтін саууға үйрету), себебі ана сүтінің көп бөлінуі керек.

Үш күн ішінде дене салмағының қосылуы болу үшін, ол күніне 15 г/кг құрамда болуы керек:
1. Баланы емізу, оны баптау талаптарын анасына түсіндіру керектігі жəне дене салмағын қалай қосатындығы жөнінде, нені күтуге болатыны ескертілген (жоғарыдағы мəліметтерді қара).
2. Егер одан ары ауруханаға жатқыза беру қажет болмаса онда баланы үйіне шығару үшін талап қойылады:
- баланың тыныс алуында бұзылыс жəне басқада проблема жоқ, болғанда амбулаториялық жағдайда шамасы келетін мүмкіндігі болмаса;
- дене температурасы тұрақты ұсталса 36,5-37,5 0С шегінде болса;
- анасы өзі қамқор жасай алуына қаблетті; сенімді болса;
- нəресте емшекті жақсы сорса, ана екінің бір əдісі арқылы тамақтандыра алса;
- бала турақты салмақ қоса алса;
- егер нəрестемен қандайда бұзылушылық проблемасы болса, дереу анасымен ақылдасып ауруханаға қайтып келуге кеңес береді;

Егер орташа салмақ қосу күніне 15 мг/кг болып үш күн ішінде болса, жоғарыда көрсетілген шаралардың алдын алуына қарамастан:
- емізу алдында баланы сүтпен қосымша қоректендіруді, емшек сүтін салуын, алдын ала емізуді анаға үйрету керек;
· егер ана сүтін сауа алмаса, онда шала туған жəне аз салмағы бар балаға 10 мл сүт қоспасын беру; баланы қосымша сауылған сүтпен немесе сүт қоспасымен
қоректендіру, 15 г/кг-нан кем емес күнделікті салмақ қосқанша үш күн ішінде үзіліссіз беру; одан соң қосымша, əр қоректендіруді соңғы 2 күн ішінде 5 мл-ге дейін азайту.

Егер дене салмағын қосуын жеткенінше жалғастыру (күніне дене салмағы 15 г/кг) тағы 2 күн, толық қосымша тамақтандыру тоқтағанша.
Егер дене салмағын қосуы тағыда жеткіліксіз болса (күніне дене салмағы 15 г/кг): онда тағыда қосымша тамақтандырып, əр тамақтандырудан соң 10мл емшек сүтін немесе сүт қоспасын беру жəне осы процесті тағы қайталау. Тағы 3 күн баланы өлшеп, егер осы жылдамдықпен дене салмағы қосылса, тамақты жақсы сіңірсе, ауруханаға жатқызу проблемасы жоқ болса, үйге шығару керек.

Ақпарат

Пайдаланған әдебиеттің тізбесі

  1. Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказы №764 - 2007, №165 - 2012)
    1. Уход во время беременности, родов, послеродовом периоде и уход за новорожденными. Руководство для эффективной практики. Отдел репродуктивного здоровья и исследований, ВОЗ, Женева, 2005 г.

Ақпарат


Əзірлеушілер тізімі: Чувакова Т.К.

Қазықтаулы файлдар

Назар аударыңыз!

  • Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.  
  • Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.  
  • Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.  
  • Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.  
  • Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.
На главную
Наверх