Артериалдық гипертензия
P-T-001
Версия: Архив - Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказ №764, 2007, №165, 2012)
Эссенциальная [первичная] гипертензия (I10)
Анықтамасы
Анықтамасы
Анықтамасы
Артериалдық гипертония - систолалық АҚ 140 мм.с.б. жəне жоғары мен/немесе диастолалық АҚ 90 мм.с.б. жəне жоғары тұрақты көтерілуі (тыныштық жағдайда, түрлі уақытта жүргізілген кем дегенде үш өлшем нəтижесінде. Науқас бұл кезде АҚ жоғарылататын, сонымен қатар төмендететін дəрілік заттарды қабылдамауы қажет).
Хаттама коды: P-T-001 "Артериалдық гипертензия"
Терапевтикалық саладағы поликлиникалар үшін
АХЖ-10 бойынша коды (кодтары): I10 Эссенциалды (біріншілік) гипертензия.
Жіктемесі
Жіктемесі
БДҰ/АГХҚ 1999 ж.
Қалыпты АҚ категориялары:
• Оптималды АҚ < 120 / 80 мм.с.б.
• Қалыпты АҚ <130 / 85 мм.с.б.
• Жоғары қалыпты АҚ немесе предгипертония 130 - 139 / 85-89 мм.с.б.
АГ дəрежелері:
• 1 дəреже 140-159 / 90-99.
• 2 дəреже 160-179/100-109.
• 3 дəреже 180 /110.
• Оқшауланған систолалық гипертензия.140/ <90.
Қауіп-қатерлі факторлар
АГ қауіп-қатерлі факторлары
АГ стратификациясының критерилері
|
Жүрек қантамыр
ауруларының қауіп қатер
факторлары
|
Нысана ағзаларының
зақымдалуы
|
Қосарланған (бірлескен)
клиникалық жағдайлар
|
|
1. Қатерді стратификациялау үшін пайдаланылатын:
- САҚ мен ДАҚ шамасы (1-3 дəреже);
- жасы;
- ерлер >55 лет;
- əйелдер > 65лет;
- темекі тарту;
- қандағы жалпы холестерин деңгейі > 6,5 ммоль/л;
- қантты диабет;
- жүрек қантамыр аурулары ерте дамуының отбасылық жағдайлары.
2. Болжамға теріс əсер ететін басқа факторлар *:
- ЛПВП холестеринінің төмендеген деңгейі;
- ЛПНП холестеринінің артқан деңгейі;
- қантты диабет
кезіндегі микроальбуминурия (30-300 мг/тəулігіне);
- глюкозаға толеранттықтың бұзылуы;
- семіздік;
- отырушылық өмір салты;
- қандағы фибриноген деңгейінің артуы;
- жоғары қатермен
əлеуметтік- экономикалық топтар;
- жоғары қатердегі географиялық аудандар.
|
- сол жақ қарынша гипертрофиясы (ЭКГ, ЭхоКГ, рентгенография);
- протеинурия жəне /немесе плазма
креатининінің аздап артуы (106 – 177 мкмоль/л);
- ұйқы, мықын жəне сан күре тамырлары,
қолқаның атеросклеротикалық зақымдануының ультрадыбыстық немесе рентгенологиялық белгілері;
- Көздің тор қабығы күре тамырларының жайылмалы немесе ошақтық тарылуы.
|
Церебро-васкулярлық аурулар:
- ишемиялық инсульт;
- геморрагиялық инсульт;
- транзиторлық ишемиялық шабуыл.
Жүрек аурулары:
- миокард инфаркты;
- стенокардия;
- коронарлық қантамырлардың
роеваскулярлануы;
- іркімелік жүрек жеткіліксіздігі.
Бүйрек аурулары:
- диабеттік нефропатия;
- бүйрек функциясының жеткіліксіздігі (креатинин > 177).
Қантамырлық аурулар:
- қабаттық аневризма;
- клиникалық көріністермен перифериялық
күре тамырлардың зақымдануы.
Айқын гипертониялық ретинопатия:
- геморрагиялар мен экссудаттар;
- көру нерві емізігінің ісінуі.
|
* Қосымша жəне «жаңа» қауіп қатерлі факторлар (стратификациялау кезінде ескерілмейді)
АГ қауіп дəрежесі:
• Төменгі қатер тобы (1 қатер). Бұл топқа АГ 1 дəрежесімен басқа қатер факторлары, ағза нысана зақымдалуы жəне жүрек-қантамыр ауруларының қосарлануы жоқ 55 жастан жас ерлер мен əйелдер кіреді. Жүрек қантамыр асқынуларының (инсульт, инфаркт) даму қаупі алдағы 10 жылда 15% төменді құрайды.
• Орташа қатер тобы (2 қатер). Бұл топқа 1 немесе 2 дəрежедегі АГ емделушілер кіреді. Бұл топқа кірудің негізгі белгілері болып ағза нысана зақымдалуы жəне жүрек-қантамыр ауруларымен қосарлануы жоқ, 1-2 басқа факторлардың болуы табылады. Жүрек қантамыр асқынуларының (инсульт, инфаркт) даму қаупі алдағы 10 жылда 15-20% құрайды.
• Жоғары қатер тобы (3 қатер). Бұл топқа 3 немесе одан көп басқа қауіп қатер факторлары бар немесе ағза нысандардың зақымдануы бар, 1 немесе 2 дəрежелі АГ емделушілер жатады. Осы топқа 3 дəрежелі АГ науқсатар кіреді, ағза нысаналардың зақымдануынсыз, қосарлы ауруларсыз жəне қантты диабетсіз. Жүрек қантамыр асқынуларының даму қаупі алдағы 10 жылда 20 дан 30% ке дейін.
• Өте жоғары қауіптегі топ (4 қатер). Бұл топқа АГ кез келген дəрежесімен емделушілер жатады, қосарланған аурулары бар, сонымен қатар 3 дəрежелі АГ емделушілер, қосарланған аурулар болмаған жағдайда да басқа қауіп қатер факторларымен жəне/немесе ағза нысана жəне/немесе қантты диабетпен науқастар кіреді. Жүрек қантамыр асқынуларының даму қаупі алдағы 10 жылда 30% жоғары.
АГ науқастарды болжауды бағалау үшін қатерді стратификациялау
|
Басқа қатер факторлары*
(АГ басқа), нысана ағзаларын зақымдау, бірлескен аурулар |
Артериалдық қысым, мм.с.б.. | ||
|
1 дəреже
САҚ 140-159
ДАҚ 90-99
|
2 дəреже
САҚ 160-179
ДАҚ 100-109
|
3 дəреже
САҚ >180
ДАҚ >110
|
|
|
I. Қатер факторлары жоқ, нысана ағзаларын зақымдау, бірлескен аурулар
|
Төмен қатер | Орташа қатер | Жоғары қатер |
| II. 1-2 қатер факторлары | Орташа қатер | Орташа қатер |
Өте жоғары қатер
|
|
III. 3 жəне одан көп қатер факторлары жəне/немесе нысана ағзаларын зақымдау
|
Жоғары қатер | Жоғары қатер |
Өте жоғары қатер
|
|
IV. Бірлескен (қосарланған)
клиникалық жағдайлар
жəне/немесе қантты диабет
|
Өте жоғары қатер
|
Өте жоғары қатер
|
Өте жоғары қатер
|
Диагностикасы
Диагностика критерийлері
Шағымдар мен анамнез
АГ бірінші рет анықталған науқастарда тиянақты анамнез жинау қажет, оған келесілер кіреді:
АГ бірінші рет анықталған науқастарда тиянақты анамнез жинау қажет, оған келесілер кіреді:
- АГ пайда болу ұзақтығы жəне анамнезде АҚ көтерілу деңгейі, сонымен қатар антигипертензивті заттармен бұрын емделу нəтижелері, анамнезде гипертониялық криздердің болуы;
- ЖИА симптомдарыны, жүрек функциясының жеткіліксіздігі, ОНЖ аурулары, перифериялық қантамырлардың зақымдалуы, қантты диабет, подагра, липидтік алмасу бұзылыстары, бронхообструктивті аурулар, бүйрек аурулары, сексуалдық бұзылыстар жəне өзге де патологиялардың болуы туралы мəліметтер, сонымен қатар, ауруларды емдеу кезінде, əсіресе АҚ көтерілуіне əсер ететін дəрілік препараттар туралы мəліметтер;
- АГ екіншілік мінезіне негіз болатын спецификалық симптомдарды анықтау, (жастық кез, тремор, терлегіштік, АГ емдеуге тұрақтылық; бүйректік артерия аумағындағы шу, ауыр ретинопатия, гиперкреатининемия, кенеттік гипокалиемия);
- Әйелдерде – гинекологиялық анамнез, АҚ көтерілуінің жүктілікпен, менопаузамен, гормональді контрацептивтерді қабылдаумен, гормональді-алмастырушылық терапиямен байланысы;
- Майлы тамақ, ас тұзы, алькогольдік ішімдіктерді қабылдау, темекі тарту жəне физикалық белсенділікті сандық бағалаумен, сонымен бірге өмір барысында дене салмағының өзгеруі туралы деректерді қоса өмір сүру салтын тиянақты бағалау;
- Тұлғалық жəне психологиялық ерекшелік, сонымен қатар отбасылық жағдай, жұмыс жəне үйдегі жағдай, білім деңгейімен қоса гипертониялық аурудың емі мен ағымына əсер етуі мүмкін қоршаған орта факторлары;
- АГ жанұялық анамнезі, қантты диабет, липид алмасу бұзылыстары, жүрек ишемиялық ауруы (ЖИА), инсульт жəне бүйрек аурулары.
Физикалық тексеру:
1. АГ бар екендігін растау жəне оның тұрақтылығын белгілеу (тұрақты түрде гипотензивті терапия қабылдамайтын науқастарда, түрлі жағдайда кем дегенде үш өлшем нəтижесінде АҚ 140/90 мм.с.б. артуы.);
2. Екіншілік артериалдық гипертонияны алып тастау;
3. АГ қатер стратификациясы (АҚ жоғарылау дəрежесін анықтау, жойылатын жəне жойылмайтын қауіп қатер факторларын анықтау, ағза нысандардың зақымдануы мен бірлескен жағдай)
Инструменталдық зерттеулер: эхокардиография, ұйқы жəне сан артериясын УДЗ, бүйректі УДЗ, бүйрек қантамырларын допплер-УДЗ, бүйрек үсті безін УДЗ, радиоизотопты ренография.
Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер: көрсетімдер бойынша.
Дифференциалды диагноз: жоқ.
Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі
Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:
1. Анамнез деректерін бағалау (АГ жанұялық мінезі, бүйрек аурулары, жақын туыстарда ЖИА ерте дамуы, бұрын болған инсульт, миокард инфарктын көрсету, қантты диабетке, липид алмасу бұзылыстарына тұқымқуалаушылық бейімділік).
2. Өмір салтын бағалау (тамақтану, ас тұзын пайдалану, физикалық белсенділік), жұмыс, жанұя жағдайының мінезі, емделушінің психологиялық ерекшелігі.
3. Тексеру (бойы, дене салмағы, дене салмағының индексі, семіздіктің түрі мен дəрежесі, симптоматикалық гипертония белгілерін анықтау – эндокринді стигм).
4. АҚ бірнеше рет түрлі жағдайда өлшеу.
5. 12 құбылыстағы ЭКГ.
6. Көз түбін тексеру.
7. Популяцияда АГ таралуының жоғары болуына байланысты басқа жағдай себептері бойынша тұрақты тексеру шеңберінде ауру скринингін жүргізу қажет.
7. Популяцияда АГ таралуының жоғары болуына байланысты басқа жағдай себептері бойынша тұрақты тексеру шеңберінде ауру скринингін жүргізу қажет.
8. Əсіресе АГ скринингі, қауіп қатер факторларымен тұлғаларға көрсетілген: АГ бойынша бай жанұялық анамнез, гиперлипидемия, қантты диабет, темекі тарту, семіздік.
9. АГ клиникалық көріністерінсіз тұлғаларда, АҚ жыл сайын өлшеу. Əрі қарай АҚ өлшеу жиілігі бастапқы көрсеткіштермен анықталады.
Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:
Қажет жағдайда қосымша инструменталды жəне лабораторлық тесттер ретінде - эхокардиография, ұйқы жəне сан артериясын УДЗ, бүйректі УДЗ, бүйректік қантамырлардың допплер-УДЗ, бүйрек үсті безін УДЗ, радиоизотоптық ренография, сандық əдіспен қандағы С - реактивті ақуыз, тест - жолақтарымен микроальбуминурия (қантты диабет кезінде міндетті), сандық протеинурия, Нечипоренко жəне Зимницкий бойынша зəр анализі, Реберг сынамасы.
Лабораторлық зерттеулер
Лабораторлық зерттеулер: гемоглобин, эритроциттер, аш қарынға қан глюкозасы, жалпы холестерин, холестерин ЛПВП, аш қарынға триглицеридтер, зəр қышқылы, креатинин, калий, натрий, зəрдің жалпы анализі.
Емдеу тактикасы
Емдеу тактикасы
Ем мақсаты:
1. Ем мақсаты болып АҚ мақсатты деңгейге дейін төмендету табылады (жас жəне ортажастағы емделушілерде < 130 / 85 төмен, егде жастағы емделушілерде < 140 / 90 төмен, қантты диабетпен науқастарда < 130 / 85). Терапия кезінде «мақсатты» мəнге қол жеткізу мүмкін болмаса да, АҚ аздап төмендетудің өзі қажет. АГ кезіндегі терапия систолалық, сонымен қатар диастолалық артериалдық қысымды төмендетуге бағытталған.
2. Ағза-нысандарда құрылымдық-функционалдық өзгерістердің туындауын немесе олардың қайта дамуын болдырмау.
3. Ми қанайналымы бұзылыстарының дамуын, кенет жүрек өлімін, жүректік жəне бүйректік жеткіліксіздіктерді болдырмау жəне нəтижеде алдағы болжамды жақсарту, яғни науқастардың өмірін сақтау.
Дəрі-дəрмексіз ем - емделушінің өмір салтын өзгерту:
1. Дəрі дəрмексіз ем АГ барлық науқастарға ұсынылуы қажет, дəрілік терапияға зəрулерді қоса.
2. Дəрі дəрмексіз терапия дəрі дəрмектік терапияға қажеттілікті төмендетеді жəне гипотензивтік препараттар тиімділігін арттырады.
3. Өмір салтын өзгерту бойынша шараларды АГ барлық емделушілерге, сонымен қатар АҚ «қалып шеңберінде артқан» науқасатрға ұсыну қажет (130-139/85-89 мм.с.б.).
4. Темекі тартатын емделушілерге оны тастауды ұсыныңыз.
5. Алкоголь пайдаланатын емделушілерге, оны ерлер үшін 20-30 г этанол/тəулігіне көп емес, əйелдер үшін 10-20 г этанол/тəулігіне көп емес шектеу ұсынылады.
6. Дене салмағы жоғары емделушілерге (ДСЖ 25,0 кг/м2) салмақты төмендетуді ұсыну қажет.
7. Тұрақты жаттығулар көмегімен физикалық белсенділікті арттыру қажет.
8. Ас тұзын пайдалануды тəулігіне 5-6 г аз мөлшерге дейін немесе натрийді тəулігіне 2,4 г деңгейге дейін азайту қажет.
9. Жеміс пен жидектерді пайдалануды арттыру қажет, ал құрамында қаныққан май қышқылдары бар өнімдерді шектеген жөн.
10. АҚ төмендету үшін зат ретінде таблеткадағы кальций, магний немесе калий препараттарын пайдалануды нұсқамаңыз.
Дəрі дəрмектік ем:
1. «Жоғары» жəне «өте жоғары» жүрек қантамыр асқынуларының даму қаупі бар науқастарға, тез арада дəрі дəрмектік терапияны пайдаланыңыз.
2. Дəрі дəрмектік терапияны тағайындау кезінде, оларды пайдалануға көрсетімдер мен қарсы көрсетімдерді, сонымен қатар дəрілік препараттардың құнын ескеріңіз.
3. Бір немесе екі реттік қабылдауды қамсыздандыру үшін, ұзақ мерзімді əрекеттегі (24 сағаттық) препараттарды пайдалану ұсынылғанатын.
4. Терапияны жанама əсерді бодырмау үшін, минималды дозадан бастаңыз.
Негізгі гипотензивті заттар:
Қазіргі уақытта қолданылып жүрген гипотензивті препараттардың алты тобы ішінен тек қана тиазидтік диуретиктер мен β-адреноблокаторлардың тиімділігі дəлелденген. Дəрі дəрмектік терапияны тиазидті диуретиктердің аз мөлшерінен бастау қажет, ал тиімділік болмаған жағдайда немесе нашар көтеру болса β-адреноблокаторлармен бірге диуретиктер:
Тиазидтік диуретиктер гипертонияны емдеу үшін, бірінші қатар препараттары ретінде ұсынылған. Жанама əсерді болдырмау үшін, тиазидті диуретиктердің аз дозасын тағайындау қажет.
Тиазидтік жəне тиазидтəрізді диуретиктердің оптимальді дозасы болып минималды, тиімді тиісті гидрохлоридтің тиісті 12,5-25 мг табылады. Өте төмен дозадағы диуретиктер (6,25 мг гидрохлорид немесе 0,625 мг индапамид) қолайсыз метаболикалық өзгерістерсіз, басқа гипотензивтік заттардың тиімділігін арттырады.
Гидрохлорбиазид 12,5 -25 мг дозада ішке, таңертең ұзақ.
Индапамид 2,5 мг ішке (ұзақ əсердегі форма 1,5 мг) таңертең бір рет ұзақ.
Диуретиктерді тағайындауға көрсетімдер:
- Жүрек функциясының жеткіліксіздігі;
- Егде жастағы АГ;
- Систолалық АГ;
- Негроидты тұлғалардағы АГ;
- Қантты диабет;
- Жоғары коронарлық қауіп;
- Инсульттің екіншілік профилактикасы.
Диуретиктерді тағайындлауға қарсы көрсетімдер - Подагра.
Диуретиктерді тағайындауға мүмкін қарсы көрсетімдер - Жүктілік.
Рационалды комбинация:
1. Диуретик + β-адреноблокатор (гидрохлортиазид 12,5-25 мг немесе индапамид 1,5; 2.5 мг + метопролол 25-100 мг)..
2. Диуретик + ИАПФ (гидрохлортиазид 12,5-25 мг немесе индапамид 1,5; 2.5 мг + эналаприл 5-20 мг немесе лизиноприл 5-20 мг немесе периндоприл 4-8 мг. Тіркелген комбинациялы препараттарды тағайындау мүмкін – эналаприл 10 мг+гидрохлортиазид 12.5 жəне 25 мг, сонымен қатар төмендозалы тіркелген комбинациялы препарат – периндоприл 2 мг+индапамид 0,625 мг).
3. Диуретик + АТ1-рецепторларын бөгегіштер (гидрохлортиазид 12,5-25 мг немесе индапамид 1,5; 2.5 мг + эпросартан 600 мг). Эпросартанды АҚ деңгейіне байланысты 300- 600 мг/тəулігіне дозада тағайындайды.
β-адреноблокаторлар
β-адреноблокаторларды тағайындау үшін көрсетімдер:
1. β-адреноблокаторлар тиазидті диуретиктерге альтернатива ретінде қолданылуы мүмкін немесе егде емделушілерді емдеу кезінде комбинация құрамына кіреді.
2. Жүктемелік стнокардиямен қосарланған, миокард инфарктынан кейінгі АГ.
3. АГ + Жүрек функциясының жеткіліксіздігі (метопролол).
4. АГ + 2 типтегі қантты диабет.
5. АГ + жоғары коронарлы қауіп.
6. АГ + тахиаритмия.
Метопролол ішке, бастапқы доза 50-100 мг/тəулігіне, негізгі ұстап тұрушы доза 100-200 мг/тəулігіне 1-2 қабылдауға.
Қазіргі уақытта атенолол ұзақ гипотензивтік терапия үшін АГ науқастарға препараттың соңғы нүктеге әсері болмағандықтан тағайындалмайды (жүрек қантамыр асқынулары мен өлім).
β-адреноблокаторларды тағайындауға қарсы көрсетімдер:
1. Өкпенің созылмалы обструкциялы ауруы.
2. Бронхылы демікпе.
3. Буындардың облетерлеуші аурулары.
4. II-III дəрежелі АВ-бөгегіштер.
β-адреноблокаторларды тағайындауға мүмкін қарсы көрсетімдер:
1. Спортшылар мен физикалық белсенді емделушілер.
2. Перифериялық қантамыр аурулары.
3. Глюкозаға толеранттылықтың бұзылуы.
Рационалды комбинация:
1. БАБ + диуретик (метопролол 50-100 мг + гидрохлортиазид 12,5-25 мг немесе индапамид 1,5; 2.5 мг).
2. БАБ + дигидропиридиндік қатар АК (метопролол 50-100 мг + амлодипин 5-10 мг).
3. БАБ + ИАПФ (метопролол 50-100 мг + эналаприл 5-20 мг немесе лизиноприл 5-20 мг немесе периндоприл 4-8 мг).
4. БАБ + АТ1-рецепторларының бөгегіштері (метопролол 50-100 мг + эпросартан 600 мг).
5. БАБ + α-адреноблокатор (метопролол 50-100 мг + доксазозин 1 мг Аг кезінде простата аденомасы фонында).
Кальций каналдарын бөгегіштер (кальций антагонистері):
Дигидропиридин туындылары тобының ұзақəсердегі кальций антогонистері тиазидті диуретиктерге альтернатива ретінде немесе комбинациялық терапия құрамында
пайдаланылуы мүмкін;
АҚ ұзақ бақылау үшін, дигидропиридин туындылары тобының қысқаəсердегі кальций антогонистер тағайындаудан аулақ болу қажет.
Кальций антогонистерін тағайындауға көрсетімдер:
1. Жүктемелі стенокардиямен қосылған АГ.
2. Систолалық АГ (ұзақ əсердегі дигидропиридиндер).
3. Егде жастағы емделушілердегі АГ.
4. АГ + перифериялық васкулопатия.
5. АГ + каротидті атеросклероз.
6. АГ + жүктілік.
7. АГ + Қантты диабет.
8. АГ + жоғары коронарлы қауіп.
Антагонист кальция дигидропиридиндік қатардағы кальций антогонисі амлодипин, ішке 5-10 мг дозада бір рет/тəулігіне.
Фенилалкиламиндер тобындағы кальций антогонистері верапамил, ішке 240-480 мг 2-3 қабылдауға, ұзақ əсердегі дəрілік заттар 240-480 мг 1-2 қабылдауға.
Кальций антогонистерін тағайындауға қарсы көрсетімдер:
1. II-III дəрежелі АВ-бөгегіштер (верапамил и дилтиазем).
2. СН (верапамил и дилтиазем).
Кальций антогонистерін тағайындауға мүмкін қарсы көрсетімдер: Тахиаритмии (дигидропиридиндер).
АПФ ингибиторлары
АПФ ингибиторларын тағайындауға көрсетімдер:
1. АГ жүрек функциясының жеткіліксіздігімен.
2. АГ + сол қарыншаның жиырылулық дисфункциясы.
3. Бұрын болған миокард инфаркты.
3. Бұрын болған миокард инфаркты.
4. Қантты диабет.
5. АГ + Диабеттік нефропатия.
6. АГ + Диабеттік емес нефропатия.
7. Инсульттің екіншілік профилактикасы.
7. Инсульттің екіншілік профилактикасы.
8. АГ + Жоғары коронарлы қауіп.
Эналаприл ішке, монотерапия кезінде бастапқы доза 5 мг тəулігіне 1 рет, диуретиктермен қоса, егде адамдарда немесе бүйрек функциясының бұзылуы кезінде – 2,5 мг тəулігіне 1 рет, қарапайым ұстап тұрушы доза 10-20 мг, жоғарғы тəуліктік доза 40 мг.
Лизиноприл ішке, монотерапия кезінде бастапқы доза 5 мг тəулігіне 1 рет, қарапайым ұстап тұрушы доза 10-20 мг, жоғарғы тəуліктік доза 40 мг.
Монотерапия кезінде периндоприл, бастапқы доза 2-4 мг тəулігіне 1 рет, қарапайым ұстап тұрушы доза 4-8 мг, жоғарғы тəуліктік доза 8 мг.
АПФ ингибиторларын тағайындауға қарсы көрсетімдер:
1. Жүктілік.
2. Гиперкалиемия.
3. Бүйрек артерияларының екіжақтық стенозы.
Ангиотензина II рецепторларының антагонистері. Эпросартан 300-600 мг/тəулігіне дозада, АҚ деңгейіне байланысты тағайындалады.
Ангиотензина II рецепторларының антагонистері. Эпросартан 300-600 мг/тəулігіне дозада, АҚ деңгейіне байланысты тағайындалады.
Ангиотензин II рецепторларының антагонистерін тағайындауға көрсетімдер:
1. АГ+ ИАПФ көтере алмау (жөтел).
2. Диабеттік нефропатия.
3. АГ + Қантты диабет.
4. АГ + Жүрек функциясының жеткіліксіздігі.
5. АГ + диабеттік емес нефропатия.
6. Сол қарынша гипертрофиясы.
II ангиотензин рецепторларының антагонистерін тағайындауға қарсы көрсетімдер:
1. Жүктілік.
2. Гиперкалиемия.
3. Бүйрек артериясының екіжақтық стенозы.
Имидозолин рецепторларының агонистері
Имидозолин рецепторларының агонистері
Имидозолин рецепторларының агонистерін тағайындауға көрсетімдер:
1. АГ+ метаболикалық синдром.
2. АГ + Қантты диабет.
Өмірге маңызды препараттар тізіміне осы топтағы дəрілік затты қосу ұсынылады, моксонидин 0,2-0,4 мг/тəулігіне.
Өмірге маңызды препараттар тізіміне осы топтағы дəрілік затты қосу ұсынылады, моксонидин 0,2-0,4 мг/тəулігіне.
Имидозолин рецепторларының агонистерін тағайындауға мүмкін қарсы көрсетімдер:
1. II-III дəрежелі АВ-бөгегіштер.
2. АГ + ауыр жүрек функциясының жеткіліксіздігі.
Антитромбоцитарлық терапия
Күрделі жүрек қантамыр асқынуларының біріншілік профилактикасы үшін (МИ, инсульт, қантамырлық өлім) науқастарға ацетилсалицил қышқылы 75 мг/тəулігіне дозасында көрсетілген, олардың жылына 3% туындау қаупімен немесе >10% 10 жылда. Бұл кезде негізгі үміткер ретінде 50 жастан үлкен бақылаулы АГ, ағза нысана зақымдалуымен жəне/немесе ҚД жəне /немесе басқа да қолайсық қауіп факторларымен, қан кетулерге бейімділігі жоқ емделушілер болады.
Гиполипидемиялық заттар (аторвастатин, симвастатин)
Олардың қолданылуы миокард инфаркты туындау, жүректің ишемиялық ауруынан өлім немесе басқа орналасудағы атеросклероз ықтималдылығы бар, көптеген қауіп қатерлі факторлардың (темекі тарту, АГ, жанұяда ерте ЖИА болуы) болуымен шартталған адамдарға, құрамында аз мөлшерде жануар тектес майлар бар диетаның тиімсіздігі болған жағдайда көрсетілген (ловастатин, правастатин). АГ + ЖИА, басқа орналасудағы атеросклероз, қандағы жалпы холестериннің деңгейі 4,5
ммоль/л немесе ХС ЛПНП 2,5 ммоль/л. қантты диабет.
Монотерапия жəне комбинациялы дəрі дəрмектік терапия
1. АҚ «мақсатты» мəніне монотерапияны қолданғанда қол жетпесе, комбинациялы терапияны қолданыңыз.
2. Тиазидті диуретиктерді АПФ ингибиторларымен комбинацияланған, ал қажет болған жағдайда оларға кальций антагонистерін қосыңыз. β-блокаторларды кальций антагонистерімен қосыңыз (дигидропиридиндер), ал қажет болса оларға АПФ ингибиторларын қосыңыз. АПФ ингибиторларын көтере алмаған жағдайда оларды ангиотензин II рецепторларының антагонистерімен ауыстырыңыз.
Негізгі жəне қосымша диагностикалық шаралар тізімі
Негізгі дəрі дəрмектер тізімі:
1. *Гидрохлортиазид табл, 12,5-25 мг.
2. **Индапамид табл, 2,5 мг.
3. *Метопролол табл, 50-200мг\тəулігіне.
4. **Эналаприл табл, 2,5 мг, 10 мг; ампуладағы ерітінді 1,25 мг/1 мл.
5. *Лизиноприл табл, 5-40 мг.
6. *Периндоприл 2-8 мг.
7. Эпросартан табл, 300-600 мг\тəулігіне.
8. **Амлодипин табл, 5 мг, 10 мг.
9. *Верапамил табл, 240-480 мг.
10. *Доксазозин табл, 1-16 мг.
11. Моксонидин табл, 02-0,4 мг\тəулігіне.
Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі:
1. *Ацетилсалицил қышқылы табл, 75 мг\тəулігіне.
2. Аторвастатин табл, 10-80 мг.
3. Симвастатин табл, 5-80 мг.
4. *Ловастатин табл, 10-40 мг.
Ем тиімділігінің индикаторлары:
1. АҚ тұрақтануы.
2. Өзін өзі жақсы сезіну.
3. Клиникалық көрсеткіштердің жақсаруы.
4. Уақытша жұмысқа қабілеттіліктің амбулаторлық жағдайда төмендеуі, диспансерлік бақылаудың Д II тобына ауысу.
5. Топта: алғашқы мүгедектікке шығудың төмендеуі, миокардтың ми инсульті жəне кенет коронарлық өлімнің жаңа жағдайының саны, бақыланудағы АҚ адамдар санының артуы (140/90 мм.с.б. жəне төмен).
* - Негізгі (өмірге маңызды) дəрілік заттар тізіміне кіретін препараттар.
** - Амбулаторлық ем кезіндегі рецепт бойынша дəрілік заттар тегін жəне жеңілдікпен берілетін ауру түрлерінің тізіміне кіреді.
Ауруханаға жатқызу
Жоспарлы госпитализациялау алдындағы тексерулердің қажетті көлемі:
1. АҚ өлшеу.
2. Электрокардиограмма.
3. Қанның жалпы анализ.
4. Зəрдің жалпы анализі.
5. Кардиолог консультациясы.
6. Кеуде клеткасының флюорографиясы.
7. Глист жұмыртқаларына нəжіс.
Госпитализациялау үшін көрсетімдер:
- асқынған гипертониялық криз;
- белсенді емдеу фонында криз себептері мен дəрі дəрмектік емді таңдау үшін, асқынбаған гипертониялық криздің жиілеуі;
- артериалдық гипертония фонында ми қанайналымының бұзылуы (инсульт, транзиторлық ишемиялық шабуыл);
- комбинациялы көпкомпонентті терапия фонында АҚ төмендеуінің болмауы;
- АҚ жүкті әйелдерде 150/100 с.б. жоғары;
- Жұмысқа қабілетті науқасты бағалау қажеттілігі мен симптоматикалық гипертонияны алып тастау.
Алдын алуы
Біріншілік профилактика: салауатты өмір салтын жүргізу, АГ туындауына алып келетін ауруларды дер кезінде анықтау жəне емдеу.
Профилактикалық шаралар: салауатты өмір салтын сақтау.
Әрі қарай жүргізу, диспансерлеу принциптері: үнемі кардиолог бақылауы.
АГ скринингі алгоритмі
Ақпарат
Пайдаланған әдебиеттің тізбесі
-
Аурулардың диагностикасы және емдеу хаттамалары (Приказы №764 - 2007, №165 - 2012)
- Хаттаманы дайындау барысында пайдаланылған əдебиеттер: 1. Essential hypertension. Guedelines for clinical care. University of Michigan Health system. 2002 2. VHA/DOD Clinical practice guideline for diagnosis and management of hypertension in the primary care setting. 1999. 3. Prodigy guidance. Hypertension. 2003. 4. Management of hypertension in adults in primary care. National institute for clinical excellence. 2004 5. Guidelines and protocols. Detection and diagnosis of hypertension. British Columbia medical association. 2003 6. Michigan quality improvement consortium. Medical management of adults with essential hypertension. 2003 7. Артериальная гипертония. Седьмой доклад Объединенной комиссии по выявлению и лечению артериальной гипертонии при поддержке национального института патологии сердца, легких и крови.2003. 8. Европейское общество по артериальной гипертензии Европейское общество кардиологов 2003. рекомендации по диагностике и лечению артериальной гипертензии. J.hypertension 2003;21:1011-53 9. Клинические рекомендации плюс фармакологический справочник. И.Н. Денисов, Ю.Л. Шевченко.М.2004. 10. The 2003 Canadian Recommendations for the management of hypertension diagnosis. 11. The Seventh Report of the Joint national Committee on prevention, Detection, Evaluation and treatment of high blood pressure. 2003. 12. Окороков А.Н. Диагностика болезней внутренних органов, том 7. 13. Кобалава Ж.Д., Котовская Ю.В. Артериальная гипертония 2000: ключевые аспекты диагностики и диф. Диагностики, профилактики. Клиники и лечения. 14. Федеральное руководство по использованию лекарственных средств (формулярная система). Выпуск 6. Москва, 2005.
Ақпарат
Əзірлеушілер тізімі: Рысбеков Е.Р., ҚР ДСМ Кардиология жəне ішкі аурулар ҒЗИ.
Қазықтаулы файлдар
Назар аударыңыз!
- Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
- Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
- Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
- Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
- Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.