Бассүйек-миды тесіп өткен балалардың ашық жарақаты

 

Жіктемесі 
Бас пен мидың жарақатының (БМЖ) ауырлық дəрежесін бағалайтын басты критерий санасының деңгейі (Глазго комасының шкаласы) болып табылады. Тəжірибеде мына деңгейлерге бөлген ыңғайлы:

- зардап шегушінің санасы бар;

- зардап шегушіде ориентация жоқ;

- зардап шегуші айқай мен сілкілеуге көңіл аударады;

- зардап шегуші ауырсынуға жауап береді;

- ауырсынуға реакция жоқ.

Тесіп өткен БМТ ауырлық дəрежесі бойынша жеңіл, орташа жəне ауыр. Ми заты зақымдалған жəне зақымдалмаған. Оқ атудан болған болып бөлінеді.

 

 

Қауіп-қатерлі факторлар: жол-транспорттық оқиға, қылмыстық жағдай, қажет кезінде қорғаныш шлемнің болмауы, балабақшада, мектепте, үйде балалардың қараусыз қалуынан жарақат болу қаупінің жоғары болуы.

 

Диагностика критерилері: бассүйектің тесіп өткен жарасынан езілген ми тінінің қалдықтары (детрит) ағуы, пальпация кезінде бассүйектің сынығы ішке кіріп тұруы, бассүйектің күрделі сынығында құлақ пен мұрыннан сұйықтық ағуы. Балалардағы ашық тесіп өткен БМТ кезінде шокқа қарсы жəне ми ісігіне қарсы ем жүргізе отырып, ми тініне кіріп кеткен бассүйек сүйектерінің сынықтарын, контузиялық ошақтарды жəне интракраниалдық гематомаларды анықтау мақсатында жедел диагностикалық шаралар жасалады.
Егер компьютерлік томография (КТ) жасалмаған болса, бассүйекке рентгендік зерттеу, өмірлік бұзылыстарды жəне бассүйек ішіне қан кетулерді ерте анықтау үшін клиникалық-неврологиялық динамикалық бақылау жүргізе отырып эхоэнцефалоскопия жасайды.

 

Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:

1. Гемоглобинді анықтау.

2. Жалпы қан анализі (6 параметрі).

3. Гематокрит.

4. Жалпы несеп анализі.

5. Жалпы ликвор анализі.

6. Көз түбін тексеру.

7. Коагулограмма 1 (протромбиндік уақыт, фибриноген, тромбиндік уақыт, ачтв, плазманың фибринолитикалық белсенділігі, гематокрит).

8. Қалдық азотты анықтау.

9. Жалпы белокты анықтау.

10. Компьютерлік томография.

11. Бассүйек рентгенографиясы.

12. ЭКГ.

13. HbsAg, Anti-HCV.

Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:

1. Кеуде торының рентгенографиясы (бір проекция).

2. Электроэнцефалография.

3. Нəжісті құрт жұмыртқаларына тексеру.

4. Нəжіске копрологиялық зерттеу жасау.

 

Емдеу тактикасы
Емдеу əдісі (консервативтік немесе хирургиялық) бассүйек негізінде ашық тесіп өткен сынығы бар жəне ликворея мен пневмоцефалия қосарланып жүретін балаларға əрқайсысына жеке таңдалады. Көбінесе консервативтік ем тағайындалады, бұл науқастарды операцияға алуға жағдайының төмендеуі, дислокациялық синдромның күшеюі негіз болады.

Ем мақсаты 

Кезеңдік ем мақсаты: өмірлік маңызды қызметтерін қалыптастыру, патологиялық менингеалдық симптомдардың, температураның болмауы, жараның біріншілік жазылуы; науқастың өзін жақсы сезінуі, жарақаттың ауырлық дəрежесіне байланысты ошақтық жəне жалпы милық симптомдардың кері дамуы (регресс).

Дəрі-дəрмексіз ем: жоқ.

Дəрі-дəрмекті ем 

Операциялар - сүйек-пластикалық трепанация, ашық репозиция, резекциялық трепанация.

Бассүйектің ашық жарықшақтық тесіп өткен сынықтарында кіріп кеткен сүйек сынықтарын алып қана қоймай, мидың қатты қабығының бүтіндігін қалпына келтіру талап етіледі. Мидың қатты қабығының веналық қойнауларының зақымдалуы бассүйектің батық сынықтарының қауіпті асқынуы болып табылады. Қойнау зақымдалғанына күдік болған кезде, батық сүйектерді алып тастау үшін сүйек кесіндісін жасай отырып ферздік тесік салады. Ең соңында қойнаудың қабырғасына еніп тұрған сүйек бөлігі ақырын алынады.

Балаларда оқтан болған тесіп өткен бас пен ми жарақаттары сирек кездеседі (Қазақстанда). Кіру тесігін өңдеу көбіне сүйектің зақымдалу сипатына байланысты анықталады. Сүйектің үлкен емес кіру тесіктерінде жиі сүйек-пластикалық трепанация қолданылады (қолдан жасалған жəне пневматикалық қарудан жарақаттанғанда). Бұл біріншілік пластика жасау мүмкіндігі жоғары болуымен байланысты. Оқтан болған ауқымды көп жарықшақты сүйек сынықтарында резекциялық трепанация қолданылады.

Бассүйек ішіне қан кету жалғаса берсе, санасының деңгейі төмендеуіне əкеледі (мысалы, Глазго комасы шкаласы бойынша 15 тен 3 баллға дейін), бради- жəне тахиаритмия, дем алыстың сиреуі. Осы көрсетілген симптомдар байқалғанда гематоманың жоқ екенін анықтау үшін КТ жасау мүмкін болмағанда емдік-диагностикалық фрездік тесіктер салынады. Интракраниалдық гематома болғанда операция жасау гематоманы алып тастауға ең ыңғайлы жағдай жасауы тиіс.

 

Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі:

1. *Рингер ацетаты ерітіндісі

2. *Пирацетам инъекцияға арналған ерітінді ампулада 20% 5 мл

3. *Винпоцетин 5 мг, 10 мг табл.

4. *Дротаверин инъекцияға арналған ерітінді 40 мг/2мл

5. *Тиамин инъекцияға арналған ерітінді 5% ампулада 1 мл

6. *Пиридоксин таблетка 10 мг, 20 мг; инъекцияға арналған ерітінді 1%, 5% ампулада 1 мл

7. *Аскорбин қышқылы инъекцияға арналған ерітінді 5%, 10% ампуладае 2 мл, 5 мл

8. *Токоферол ацетаты майлы ерітінді ампулада 1 мл 5%, 10%, 30% майлы ерітінді 50% капсулада

9. *Цианокобаламин инъекцияға арналған ерітінді ампулада 1 мл (500 мкг)

10. *Дифенгидрамин инъекцияға арналған ерітінді 1% 1 мл

11. *Бензилпенициллин-натрий* 1000000 ЕД фл.

12. *Гентамицин инъекцияға арналған ерітінді 40 мг/мл, 80 мг/2 мл ампулада

13. *Цефтриаксон инъекциялық ерітінді дайындауға арналған ұнтақ 250 мг, 500 мг, 1000 мг флаконда

14. *Цефуроксим 750 мг, 1.5 гр флаконда иньекциялық ертіндіні дайындауға арналған ұнтақ

15. *Цефтазидим 500 мг, 1 гр, 2 г флаконда иньекциялық ертіндіні дайындауға арналған ұнтақ

16. Тикарциллин+клавулонды қышқыл, иньекциялық ертіндіні дайындауға арналған лиофилиздаған ұнтақ 3000 мг/200 мг

17. *Натрий хлориді, ерітінді д/и фл. д/кровезам 200 мл

18. *Декстроза ерітінді д/и 5% 10% фл. 400 мл, 500 мл

Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі: жоқ.

Ем тиімділігінің индикаторлары: жарақаттың ауырлық дəрежесіне байланысты ошақтық жəне жалпы ми симптомдарының кері кетуі (регресс).


* – Негізгі (өмірге маңызды) дəрілік заттар тізіміне кіретін препараттар.

Госпитализациялау үшін көрсетімдер: жіті.