Жаңа туған нəресте гипотермиясы

 

Жіктемесі жəне нəрестенің гипотермиялық диагностикасының критериі (ДДС, 1993 ж.)

Нəрестенің қалыпты дене температурасы – 36⁰С ден 37,5⁰C ге дейін.

Нəрестенің дене температурасының төмендеуі:

- 36,0⁰С-ден 36,4⁰С - жеңіл дəрежедегі гипотермия;

- 32,0⁰С-ден 35,9⁰С - орташа дəрежедегі гипотермия;

- 32,0⁰С-ден төмен - ауыр дəрежедегі гипотермия.

 

Тиімді гипотермияның 3-зияны: ацидоз, гипогликемия, гипоксемия.

1. Ацидоздың дамуы:

- нəрестенің мұздануы, метоболизм кезінде қоңыр майдың жылу өнімінің жоғарлауы есебінен, ол дене сергуде адреналинді шығару;
- ол бос май қышқылымен (БМҚ) глицеринді, қоңыр майдың ыдырау кезінде жүреді, ол жылу көзінің маңыздылығы туу кезінде, бірақ БМҚ-ң артық саны қан ағынында ацидоздың метоболитикалық дамуына əкеледі;
- өкпе гипертензиясына əкелу, қан тамырларының гипотермиялық спазмын тудырады, қан ағынының жойылуы сақталады (қан өкпедегі аортаның (қолқаны) , артериалды ағынын жанай өтеді;
- оттегінің деңгейінің төмендеуі метаболизмнің аэробты жəне анаэробты ауыстырылуына əкеледі;
- бұндай типті алмасу сүт қышқылы концентрациясын арттырады жəне рН төмендетеді, ацидоз үдемеленеді. Қан тамырлары арасынан адреналинның шығуы, тамыр таралуына жəне гипоксияға əкеледі;
- шеткі қан ағыны төмендейді: май қышқылы жəне БМҚ тканьда түзіледі де, баяу жоғалады. Метаболиттік ацидозды өршітеді.

2. Гипогликемияның дамуы: қандағы глюкозаның метаболизмнің жай күйінің жоғарлауы көп энергияны қажет етеді, сондықтан глюкоза мен глюкогеннің артық қор көзінің азаюына əкеледі.

3. Гипоксиемияның (қан оттегінің азаюы) дамуы: қалыпты жағдайымен салыстырғанда, оттегінің қажеттіліктің артуы температураның бірнеше градус төмендеуі - қантамарының тарылуы, қан ағынының жойылуының сақталуы, гипоксимияның дамуына келуі, тыныс алуының бұзылуы, цианозға əкеледі.

Гипотермияның клиникалық зардабы:

- гомеостаз жұмысының бұзылуына;

- тыныс алу күйзеліс синдромы қауіп-қатердің дамуын жоғарлатады;

- инфекцияның дамуы қауіп-қатерді жоғарлатады;

- терінің ісініп қатаюы, ісінуі, сарғаюы;

- жүрек қызметінің бұзылуы.

Жоғарғы қауіп-қатерлі топ:
- нəресте туғанда салмағының аз болуы (2500 г.);
- ұзақ уақыт қажет ететін реанимация;

- туа біткен ақауы бар балалар (іш қуыстық жəне жұлындық кемістігі);

- ОНЖ зақымданып туған балалар;
- «жылу тізбегінің» бұзылуы.

Гипотермияның ерте кездегі клиникалық белглері:
- аяқ қолының суықтығы (өкшесі);

- ықылассыз ему;

- қозғалыс белсенділігінің төмен болуы;

- жылауы əлсіз.

Гипотермияның өршуі мен сақталуы неонатальды суық жарақаттанудың қауіп-қатермен қалыпта дамуы, оның негізгі белгілері:

- нəрестенің бірден қозғалыс белсенділігінің төмен түсуі, тіпті ұзақ терең ұйқыға кетуге дейін;

- тыныс алуының үстіртін, біркелкі емес болуы;
- гипертермия дəрежесіне байланысты көрінуі, жүрек соғуының сиреуінің дамуына сəйкес болуы мүмкін;
- бала беті алқызылдануы, басқа бөліктерінің бозарып, типті көгілденуінің де артуы;

- аяқ-қол, арқасындағы терісінің қатаюы, бүкіл денесіне жайылуы.

Таралуы мен жиілігі: нəресте гипотермиясына қарамастан сыртқы орта температурасының жоғары, төмендеуі кез келген климаттық жағдайда кездеседі.

 

Ауруға араласу (гипертермия емдеу технологиясы):
- жылу тізбегі;

- гипотермияны ерте уақытында диагностикалау;

- гипотермиялы баланы жылыту;

- əр гипотермиялы баланың инфекциясын зерттеу керек.

Жеңіл түрдегі гипотермияның қамтылуы: 
- жылы бөлме (ауа температурасы 25-28⁰С);

- «терінің теріге» жанасуы;

- күндіз де, түнде де баланы ему, қажет етсе.

Ауырлықтың орташа гипертермиясында:

- бөлменің жылылығы (ауа температурасы 25-28⁰С);

- салқын киімдерін жылыға ауыстыру;

- киінген баланы жылытатын шам астында ұстау керек немесе температурасы 35-36⁰С инкубаторға орналастыру;

- сулы матрац-жылытқыш көмегімен жылыту;
- немесе электр жылытқышты пайдалану, бала жамылынған екі көрпенің арасына орналастыру, үстін жауып қою;

- егер жоғарыда көрсетілген əдістер арқылы бала жағдайы тұрақтанбаса, «тері теріге» атты жанасуға жылы бөлмені пайдалану;
- ал инкубацияға, сулы матрац-жылытқышта орналасады, ауа температурасы сағат сайын өлшеп тұру қажет.

Егер ешқандай құрал жабдықтар болмаған жағдайда, «тері теріге» атты жанасуды пайдалану, бөлме ішіндегі температура 25-28⁰C жəне электр жылытқышты пайдалану.

Гипертермияның барлық сатыларында:
1. Бала температурасын əр сағат сайын өлшеу. Температурасы 36⁰С жеткенде жылыту процесін біртіндеп азайту.

2. Емізуді жалғастыру (егер ембесе, пастеризацияланбаған, сауылған сүтті зонд, қасық табақша көмегімен, өйткені калориялы сұйықтықпен қамту, ол гипогликемиядан сақтайды).

3. Қандағы қант мөлшеріне мониторинг жасау, оның бəрі глюкозаны вена ішінде ендіруге дайындық, егер қант мөлшері қанда 1,4 ммоль/л төмендесе жəне ана сүті қалпына келмесе: 5 минут ішінде вена ішіне 2 мг/кг дене массасына сай 10% глюкоза ертіндісін ендіру; көлеміне қарай 10% глюкозаны ендіре беруді жалғастыру, ол бала жасының қажет ету сəйкестігіне сай жəне глюкозаны мониторинг деңгейі əр 30 минутта сорғалатып ендіру (оны әрі қарай əрбір 3 сағатта қайталау).