Иерсиниоз

Версия: ҚР ДСМ клиникалық хаттамалар - 2017 (Қазақстан)

Другие уточненные бактериальные зоонозы, не классифи- (A28.8), Экстраинтестинальный иерсиниоз (A28.2), Энтерит, вызванный yersinia enterocolitica (A04.6)
Инфекционные и паразитарные болезни

Анықтамасы

Анықтамасы


Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің
Медициналық қызметтер сапасы бойынша біріккен комиссиясының
2017 жылғы «12» мамырдағы
№ 21 хаттамасымен мақұлданған

Иерсиниоздар (Yersinioses) – менингит пен менингоэнцефалиттің жеңілден бастап ауыр генерализацияланған нысандарына дейінгі айқын клиникалық полиморфизммен сипатталатын  көпшілік таралу жолдары бар Yersinia тегінің (Yersinia pestis және Yersinia pseudotuberculosis қоспағанда) өкілдері тудыратын зоонозды кең таралған инфекциялық ауру.
Кеміргіштер, ауыл шаруашылығы жануарлары, иттер мен мысықтар, сондай-ақ науқас адам инфекция көзі болуы мүмкін.

КІРІСПЕ БӨЛІМ

АХЖ-10 коды (кодтары)  :

АХЖ-10
Коды Атауы
A04.6 Энтерит, Yersinia enterocolitica-дан туындаған
A28.2 Экстраинтестинальды иерсиниоз
A28.8 Басқа анықталған бактериалды зооноздар, басқа айдарларда жіктелмеген.
 
Хаттаманы әзірлеу мерзімі: 2017 жыл.
 
Хаттамада  пайдаланылатын  қысқартулар:

АҚ артериялық қысым
АлТ аланинаминотрансфераза
АсТ аспартатаминотрансфераза
БІТУ белсендірілген ішінара тромбопластиналы уақыт
т/і тамыр ішіне
б/е бұлшықетке
ВГ вирусты гепатит
ЖПД жалпы практика дәрігері
РУ рекальцификация уақыты
ЕТӘ екіншілік терілік әсер
     
ТТҰ таратылатын тамырішілік ұю
ӨЖЖ өкпені жасанды желдету
ИУШ инфекциялық-уытты шок
ИФА иммуноферменттік анализ
ИАК инфекциялық аурулар кабинеті
КТ компьютерлік томография
ҚСТ қышқылдық-сілтілік тепе-теңдік
ХНҚ халықаралық нормаланған қатынас
МРТ магнитті-резонансты томография
ЖҚА жалпы қанның анализі
ЖНА жалпы зәр анализі
РИТБ реанимация және интенсивті терапия бөлімі
     
ЖББ жіті бүйрек бұзылысы
ЖББЖ жіті бауыр-бүйректік жеткіліксіздік
АҚК айналмалы қан көлемі
МСАК медициналық-санитарлық алғашқы көмек
ПТР полимерлік тізбекті реакция
БТӘ біріншілік терілік әсер
ГАТР гемагглютинацияның тежелу реакциясы
ГАПР гемагглютинацияның пассивті реакциясы
УПФ шартты-патогенді флора
ЖМП жаңа мұздатылған плазма
ЖС жұлын сұйықтығы
ЭТЖ эритроциттердің тұну жылдамдығы
ПОЖС полиорган жеткіліксіздігі синдромы
УДЗ ультрадыбыстық зерттеу
ОТҚ орталық тамыр қысымы
ЭКГ электрокардиография
 
Хаттаманы пайдаланушылар: жедел кезек күттірмейтін көмек дәрігерлері, фельдшерлер, жалпы практика дәрігерлері, терапевттер, инфекционисттер, гастроэнтерологтар, дерматовенерологтар, невропатологтар, аллергологтар, ревматологтар, анестезиолог-реаниматологтар, акушер-гинекологтар, денсаулық сақтауды ұйымдастырушылар.  
 
Пациенттер санаты: ересек адамдар, балалар.
 
Дәлелділік деңгейінің шкаласы:

А Жоғары сапалы мета-талдау, РБЗ жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен ықтималдығы бар (++) ірі  РБЗ, олардың нәтижесі тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін.
В Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулеріне жоғары сапалы (++) жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен тәуекелі бар жоғары сапалы (++) когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулері немесе жүйелік қатенің жоғары емес (+) тәуекелі бар РБЗ, олардың нәтижесі тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін.
С Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеуі немесе жүйелік қатенің жоғары емес тәуекелі бар рандомизациясыз бақыланатын зерттеу (+), олардың нәтижелері тиісті популяцияға немесе нәтижелері тиісті популяцияға тікелей қолданылмайтын жүйелік қатенің өте төмен немесе жоғары емес  тәуекелі бар РБЗ-ға (++ немесе +) қолданылуы мүмкін.
D Жағдайлар сериясының сипаттамасы немесе бақыланбайтын зерттеу не сарапшылардың пікірі.
GPP Ең жақсы клиникалық практика.

Жіктемесі


Жіктеме [4-9,10-15]

Клиникалық-патогенетикалық жіктеме [11- 13]:
Біріншілік-ошақты нысандары (аймақтық  белгілерімен):
·          жіті респираторлық (син. фарингиальды, катаралды);
·          ангинозды;
·          терілік;
·          ішектік;
·          абдоминалды;
·          аралас.
 
Генерализацияланған нысандары [8]:
·          біріншілік-генерализацияланған (син. қызбалық);
·          екіншілік-генерализацияланған.
 
Екіншілік-ошақты нысандары [7,10]:
·          ангинозды;
·          пневмониялық;
·          пиелонефриттік;
·          абдоминалды;
·          гепатиттік;
·          менингоэнцефалиттік;
·          аралас;
·          екіншілік-септикалық.

Біріншілік-ошақты нысандары қоздырғыштың ену жеріндегі (кіріс қақпасы) және аймақтық белгілермен (аймақтық лимфаденит түрінде) сүйемелденетін аймақтық инфекция (қабыну процесі) ретінде өтеді;

Біріншілік-генерализацияланған нысаны – біріншілік-ошақты белгілердің эпизоды жоқ генерализацияланған инфекциялар (бактериемия) түрінде   өтеді, онда қоздырғыш (жаппай жұқтыру және / немесе иммундық тапшылық күйінде) бірден қанға түседі;

Процестің екіншілік–генерализациясы  қорғаныс тосқауылдарының бұзылуы нәтижесінде   біріншілік-ошақты белгілердің аясында немесе соңынан туындайды;

Екіншілік-ошақты нысандары айрықша қабыну ошақтарын  қалыптастырумен қаннан қоздырғыш ағзаларға енгеннен кейін гематогенді таратудан соң (генерализация) және оның нәтижесінде дамиды [14, 15].
 
1-кесте. Иерсиниоздардың клиникалық-патогенді жіктемесі [11- 13]: 

          Түрілар
             топтары             
Кіріс қақпа
Біріншілік-ошақты (аймақтық белгілермен) Генерализацияланған Екіншілік-ошақты (аймақтық көріністерімен)
 
 
Инфекцияның кіріс қақпасыныңн оқшаулануы
Тері Терілік  
 
 
Екіншілік-генерализацияланған
Гепатиттік
Пневмониялық
Менингоэнце-фалиттік
Пиелонефриттік
Аралас
Септикалық
Басқа аз сараланған түрлері  
АІТ Ішектік
Абдоминалды
Тыныс жолдары Жіті респираторлық
Ангинозды
Жыныс жолдары Гениталды
Белгісіз
(иммундық депрессия)
Білінбейді Біріншілік-генерализацияланған
Клиникалық кезеңдер Инкубациялық Бастапқы
(1-3 күн)
Өршіген Күшею және асқынулар
Инфекциялық процестің фазалары 1.Ену және біріншілік бейімделу 2. Біріншілік-ошақты және аймақтық белгілер 3.Генерализацияланған (гематогенді таралу) 4.Екіншілік-ошақты және аймақтық белгілер
 
Аурудың ұзақтығына байланысты мыналарға жіктеледі [14, 15]:
·          жіті (1–3 ай);
·          өткір (3–6 ай);
·          созылмалы (6 айдан көп) иерсиниоз. 

Диагностикасы


ДИАГНОСТИКАЛАУДЫҢ ЖӘНЕ ЕМДЕУДІҢ  ӘДІСТЕРІ, ТӘСІЛДЕРІ  ЖӘНЕ ЕМШАРАЛАРЫ  [14-18]

Диагностикалық өлшемшарттар [14, 15]:

Шағымдар және анамнезі:
·          иерсиниоздар кезінде инкубациялық кезең жиі  1-6 күнге созылады, бірақ 15 күнге дейін және одан да көп күнге созылуы мүмкін;
Иерсиниоздардың барлық нысандары үшін дене температурасының көтерілуі және әр түрлі дәрежелі белгілері бар интоксикация симптомдары тән:
·          аурудың жіті басталуы;
·          бас ауруы;
·          жалпы әлсіздік;
·        тәбеттің жоғалуы;
·        буындарда, бұлшық етте, сүйектердегі және т.б. ауырсынулар.
 
Ошақты нысандардың (біріншілік-ошақты  және екіншілік-ошақты) даму барысында  спецификалық сипаттағы емес ағзалар мен жүйелердің (жиі үйлескен, полиағзалы – аралас нысандары) зақымдануының клиникалық симптомдары қосылады. Сондықтан иерсиниоздардың клиникалық белгілеріне негізделген болжалды жағдайды дианостикалау қиындатылған [16 – 18].
 
Иерсиниоздардың ошақты нысандарының клиникалық сипаттамасы:

Нысандары Шағымдар Физикалық деректер
1 2 3 4
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Біріншілік-ошақты
жіті респираторлық
нысан
Тамақтың ауырсынуы, жыбырлауы,
құрғақ жөтел,
генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және  полиаденит  болуы мүмкін
-шырышты гиперемия
-катаралды тонзиллит
-катаралды фарингит
- аймақтық мойын  немесе жақ асты лимфадениті,
бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
ангинозды нысаны
1.      жіті ағымы
 
- қалтыраумен жоғары температура
- тамақтың   және ұлғайған лимфа түйіндерінің ауырсынуы
- бұлшықетте, буындарда, сүйекте интенсивті ауырсыну
генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және  полиаденит  болуы мүмкін,
сарғыштық
- жіті басталу
- айқын интоксикация
-жергілікті іріңді-некротикалық, бадамша бездеріндегі процесс,
-          жұтқыншақ гиперемиясының жайылуы,
-          аймақтық мойын-жақ- лимфадениті
-          бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
ангинозды нысаны
2. өткір, созылмалы ағым
 
субфебрильді температура
-әлсіз тамақтың ауырсынуы немесе олардың болмауы
 
 
 
полиаденит,
бронхит,
сарғыштық,
полиошақтық болуы мүмкін
-          бірқалыпты интоксикация
- бірқалыпты жұтқыншақ шырышы, бадамша бездері, жұтқыншақ гиперемиясы
- жиі бадамша бездердің біріндегі немесе екеуіндегі іріңді фолликулдар немесе лакуналар аймақтық мойын-жақ асты  лимфадениті
-          бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
Ішектік нысаны Жүрек айнуы, құсу, іш ауруы,
сұйық дәрет
-          бірқалыпты интоксикация
- температураның аздап көтерілуі,
- жұтқыншақ шырышы, жұтқыншақ гиперемиясы - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
абдоминалды  нысаны
1 жіті ағымы
 
- қалтыраумен жоғары температура
- оң жамбас бөліктегі қатты ауырсынулар,
-жүрек айнуы, құсу
- шырыш қоспасы бар сұйық дәрет,
- іштің ісуі
-генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және  полиаденит  болуы мүмкін,
сарғыштық,
полиошақтық
-айқын интоксикация
- жіті аппендицит , мезеннтериалды аденит, илеит синдромдары,
- бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
-          асқынулар: перитонит, ИУШ
 
абдоминалды нысаны
2. өткір немесе созылмалы ағым
бірқалыпты интоксикация немесе оның болмауы
температураның мерзімді көтерілуі, іш ауруы
 
-          созылмалы аппендицит, мезаденит,  терминалды илеит, гастрит, холецистит, панкреатит, дуоденит,  колит синдромдары
терілік нысаны
 
Ауырсынумен, қышумен, күюмен сүйемелденетін босануға ұқсас зақымдану Босануға ұқсас зақымдану,
-зегионалды лимфаденит,
-бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
 
 
 
 
 
 
 
 
Генерализацияланған  нысандары
 
Біріншілік  - генерализацияланған (қызбалық) нысан Қызба,
Интоксикация,
Буындардағы,сүйектердегі ауырсынулар
 
Іш ауыруы мүмкін,
Жүрек айнуы мен құсу,
- генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және  полиаденит,
сарғыштық,
полиошақтылық
Жіті басталу
-айқын интоксикация
-          жайылған жұтқыншақ гиперемиясы,
-          генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе
-          полиаденит 
-          бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
 
Екіншілік  - генерализацияланған нысандары Біріншілік-генерализацияланған нысандарының қандай бір белгілері аясында,
Қызба мен интоксикация артады,
Полиаденопатия пайда болады,
Бауыр мен көкбауыр үлкейеді
Полиошақтылық, дақты-іріңсіз бөртпе болуы мүмкін
Қызбаның көтерілуі, қалтырау
- интоксикацияның артуы
-          бауыр мен көкбауырдың, полиадениттің үлкеюі
-          генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе,
-          -сарғыштық.
 
 
 
 
 
 
 
 
Екіншілік-ошақты нысандары
Гепатиттік нысаны Температураның көтерілуі,
Интоксикацияның артуы,
Тәбеттің жоғалуы,
Жүрек айнуы мен  құсу,
Сары ауру, қоңыр зәр, ақшыл дәрет
Полиошақтылық
дақты-іріңсіз бөртпе,
полиаденит болуы мүмкін
Қандай да бір біріншілік  нысандарының аясында (жиі ішектік немесе абдоминалды) қызба және айқын интоксикация аясында паренхиматозды  гепатит синдромы дамиды
Пневмониялық нысаны Температураның көтерілуі,
Интоксикацияның артуы,
Жөтел пайда болуы, қақырық қосылуы,
Кеуде торының ауырсынуы,
полиошақтылық
дақты-іріңсіз бөртпе,
полиаденит болуы мүмкін
Қандай да бір біріншілік  нысандарының аясында (жиі ангинозды) пневмония синдромы дамиды, бауыр мен көкбауыр үлкейген
Полиошақтылық
дақты-іріңсіз бөртпе,
полиаденит болуы мүмкін
Менингоэнцефали-ттік  нысаны
1.       
 
-жоғары дене температурасы
- өспелі бас ауруы
-құсу,
 
 
 
 
Полиошақтылық
дақты-іріңсіз бөртпе,
полиаденит болуы мүмкін
-  естің бұзылуы және
- менингиттік белгілер (желке бұлшықеттерінің қаттылғы, Керниг, Брудзинский симптомдары)
- АПАЖҚ (аралас плеоцитоз және ақуыздың жоғары құрамы)
- бауыр мен көкбауырдың үлкеюі
Пиелонефриттік нысаны
жеделдеу немесе созылмалы өтумен байланысты
 
- субфебрильді немесе қалыпты температура 
-бірқалыпты интоксикация,
бел ауырсынулары
Полиаденит,
бауыр мен көкбауырдың үлкеюі болуы мүмкін
УДЗ кезінде өзгерістер, пиелонефрит құбылыстары анықталады
-ісіктер
- ЖНА өзгеруі
-дизуриялық құбылыстар
 
Жыныстық нысаны Әйелдерде
-ауырсынулар
- жыныс жолдары бөлінділері
-қышу
-етеккір циклының бұзылуы
-бедеулік
Ерлерде
- уретрит, простатит құбылысы
жыныс жолдарының қабыну процестері
ерлерде - уретрит, простатит
әйелдерде – кольпит, эндометрит, аднексит, бедеулік, жұмыртқалардың поликистозы, дисгормональды бұзушылықтар
Аралас нысаны Бір уақытта екіекіншілік ошақ дамыған жағдайда аралас екіншілік-ошақты нысаны қойылады Қызба,
Интоксикация,
Полиаденит,
бауыр мен көкбауырдың үлкеюі болуы мүмкін.
Екі екіншілік ошақтардың болуы
Екіншілік-септикалық нысаны Бір уақытта үш немесе одан да көп екіншілік ошақтар дамыған жағдайдаекіншілік-септикалық нысаны қойылады Қызба,
Интоксикация,
Полиағзалы патология, 
Дақты-іріңсіз бөртпе,
полиаденит,
бауыр мен көкбауырдың үлкеюі болуы мүмкін
Үш немесе олан да көп екіншілік ошақтардың болуы
 
Эпидемиологиялық  анамнез [19-23]:
Иерсиниоздар жағдайында инфекцияны қоздырғыштың берілу тетіктерінің саналуандығы орын алады (дәреттік-ауыз, контактылы, алиментарлы, ауалық-тамшылы, трансплаценталы, жыныстық )  (2-кесте). Сыртқы ортада иерсинияның кең таралуы мен жоғары тұрақтылығы, инфекцияның таралу жолдары мен факторларының саналуандығы дұрыс эпид.факторды  бөлуді мүмкін емес етеді. Клиникалық-эпидемиологиялық деректерге негізінелген иерсиниоздардың ықтимал жағдайын диагностикалау  да қиындатылған. Жеке меншік үйде өмір тұру, жануарлармен немесе мал шаруашылығы өнімдерімен қатынау, тағамға шикі көкөністерді, ет, сүтті қолдану тәуекел факторлары болып табылады.  
  
2-кесте. Иерсиниоздардың берілу жолдары мен факторлары [19-23]:

Берілу жолдары Іске асыру (берілу факторлары)
1. Алиментарлы -тағамға  жеткілікті термиялық өңдеуден өтпеген немесе  термиялық өңдеусіз өнімдерді тұтыну:
- көкөністер (орамжапырақ, оның ішінде ашытылған, шалғам, сәбіз, картоп), көкөніс салаттары , оның ішінде ащы (кореялық) және әсіресе тоңазытқышта сақталған винегрет;
- әсіресе тартылған етте және жартылай дайын өнімдегі  ет, құс өнімдері ; сосиска, хот-догтар, әсіресе вакумды орамалардағы шикілей ысталған және шикілей қайнатылған ет өнімдері, құс өнімдері,;
- сүт өнімдері (шикі сүт, ашыған сүт өнімдері,үйде және фабрикада жасалған  жұмсақ ірімшік және сары май, балмұздақ);
- балық, теңіз өнімдері, ысталған балық өнімдері;
-  термиялық өңдеусіз ауру кеміргіштердің бөлінділерімен инфекцияланған  тамақ тұтыну;
2. Контактылы - ауру мал мен құсқа күтім жасағанда жеке гигиена қағидаларының бұзылуы (мал мен құс шаруашылығының қызметкерлері, ет және құс комбинаттарын біріншілік өңдеу цехтерінің қызметкерлері, мал дәрігерлері)
- үй жануарларына (ит, мысық) күтім жасағандағы қатынас
-  ауыл шаруашылығы, жабайы жануарлардың , құстың, балықтың шикі етімен (жартылай фабрикаттарды қоса алғанда),  инфекцияланған сүт өнімдерімен және т.б тұрмыстық немесе өндірістік жағдайда бөлу кезінде байланысу.
-  тұрмыстық және өндірістік жағдайда шикі ет, сүт, балық өнімдерін бөлу, сақтау және қайта өңдеу кезінде инфекцияланған, ас үй және технологиялық жабдықпен қатынасу
- ауру кеміргіштердің бөлінділерімен инфекцияланған сыртқы орта объектілерімен қатынасу.
3. Контактылы-тұрмыстық - иерсиниоздың жіті нысаны бар науқастарға күтім жасағанда жеке гигиена және дезинфекция қағидаларының бұзылуы (қоздырғыш зәрмен, нәжіспен, қақырықпен, бадамша бездерден, тері зақымдануларынан бөлінетін шайындылардан, науқас әйелдердің жыныс жолдарынан бөлінген бөлінділермен, науқас ерлердің спермаларымен,  қаннан бөлініп шығады)
- микробиологиялық бейінді мекемелерде және диагностикалық препараттарды өндірген кезде иерсиниозбен жұмыс режимінің бұзылуы
- зертханалық жануарлармен жұмыс жасау
4. Жыныстық инфекцияланған серіктеспен жыныстық қатынас
5 Тік - гематогенді жолмен немесе қағанақ суын жұтқан кезде  инфекция жұқтырған анадан ұрықтың құрсақішілік зақымдануы
- науқас әйелдің жыныс жолдарынан өткенде ұрықтың инфекциялануы
6. Аэрогенді:
шаң
ауа-тамшылы
Ауру жануарлар мен кеміргіштердің кеуіп қалған бөлінділерімен инфекцияланған ферма, қоймалар, басқа да өндірістік орынжайларды жинаған кезде инфекцияланған шаң арқылы жұқтыру
-ауа-тамшылы жолмен жіті респираторлы нысанмен ауыратын науқастардан жұғады
 

Зертханалық зерттеулер [24- 27]:
Клиникалық-зертханалық зерттеулер:
·          Жалпы қанның анализі: лейкопения, лейкоцитоз, қатысты лимфоцитоз, моноцитоз (моноцитарлы ангина), эритроциттердің тұну жылдамдығының бірқалыпты артуы (ЭТЖ);
·          Жалпы зәр анализі: протеинурия, цнемесендрурия, микрогематурия, цнемесендрурия (бүйректің уытты зақымдануы нәтижесінде  генерализацияланған нысандарының ауыр ағымы жағдайында);
·          қан электролиттері - калий, натрий, РО2, РСО2 деңгейін анықтау;
·          қанның биохимиялық анализі: тік фракцияның есебінен АЛТ, АСТ, жалпы билирубин деңгейлерінің артуы, жалпы ақуыздың, альбуминнің төмендеуі (гепатитті нысан жағдайында), қандағы креатинин мен несепнәр деңгейінің артуы,  гипонатриемия, гипокалиемия (БЖЗ дамығанда);
Зертханалық-этиологиялық зерттеулер:
·          бактериологиялық әдіс:
−         нәжісті, зәрді, жұтқыншақ жағындысын, барлық нысандарында қанды бак. егу;
−         қақырық, жұлын сұйықтығы, қынап жағындысы, сперманы, сондай-ақ лимфа түйіндерін, аппендиксті хирургиялық емдеген кезде жойылған ұлғайтылған лимфа түйіндерінің пунктатын, тиісті нысандардағы басқа да тіндерді бак. егу;
−         антибиотиктерге сезімталдықты анықтау. 
·          Серологиялық әдістер:
- ГАПР, 1: 200 немесе одан да көп диагностикалық титр, және жұптастырылған сарысулардағы антиденелер титрінің  төрт есе немесе одан көпөсуі; 1:200-ден кемреакция титрі кезінде  нәтиженің ерекшелігі басқа серологиялық реакциямен расталуы тиіс (ГАТР және т.б.).
- ИФА:  IgM анықтау немесе жұп сарысуда IgG  титрының өсуі.
·          қан, нәжіс, зәр, жұтқыншақ жағындысының, барлық нысандарында қанның ПТР;
·          қақырық, жұлын сұйықтығы, қынап жағындысы, сперманы, сондай-ақ лимфа түйіндерін, аппендиксті хирургиялық емдеген кезде жойылған ұлғайтылған лимфа түйіндерінің пунктатын, тиісті нысандардағы басқа да тіндердің ПТР.
Псевдотуберкулездің барлық нысандары жағдайында:
·          нәжісті бактериологиялық зерттеу;
·          зәрді бактериологиялық зерттеу;
·          жұтқыншақ жағындысын бактериологиялық зерттеу;
·          қанды бактериологиялық зерттеу;
·          қажет болған жағдайда – лимфа түйінің пунктатын бактериологиялық зерттеу.
ішектік нысанда:
·          құсық массасын немесе шаймалы суды (құсу барысында) бактериологиялық зерттеу;
терілік нысанда:
·          тері зақымдарының шайындысын немесе жағындысын бактериологиялық зерттеу;
пневмониялық нысанда:
·          қақырықты бактериологиялық зерттеу;
менингоэнцефалиттік нысанда:
·          ликворды бактериологиялық зерттеу;
көрсетілім бойынша:
·          үлкейтілген лимфа түйіндерінің пунктатын бактериологиялық зерттеу;
·          өтті бактериологиялық зерттеу;
·          абсцесстердің, терең жаралардың бөлінділерін/құрамын бактериологиялық зерттеу;
·          алынып тасталған мезентериалды лимфа түйіндерін, аппендикстерді немесе аш ішектің кесінділерін, құрсақ қуысы бөлігін бактериологиялық зерттеу (абдоминалды нысанда операциялық емдеу жағдайында).
Иерсинияның бөліну кезінде, міндетті түрде антибактериалды препараттарға бөлінген штамм сезімталдығын анықтау жүргізіледі және қажет болған жағдайда этиотропты терапияға арналған препараттарды таңдауды түзету жүргізіледі [16, 17].
 
Қан, нәжіс, зәр, лимфа түйіндерінің пунктаты, жұтқыншақ және қынап жағындылары, тері зақымдары, қақырық, ликвор, абсцесстердің бөліндісі/құрамы, терең жаралар,  , алынып тасталған мезентериалды лимфа түйіндері, аппендикстер немесе аш ішектің кесінділері, құрсақ қуысы бөлігінің және басқа қабыну ошақтарының ПТР .
 
Серологиялық зерттеулер:
Иерсинияға қатысты антиденелерге қанныңИФА (IgM, IgG)
Иерсинияға қатысты антиденелерге қанның ПГАР.
Серологиялық зерттеу қабылданғанда және 7-10-14 күннен кейін алынған жұп сарысуда кем дегенде екі рет жүргізіледі, қажет болғанда осындай уақыт аралығынан кейін үшінші сарысуды да алуға болады[16, 17].
 
Аспаптық зерттеулер:
• кеуде торы ағзаларының рентгенографиясы - пневмонияға күдік болғанда;
• ЭКГ - жүрек-қан тамыр жүйесінің патологиясы жағдайында;
• құрсақ қуысы ағзаларын УДЗ – абдоминалды нысан жағдайында;
• ұрықты УДЗ - жыныстық және генерализацияланған нысандарда;
• менингоэнцефалиттік нысан жағдайында бас миының МРТ;
• эхокардиография: миокардит белгілері;
• бүйректі УДЗ: пиелонефрит белгілерін анықтау;
 
Мамандардың консультациясына арналған көрсетілімдер:
• гастроэнтерологтың консультациясы - АІЖ зақымданғанда;
• хирургтың консультациясы - абдоминалды нысан жағдайында;
• оториноларингологтың консультациясы - ангина дамығанда;
• нефрологтың консультациясы - бүйрек зақымданғанда;
• невропатологтың консультациясы – ОЖЖ зақымданғанда;
• кардиологтың консультациясы - жүрек зақымданғанда;
• терапевттің консультациясы - пневмония және бронхит дамығанда;
• ревматологтың консультациясы -  буын синдромы дамығанда;
• дерматологтың консультациясы – сырт тері зақымданғанда;
• акушер-гинекологтың  консультациясы - жүкті әйелдердегі иерсиниоз жағдайында;
• медициналық-генетикалық консультация (жүкті әйелдерге көрсетілім бойынша).
 
Диагностикалық алгоритм [28-31]: 






Дифференциалды диагноз


Дифференциалды диагноз және қосымша зерттеулердің негіздемесі [14, 15, 32, 33]:
Аурулар Сәйкес симптомдары Айрықша симптомдары Зертханалық тесттер
Инфекциялық мононуклеоз Лимфоаденопатия, ангина, гепатолиеналды синдром, қызба клиникалық саралау қиын,
Полиошақтылық, бөрте жоқ
ИФА-да
Эпштейн-Барр вирусына IgM,
Паул-Буннель оң тесті.
Қанда атиптік мононуклеарлар 10%-дан көп.
Стрептококты/ стафилококты ангина Қызба, лимфоаденопатия, ангина. гепатолиенальды синдром, бөртпе полиошақтылық жоқ. Қанда – нейтрофильді лейкоцитоз,
культураны бөлу.
Қызылша Желке лимфа түйіндерінің үлкеюі, экзантема Тек қана желке лимфа түйіндері зақымдалады,
гепатолиеналды синдром,
 полиошақтылық жоқ.
 Қызылша вирусына IgM ИФА.
Листериоз Ангина, пневмония,пиелонефрит, менингит, жыныс ағзаларының, тері, көз, лимфа түйіндерінің зақымдалуы, гепатолиеналды синдром, сары ауру. Клиникалық саралау қиын.
Ішектің зақымдалуы тән емес. Бөртпе – бос-іріңді.
Культураны бөлу,
оң ПТР, ИФА-да IgM немесе листерияларға IgG деңгейінің өсуі.
Жіті
менингоэнцефалит (вирусты, бактериялық этиология).
Менингеалды, энцефалиттік синдром Гепатолиенальы синдром, полиаденопатия, бөртпе,
 полиошақтылық жоқ
Культураны бөлу, ПТР, ИФА-да IgM немесе қоздырғыштарға IgG деңгейінің өсуі , ТЕИФР.
Аденовирусты инфекция Қызба, назофарингит, лимфаденопатия Клиникалық саралау қиын.
Гепатолиеналды синдром, бөртпе, полиошақтылық жоқ
Вирусология, ПТР, ИФА-да  IgM немесе аденовирустарға IgG деңгейінің өсуі  , ТЕИФР.
Энтеровирусты инфекция Қызба, экзантема, полиаденопатия, гепатолиеналды синдром, энцефалит. Клиникалық саралау қиын. Вирусология,  ПТР, ИФА-да  IgM немесе аденовирустарға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР.
Сепсис Қызба, интоксикация, белгілердің полиағзалығы, экзантема, менингит, отит, синусит, пневмония.  Клиникалық саралау қиын. Қанда – нейтрофильді лейкоцитоз, қақырықтан, қаннан және инфекция ошағынан қоздырғышты бөлу, ПТР, ИФА, ТЕИФР.
Вирусты гепатит Тәбеттің төмендеуі, бауыр, көкбауырдың үлкеюі, сары ауру. Сары ауру аясында қызба жоқ, полиошақтылық, полиаденопатия, бөртпе жоқ Қан сарысуындағы вирусты гепатит маркалары (А, В, С, Д, Е).
Салмонеллез. Қызба, интоксикация, іш ауруы, диарея, нәжістегі шырыш,  жүрек айнуы, құсу, бауыр, көкбауырдың үлкеюі. Клиникалық саралау қиын.
Полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық жоқ.
Культураны бөлу, ПТР, ИФА–да IgM немесе салмонеллаларға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР.
Бактериалды пневмония. Қызба, интоксикация, пневмония синдромы. Гепатодиеналды синдром,
полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық жоқ.
Қанда – нейтрофильді лейкоцитоз, қақырықтан, қаннан культураның бөлінуі, ПТР, ИФА–да  IgM немесе қоздырғыштарға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР.
Иерсиниоздар Қызба, интоксикация, гепатодиеналды синдром, полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық. Клиникалық саралау мүмкін емес Культураның бөлінуі, ПТР, ИФА-да IgM немесе иерсинияларға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР.
 

Емдеу тактикасы (амбулатория)


АМБУЛАТОРИЯЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ [34]: амбулаториялық деңгейде жіті иерсиниоздардың біріншілік-ошақтық нысандарының жеңіл ағымы жағдайында, сондай-ақ оның созылмалы ағымы жағдайында зертханалық зерттеулер жүргізеді. Иерсиниоздардың генерализацияланған және екіншілік-ошақты нысандары шұғыл тәртіппен стационарлық емделуге жіберіледі және стационарлық жағдайда зерттеуден өтеді.
 
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
·          Төсек режимі – температура қалыпты болғанға дейін;
                                                        
·          Диета: жалпы үстел (№ 15), көп мөлшерде сұйықтық ішу. Ілеспе патология (қант диабеті, бүйрек ауруы жәнет.б.) болған жағдайда тиісті диета белгіленеді.
 
Дәрі-дәрмекпен емдеу:
Этиотропты терапия. Этиотропты терапия зертханалық-этиологиялық зерттеу үшін материал алғаннан кейін тағайындалады.
Науқастарды емхана жағдайында емдеу кезінде төменде атап көрсетілген антибиотиктердің бірін тағайындаған жөн:
·          ципрофлоксацин ішке 500 мг 2 рет, 7-10 күн немесе басқа фторхинолондер;
·          цефуроксим ішке 0,5-1 г/тәу  2 қабылдауға,  7-10  күн немесе басқа цефалоспориндер;
·          амоксициллин/клавуланат ішке 0,375- 0,625 г-нан тәулігіне 2-3 рет 7-10 күн немесе ампициллин б/е 1,0 г. 4 рет б/е, 7-10 күн.
Амбулаториялық терапия жағдайында ауыз арқылы қабылданатын препаратты тағайындаған жөн.
 
Патогенетикалық терапия:
·          көп мөлшерде сұйықтық ішу - тәулігіне 2,5-3,0 л-ге дейін;
Жоғары қызба жағдайында - стероидты емес қабынуға қарсы препараттар, төменде атап көрсетілгендердің бірін 1-3 күн бойы:
·          ацетаминофен 500 мг, ішке;
 
Десенсибилизациялаушы терапия, төменде атап көрсетілгендердің бірін 3-5 күн бойы:
·          цетиризин ішке 0,005-0,01 г-нан  тәулігіне 1 рет;
·          лоратадин 0,01 г-нан ішке тәулігіне 1 рет.
 
Симптоматикалық терапия:
•  ангинозды нысанда - дезинфекциялаушы ерітінділермен ауызды шаю:
• тері нысанында -  бриллиант жасыл 1% спирт ерітіндісімен біріншілік және екіншілік тері аффектерін өңдеу

Хирургиялық  араласу: жоқ.
 
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
·          дене температурасының тұрақты нормалануы;
·          ауру симптомдарының регресі.

Емдеу тактикасы (стационар)


СТАЦИОНАРЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ [14,15,34]: осы аурудың генерализацияланған және екіншілік-ошақты нысандары стационарлық деңгейде емделеді.
 
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
·          бүкіл қызба мерзімі бойы төсек режимі;
·          диета: бауыр зақымданған жағдайда –№ 5 үстел, ілеспе аурулар болғанда – тиісті диета.
 
 
Дәрі-дәрмекпен емдеу:
Этиотропты терапия (3-кесте):
Ауыр ағым жағдайында бастапқы этитропты терапия емдеу түрлі бағытта әрекет ететін екі синергиялы бактерияға қарсы препараттардың комбинациясымен жүргізіледі [14, 15].

Кесте-3. Иерсиниоздың ауыр ағымының бастапқы этиотропты терапиясы:

Орташа ауыр және ауыр нысандарын емдеудің бастапқы сызбасы Ауыр нысандар мен асқынуларды емдеудің балама сызбасы Иерсиниоздардың менингоэнцефалиттік нысанын емдеу
- Цефтриаксон1,0 - 2,0г х 1-2 рет/тәулік, б/е, т/і , 
немесе
- цефотаксим 1-2 г/тәулік 2 рет т/і , б/е
 
-Ципрофлоксацин үйлесімде 200.0- 2 рет т/і
немесе
ципрофлоксацинмен үйлесімде 500 мг х 2 рет/тәулік ішке
 
немесе
амикацинмен үйлесімде б/е, т/і , 10–15 мг/кг, 2–3 қабылдау
немесе
гентамицинмен үйлесімде
тәуліктік дозасы - 3 мг/кг/тәу., тәулігіне  2-3 енгізуге.
 
Этиотропты терапия 7–10 күн бойы жүргізіледі.
цефтриаксон 2,0 - 4,0 г/тәулік, б/е, т/і , 
немесе
цефотаксим 2,0 г-нан тәулігіне  2-3  рет  т/і ,б/е
немесе
цефепим  2,0 г-нан тәулігіне 2-3 рет т/і , б/е
 
 
ципрофлоксацинмен үйлесімде 200 мг х 2 рет/тәу. т/і ,
немесе
левофлоксацинмен 0,5 г т/і  тәулігіне 1 рет 
 
 
Әсері болмаған жағдайда резервтік препараттар:
меропенем  40 мг/кг –нан әрбір 8 сағат сайын.
 
Этиотропты терапия 10–14 күн бойы жүргізіледі.
цефтриаксон тәулігіне 4,0-6,0 гр., әрбір 12 сағат сайын б/е, т/і енгізеді, 
немесе
цефотаксим 2,0 гр.-нан тәулігіне 2-3 рет  т/і , б/е,
немесе
цефепим 2,0 г-нан тәулігіне 2-3 рет т/і , б/е.
 
ципрофлоксацин 0,2%-мен үйлесімде - 200 мг/100 мл-ден тәулігіне 2 рет т/і  (реттік доза . 400 мг дейін артуы мүмкін);
немесе
левофлоксацинмен үйлесімде 0,5 г т/і  тәулігіне 1 рет
 
Әсері болмаған жағдайда резертік препараттар:
меропенем  40 мг/кг –нан әрбір 8 сағат сайын.
Этиотропты терапия 10–14 күн бойы жүргізіледі.
 
Егер антибактериалды терапия сезімталдықты ескермей тағайындалса, осы аймақта бөлінетін иерсиниялар штаммдарының сезімталдығы көрсеткіштеріне сүйенген жөн, бұл ретте оларда аймақтық ерекшеліктер болуы мүмкін.  
 
Патогенетикалық терапия:
Дезинтоксикациялық терапия:
·          2.5-3.0 л-ге дейін көп сұйықтық ішу;
·          ауыр ағымы жағдайында: 5 % декстроза ерітіндісінтамыр ішілік енгізу.
 
Осы ерітінділердің қатынасы мен мөлшері ауру ағымының ерекшеліктерімен және еңалдымен электролитті бұзушылықтардың айқындылығымен, бүйрек функцияларының жай-күйімен анықталады.
Инфузиялы терапия ағзаның суға тәуліктікқажеттілігі – 30мл/кг дене салмағына сүйене отырып, есептеледі. Дене салмағы 60-80 кг болатын адам үшін енгізілетін ерітіндінің орташа көлемі 1200-1500 мл/тәу + патологиялық жоғалтулар + жаңартылған диурездің көлемін құрайды. 
                   
Менинго-энцефалиттік нысан кезінде:
Енгізілетін және шығарылған сұйықтық көлемінің ара қатынасын қатаң бақылау.
Дегидратациялық терапия:
- маннитол (15% ерітінді) 0,5-1,5 г/кг, қандағы Na+ құрамын бақылаумен фуросемидпен бірге 20-80мг. Қандағы Na+ норманың жоғары шегінде немесе одан жоғары болғанда, маннитолды енгізуге қанның осмомолярлығының өзгерісімен және бас ми жасушаларының ісіну қаупімен байланысты рұқсат берілмейді. Бұл жағдайда 10%, 20% немесе 40% глюкозаның концентрленген ерітіндісін және 0,45% NaCl ерітіндісін енгізу тағайындалады.
·          преднизолон 3 мг/кг 3 тәуліктен көп емесе тәулігіне 4 рет енгізу, дозасы осы препараттың нұсқаулығы бойынша пациенттің жас санатына қарай есептеледі. 
 
ИУШ емдеу:
• тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру, қажет болған жағдайда - трахея интубациясы және ӨЖЖ-ға аудару;
• маска немесе мұрын катетері арқылы ылғалдандырылған оттегі жеткізу арқылы тұрақты оксигенациялау;
• тамырлық қолжетімділікті қамтамасыз ету (перифериялық/орталық тамырлар катетеризациясы);
• өткізілетін терапияны түзету мақсатында сағат сайынғы диурезді анықтау үшін  науқасты шоктан шығарғанша дейін қуыққа катетер енгізу;
• науқастың жай-күйiн мониторингтеу – гемодинамика, тыныс, сана деңгейі, сипаты мен бөртпелердің артуы.
 
ИУШ кезінде препараттарды енгізу кезектілігі:
1)      Тамырлардағы тиімді айналмалы сұйықтықтың көлемін толтыру:
·          енгізілетін ерітіндінің көлемі - науқастың дене салмағына 30 мл\кг;
·          интенсивті инфузиялық терапия:
−         2/3:1 ара қатынасында теңестірілген кристаллоидты және коллоидты ерітінділер .
−         зәр болмаған жағдайда тек қана тұзды кристаллоидты ерітінді енгізіледі, ал зәр пайда болған соң коллоидтар қосылады.
2)      Глюкокортикоидтер:
·            2 дәрежесінен бастап ИУШ кезіндені гормондар:
−         2 дәрежелі ИУШ  кезінде – преднизолон 10-15 мг/кг/тәулік;
−         3 дәрежеліі ИУШ  кезінде – преднизолон 20 мг/кг/тәулік.
·          Гепаринотерапия (әрбір 6 сағат сайын) тек қана 1-2 дәрежелі ДҚҰ кезінде:
−          1 дәрежелі ИУШ – 50-100 ЕД/кг/тәулік;
−          2 дәрежелі ИУШ – 25-50 ЕД/кг/тәулік;
−          3 дәрежелі ИУШ –10-15 ЕД/кг/тәулік.
·          Гормондық терапияның әсері болмаған жағдайда АҚ-ны бақылап,                    5-10 мкг/кг/мин допаминді енгізуді, бастауметаболизмдік ацидозды түзету;
·          Допаминге гемодинамиканың реакциясы болмаған жағдайда (20 мкг/кг/мин дозасында) 0,05-2 мкг/кг/мин дозасында эпинефрин/норэпинефринді енгізуді бастау;
·          Компенсацияланған ИУШ жағдайында 30 минуттан кейін, декомпенсацияланған ИУШ жағдайында 10 минуттан кейін алдыңғы дозада гормондарды қайта енгізу;
·          АҚ тұрақтанғанда – фуросемид 1%- 40-60 мг;
·          Мидың ісіну жағдайында
−         маннитол 15% - 400 мл, т/і тамшылы;
−         дексаметазон сызба бойынша: бастапқы дозасы 0,2 мг/кг, 2 сағаттан кейін – 0,1 мг/кг, содан соң әрбір 6 сағат сайын
·          Жүйелік гемостатикалар: этамзилат 12,5% е-і 2 мл-ден (250 мг) 3-4 рет/тәу. т/і , б/е;
·          АІЖ стероидты және стресс-зақымдарының профилактикасы:
−         фамотидин 20 мг т/і тәулігіне 2 рет ;
−         пантопретол немесе омепретол  40 мг т/і  тәулігіне 1 рет.
 
 ДҚҰ-синдромы жағдайында [14, 15]:
·          Антитромбин ІІІ тапшылығы жағдайында – 3-3,5 мл/кг/тәулік дозасында ЖМП инфузиясы;
−         протеаз ингибиторлары және фракцияланбаған гепарин.
·          БЖЗ емдеу (БЖЗ-ны (бүйректің жіті зақымдануы) диагностикалау және емдеудің клиникалық хаттамасына сәйкес).
 
Десенсибилизациялаушы терапия (3-5 күн – төменде атап көрсетілгендердің бірі):
-           хлоропирамин бұлшық етке 1,0 мл
-           цетиризин ішке  0,005-0,01г-нан тәулігіне 1 рет , 5-7 күн
-           лоратадин  0,01г-нан ішке тәулігіне 1 рет
 
Гепатитті нысан жағдайында:
·          Урсодезоксихолды қышқыл, капсулалары 250 мг бір реттік (холестаз кезінде)
 
Симптоматикалық терапия:
Натрий диклофенагы, ішке 50 мг күніне 3 рет, бұлшықетке 75 мг/3 мл немесе       75 мг/2 мл күніне 1-2 рет.
 
38,5С-тан жоғары қызба кезінде төменде атап көрсетілген препараттардың бірі   (1-3 күн):                                                                                                          
·          ацетоминофен, ішке 0,2 және 0,5 г-нан, 0,25; 0,3 және 0,5 г ректалды суппозиторийлер;
·          кетопрофен – бұлшықетке 50 мг/мл күніне 2 рет,  немесе 100 мг/мл, 100 мг/2 мл күніне 1 рет; ішке 50 мг капсула күніне 2 рет немесе ішке 100 мг, 150 мг таблеткалар.
Жергілікті емдеу:
·          ангинозды нысан жағдайында – тамақты дезинфицирлеуші ерітіндімен шаю;
·          тері нысаны жағдайында – біріншілік және екіншілік терілік аффектілерді  бриллиант жасыл 1% спирт ерітіндісімен өңдеу;
·          коньюнктивалық нысан жағдайында - ципрофлоксацин 3мг\мл, 5 мл, көз тамшылары.
 
Негізгі дәрілік заттардың тізбесі:
·          цефтриаксон, 1 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
·          цефотаксим, 1 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
·          цефуроксим, 750 мг, 1,5 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
·          цефепим, 500 мг, 1,0 г, 2,0 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін  ұнтақ;
·          ципрофлоксацин, 0,2%, 200 мг/100 мл инфузияға арналған ерітінді; 10 мл-ден ампулалардағы 1% ерітінді(ерітуге жататын концентрат);  250 мг, 500 мг, 750 мг қабықшамен қапталған таблеткалар;
·          амоксициклин, 500 мг капсулалар;
·          ампициллин, 1 г флаконда бұлшықетке инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
·          меропенем, 100 мл-ден флакондарда 1000 мг бойынша инфузияларға арналған ерітінді дайындау үшін ұнтақ;
·          бриллиант жасыл 1% спирт ерітіндісі, 20 мл, сыртқа қолдануға арналған.
 
Қосымша дәрілік заттардың тізбесі:
·          преднизолон, 30 мг/мл 1мл ампулаларда инъекцияға арналған ерітінді ;
·          допамин, 25 мг (5 мл), 50 мг (5 мл), 100 мг (5 мл), 200 мг-нан (5 мл) ампулаларда  инъекциялық ерітіндіні дайындауға арналған концентрат;
·          маннитол, 200мл және 400 мл 15% инъекцияға арналған ерітінді ;
·          фуросемид, 2мл 1% ампулаларда инъекцияға арналған ерітінді   (ДД – В);
·          ацетаминофен, 0,2 және 0,5 г-нан таблеткалар, 0,25; 0,3 және 0,5 г-нан ректалды суппозиторийлер;
·          натрий диклофенагы, 25 мг, 50 мг, 75 мг, 100 мг, 150 мг таблеткалар, драже; мазь, гель; 75 мг/3 мл, 75 мг/2 мл инъекцияға арналған ерітінді;
·          кетопрофен, 100 мг/мл, 100 мг/2 мл инъекцияға арналған ерітінді; 50 мг/мл  бұлшықет инъекцияларына арналған ерітінді; 50 мг, 150 мг капсула; 100 мг, 150 мг қабықшамен қапталған таблеткалар;
·          гепарин, 1 мл/5000 ЕД, 1,0 мл, 5,0 мл ампулалар,  5,0 мл-ден флакондар;
·          пантопразол - 40 мг флакондарда ерітінді дайындауға арналған ұнтақ;
·          омепразол - инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін лиофилизацияланған ұнтақ, 40 мг;
·          урсодезоксихолды қышқыл,  250 мг капсулалар.
 
Препараттарды салыстыру кестесі:

−        Препарат, шығару нысаны Дозалау Қолдану ұзақтығы Дәлелділік деңгейі
  Цефтриаксон,  250 мг, 500 мг және 1 грамм флакондарда ішке және бұлшық етке енгізу үшін ерітінді дайындауға арналған ұнтақ (инъекцияға арналған екпелер ампулаларда).  Ересек адамдар мен 12 жастан асқан балалар үшін: 1-2 г күніне 1 рет (арасы 24 сағат), ауыр жағдайларда бір реттік тәуліктік дозасы 4 г-ға дейін артуы мүмкін. Жаңа туылған нәрестелер (екі апталық жасқа дейін) үшін: дене салмағына қарай тәулігіне 20-50 мг/кг. Емізетін және 12 жастан кіші балалар үшін: дене салмағына қарай тәуліктік доза 20-75 мг/кг құрайды. Терапияның ұзақтығы: аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты  
  Цефотаксим, 250 мг, 500 мг тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін ерітіндіні дайындауға арналған ұнтақ (инъекцияға арналған екпелер ампулаларда)
және инъекция үшін суда ерітуге арналған немесе новокаиндегі 1 грамм ұнтақ
Асқынбаған ағым жағдайында - б/е немесе т/і әрбір 8-12 сағат сайын  1 г-нан; орташа ауыр ағым жағдайында - б/е немесе т/і  әрбір 12 сағат сайын  1-2 г-нан.
Ауыр ағым жағдайында - т/і  2 г-нан. әрбір 4-8 сағат сайын, максималды тәуліктік доза -12 г.
Шала туған және 1 аптаға дейінгі нәрестелерге - т/і  50 мг/кг дозасында әрбір 12 сағат сайын; 1-4 апталықта - т/і  50 мг/кг дозасында әрбір 8 сағат сайын. Дене салмағы ≤50 кг болатын балалар үшін - т/і  немесе б/е (2.5 жастан асқан балалар үшін) 50-180 мг/кг 4-6 енгізу. Ауыр ағым жағдайында тәуліктік дозасын  100-200 мг/кг-ге дейін арттырады, б/е немесе т/і  4-6 инъекция, максималды тәуліктік доза - 12 г.
Емдеу ұзақтығын жеке белгілейді: аурудың ағымы  мен препараттың тиімділігіне байланысты.  
  Ципрофлоксацин
250 мг, 500 мг қабықшамен қапталған таблеткалар; 2 мг/мл
тамыр ішілік енгізуге арналған ерітінді (инъекцияға арналған ампуладағы екпелер).
Ішке зәр жолдарының асқынбаған ағымы жағдайында 0,5 г-нан күніне 2 рет, анағұрлым ауыр жағдайларда - 0,75 г-ға дейін күніне 2 рет.
Тамыр ішілік бір реттік доза 200 мг, ауыр инфекцияларда 400 мг құрайды. Енгізу реттігі – тәулігіне 2 рет.
Емдеу курсы – әдетте 5-15 күн, бірақ аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты.  
  Амикацин сульфаты т/і  және б/е енгізуге арналған ерітінді, ампулалары: 1 мл – 250, 500 мг, 1 г. 1 г. флаконда
т/і  жәнеб/е енгізуге арналған ерітінді даярлау үшін ұнтақ
Ересектер мен 6 жастан асқан балаларға – әрбір 8 сағат сайын  5 мг/кг-нан немесе 12 сағат сайын 7.5 мг/кг-нан, ересектер үшін максималды доза - 15 мг/кг/тәу, бірақ 1,5 г/тәу 10 күн бойы. Емдеу ұзақтығы т/і  енгізген жағдайда - 3-7 күн, б/е енгізу жағдайында - 7-10 күн, бірақ аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты.  
  Гентамицин сульфаты  2 мл-дан инъекцияға арналған ерітінді  ампулаларының  құрамында 80 мг сульфат нысанындағы гентамицин болады  т/і  немесе б/е енгізген жағдайда ересектер үшін бір реттік дозасы 1-1.7 мг/кг, тәуліктік дозасы - 3-5 мг/кг; енгізу реті - 2-4 рет/тәу құрайды;  120-160 мгдозада 1 рет/тәу қолданылады.
2 жастан асқан балаларға гентамициннің тәуліктік дозасы 3-5 мг/кг құрайды; енгізу реттігі - 3 рет/тәу. Шала туған  және жаңа туған нәрестелерге 2-5 мг/кг тәуліктік дозасында тағайындайды;  енгізу реттігі - 2 рет/тәу.; 2 жасқа дейінгі балаларға дәл осы дозаны 3 рет/тәу жиілігі жағдайында тағайындалады.
Емдеу курсы - 7-10 күн, бірақ аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты.  
 
Хирургиялық араласу:
·          абдоминалды нысанда, перитонит, терминалды илеит, мезентериалды аденит, жіті немесе созылмалы аппендицит симптомдары дамыған жағдайда;
·          абсцесс дамыған жағдайда.
 
Одан әрі жүргізу [35, 36]:
Реконвалесценттер стационардан клиникалық сауығудан кейін және бактериологиялық зерттеудің бір реттік теріс нәтижесінен кейін босатылады. Иерсиниозбен ауырып болған адамдарды  диспансерлеу 1 жыл ішінде арнайы зертханалық зерттеулерді міндетті тоқсанаралық жүргізумен өткізіледі.
Псевдотуберкулезбен ауырып болған адамдарды жұмысқа және ұйымдастырылған ұжымдарға жіберу клиникалық сауыққаннан соң және  бактериологиялық зерттеп-қараудың теріс нәтижесінен кейін шектеулерсіз жүргізіледі.
 
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
• температураның қалыпқа келуі;
• интоксикацияның жоғалуы;
• аурудың жергілікті симптомдарының жоғалуы немесе  едәуір азаюы;
• менингит жағдайындағы  ЖС санациясы;
• гепатит жағдайындағы  бауырдың биохимиялық сынамаларын қалыпқа келтіру;
• бактериологиялық зерттеудің  теріс нәтижелері (бір рет).
 

Ауруханаға жатқызу


ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУДЫҢ ТИПІН КӨРСЕТЕ ОТЫРЫП, ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУҒА АРНАЛҒАН КӨРСЕТІЛІМДЕР

Жоспарлы емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
·          иерсиниоз диагнозын растаған кезде біріншілік-ошықты нысандарының жеңіл ағымы. 

Шұғыл емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
·          орташа-ауыр және ауыр ағым, сондай-ақ амбулаториялық емдеуден әсердің болмауы;
·          генерализацияланған нысандары;
·          екіншілік-ошақты нысандары;
·          асқынулардың дамуы (ИУШ, ДҚҰ-синдромы, БЖЗ);
·          жүкті әйелдер гестацияның 30 аптасына дейін (30 аптадан кейін перзентханаға емдеуге жатқызу көрсетілген).

Ақпарат

Пайдаланған әдебиеттің тізбесі

  1. Протоколы заседаний Объединенной комиссии по качеству медицинских услуг МЗ РК, 2017
    1. 1) А.М.Дмитровский, Е.А.Огай, Б.А.Абентаева, А.С. Тыныбеков, А.А. Клышев, Л.Е. Турсунмуратова, О.А. Ильиных Клинические проявления иерсиниозов (Y. Kristensenii, Y frederiksenii, Y intermedia) у детей // В сб.: Инфекционные болезни.- Алматы, 2002.- С. – 43-47 2) А.М.Дмитровский, Л.А.Пархоменко, В.М. Степанов, М.Н. Утеулин и др. Невенерические бактериальные инфекции, передающиеся половым путем // В сб.: Современные проблемы инфекционной патологии.- Алматы, 2002.- С. – 486-489 3) Степанов В.М., Меркер В.А., Безрукова Л.С., Дмитровский А.М., Архангельская И.В., Гаврилюк О.В. Методические рекомендации по эпидемиологии, профилактике, клинике и лечению иерсиниозов.- Алматы 2002.- 47 с. 4) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И., Степанов В.М., Безрукова Л.С., Архангельская Н.П. Клиническая характеристика заболевания, вызываемого Y.enterocolitica (иерсиниоза) // Материалы IV объединенного съезда гигиенистов, сан.врачей, эпидемиологов, микробиологов и инфекционистов Узбекистана. - Ташкент, 1980. - С. 232-233. 5) Дмитровская Т.И.,Дмитровский А.М. Формы течения иерсиниозной инфекции//Здрав.Казахстана.- 1985.- N 8.- С.51-54. 6) Дмитровский А.М., Довгаль Г.Д. Три случая кожной формы иерсиниозов // Клин. мед.- 1983.- N 4.- С. 77-78. 7) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М., Кучина Н.Н., Септическая форма иерсиниозов// Септические заболевания: Материалы пленума научного Совета АМН СССР.- Тбилиси, 1980. - С. 159-161. 8) Дмитровский А.М. Особенности лихорадочной формы иерсиниозов // Актуальные вопросы медицины: Материалы конференции молодых ученых-медиков г.Алма-Аты. - Алма-Ата, 1979. - С. 173-174. 9) Дмитровский А.М. Псевдотуберкулез и иерсиниоз с поражением органов дыхания. I. Острая респираторная и ангинозная формы // Материалы XII межреспубликанской конференции противочумных учреждений Средней Азии и Казахстана.- Алма-Ата, 1985. - С. 253-255 10) Дмитровский А.М. Псевдотуберкулез и иерсиниоз с поражением органов дыхания. II. Пневмоническая форма. // Материалы XII межреспубликанской конференции противочумных учреждений Средней Азии и Казахстана.- Алма-Ата, 1985. - С. 255-257. 11) Дмитровский А.М. Иерсиниозы (псевдотуберкулез и иерсиниоз) клинико-патогенетическая классификация // Материалы IV объединенного съезда гигиенистов, эпидемиологов, микробиологов, паразитологов и инфекционистов Казахстана. - Чимкент, 1985. - С. 146-148. 12) Дмитровский А.М., Огай Е.А., Абентаева Б.А. К вопросу о классификации иерсиниозов в клинике детских инфекций // Актуальные проблемы инфекционных заболеваний в Республике Казахстан.- Алматы, 2001.- С. 80-84. 13) Dmitrovsky A.M., Dobritsa V.P., Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Kugach I.V., Turegeldieva D.A., Nurydarova M.N., Valeeva Z.T., Abentaeva B.A. Clinical manifestations and classification of yersiniosis// Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.-Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.37. 14) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Иерсиниозы в Казахстане.- Алма-Ата, 1984.- 144 с 15) Дмитровский А.М. Клиническая характеристика псевдотуберкулеза и иерсиниоза : Автореф. дис. канд.- Москва,1985.-25 с 16) Дмитровский А.М., Карабеков А.Ж., Степанов В.М., Безрукова Л.С., Сыздыков М.С., Некрасова Л.Е., Пархоменко Л.А., Раюшкин Б.В., Утеулин М.Н., Садыкова С.С., Кугач И.В., Дербисалина Ж.А., Шоколакова А.К., Байжанова Р.Р. Иерсиниозы в клинике инфекционных болезней // «Вопросы туберкулеза и других инфекционных заболеваний»: Сборник трудов Казахского Государственного Медицинского Университета, Алматы, 2001,-Часть III.- С. 75 - 80. 17) Дмитровский А.М., Сыздыков М.С., Рашат Б., Цирельсон Л.Е., Окапов Н.К., Оспанов К.С., Даулбаева С.Ф., Меркер В.А., Кугач И.В., Абентаева Б.А. Иерсиниозы – клинические проявления, лечение и основы организации медицинской помощи: Методические указания.- Алматы, 1999.- 14 с. 18) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И. Проявления псевдотуберкулеза и иерсиниоза в клинике инфекционных болезней // Материалы всесоюзной конференции по иерсиниозам.- Владивосток, 1987. - С. 136-138. 19) А.М.Дмитровский, В.М. Степанов, Л.С. Безрукова, М.С. Сыздыков, М.С. Курмангазин, С.С.Садыкова, И. В.Кугач, А.К. Шокалакова, Г.Ж. Карабекова, А.А. Кожагельдиева Эпидемиологическая экология иерсиниозов в г. Алматы // «Проблемы профилактики инфекционных заболеваний в популяции Казахстана»: Материалы международной научно-практической конференции.- Алматы, 2002.- С. – 176-178 20) Сыздыков М.С., Дмитровский А.М., Рашат Б., Цирельсон Л.Е., Окапов Н.К., Степанов В.М., Даулбаева С.В., Меркер В.А., Шейкин А.О., Кугач И.В., Абентаева Б.А. Иерсиниозы – экология, эпидемиология, эпизоотология и основы организации профилактической работы: Методические указания.- Алматы, 1998.- 12 с. 21) Дмитровский А.М., Довгаль Г.Д. Заболевания, вызванные Y. enterocolitica у сельскохозяйственных животных// Проблемы инфекционных болезней.- Алма-Ата, 1989.- С, 79-82. 22) Безрукова Л.С.,Степанов В.М.,Дмитровская Т.И.,Некрасова Л.Е.,Радченко Г.А.,Дмитровский А.М.,Алманиязова К.К.,Стогов В.И. Географическое распространение иерсиниозов в Казахстане// Материалы Всесоюзной конференции по медицинской географии.- Ленинград, 1987.- С.169-170. 23) Dmitrovsky A.M., Dobritsa V.P., Bezrukova L.S., Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Kugach I.V., Dernovaya V.F., Ryabushko E.A., Turegeldieva D.A. Epidemiological aspects of yersiniosis // Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.-Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.38. 24) Степанов В.М., Дмитровская Т.И., Безрукова Л.С., Кудинова Т.П., Архангельская Н.П., Дмитровский А.М., Ким В.Е., Демиденко З.С. Бактериологическая диагностика, клиника и лечение кишечного иерсиниоза: Методические рекомендации.- Алма-Ата, 1982.- 33 с. 25) Безрукова Л.С., Степанов В.М., Каральник Б.В., Кудинова Т.П., Архангельская Н.П., Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Опыт использования реакции пассивной гемагглютинации для серологической диагностики псевдотуберкулеза// Вопросы эпидемиологии, профилактики и бактериологической диагностики некоторых кишечных и капельных инфекций, Алма-Ата, 1983.- С. 93-96. 26) Денисов Г.И., Дмитровский А.М., Тугамбаев Т.И., Косенко О.А., Турегелдиева Д.А. Эффективность разных методов гемосенсибилизации при получении кишечно-иерсиниозных эритроцитарных антигенных диагностикумов // Карантинные и зоонозные инфекции в Казахстане: В юбилейном сборнике.- Алматы, 1999.- С. 190-193 27) Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Dmitrovsky A.M., Atshabar B.B., Dernovaya V.F., Stepanov V.M., Bezrukova L.S. Etiological structure of yersiniosis in Almaty//Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.- Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.45. 28) Д.А.Турегелдиева, Л.Е. Некрасова, Т.В.Мека-Меченко, А.М.Дмитровский, В.Ф.Дерновая. Иерсинии в патологии мочевыводящей системы//Новые организационные и лечебно-диагностические технологии в медицине: Сборник трудов конференции молодых ученых – медиков стран СНГ.- Алматы, 1998.- С. 64-65. 29) Дмитровский А.М., Кучина Н.Н., Дмитровская Т.И., Досабаева М.Б., Джумагулова С.К., Карабекова Г.Ж. Изменения сердечно-сосудистой системы при иерсиниозах // Проблемы инфекционных болезней. - Алма-Ата, 1989.- С. 91-94. 30) Кулкыбаев Г.А., Кучина Н.Н., Щеголихина Н.П., Дмитровский А.М. Сердечно-сосудистая система при иерсиниозах// Клин. мед.- 1981.- N 6.- С. 12-14. 31) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Патология печени при иерсиниозах//Успехи гепатологии.-Рига,1985.-N 11.-С.65-71. 32) Дмитровский А.М., Оспанов К.С., Стручкова О.В., Мырзабеков А.М., Кардасинов К.К., Архангельская И.В., Раюшкин Б.В., Кугач И.В., Воропаева М.А., Ибраева А.А. К проблеме диагностики иерсиниозов и их дифференциальной диагностики с лептоспирозом и листериозом // Инфекции, обусловленные иерсиниями (иерсиниоз, псевдотуберкулез) и другие актуальные инфекции: Материалы международной конференции, Санкт-Петербург, 2000, - С. 18 33) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И., Кучина Н.Н., Степанов В.М., Безрукова Л.С., Архангельская Н.П., Демиденко З.С. Сравнительная клиническая характеристика псевдотуберкулеза и иерсиниоза// Материалы III объединенного съезда гигиенистов, эпидемиологов, микробиологов и инфекционистов Казахстана.- Алма-Ата, 1980. - С. 124-126. 34) А.М.Дмитровский, М.С.Курмангазин, В.М.Степанов Клиника и лечение иерсиниозов // В сб.: Современные проблемы инфекционной патологии.- Алматы, 2002.- С. – 363-377 35) А.М.Дмитровский, Е.А.Огай, Б.А.Абентаева, А.С. Тыныбеков, З.Ж. Урикбаева, Т.А. Султанова, К.Р. Мустафина, Г.М. Байбулатова Исходы иерсиниозов у детей // В сб.: Инфекционные болезни.- Алматы, 2002.- С. – 48-51 36) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И., Степанов В.М., Безрукова Л.С. Исходы и последствия псевдотуберкулеза и иерсиниоза// Материалы II Всесоюзного съезда инфекционистов.- Ташкент, 1985. - С. 75-77.

Ақпарат


ХАТТАМАНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ АСПЕКТІЛЕРІ

Хаттаманы әзірлеушілердің тізімі:
1)      Көшерова Бахыт Нұргалиқызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Қарағанды мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК клиникалық жұмыс және үздіксіз кәсіби даму жөніндегі проректор, ҚР ДСМ бас штаттан инфекционисті .
2)      Дүйсенова Амангүл Қуандыққызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Б.Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті» ШЖҚ РМК, инфекциялық және тропикалық аурулар кафедрасының меңгерушісі. 3) Дмитровский Андрей Михайлович – медицина ғылымдарының докторы,   «С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті» ШЖҚ РМК инфекциялық және тропикалық аурулар кафедрасының профессоры .
4)      Нұрпеисова Айман Женаевна – Қостанай облысы Денсаулық сақтау  басқармасының «№ 1 емхана» КМК, гепатология орталығының меңгерушісі, дәрігер инфекционист, Қостанай облысы бойынша бас штаттан тыс инфекционисті.
5)      Юхневич Екатерина Александровна – «Қарағанды мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ  РМК клиникалық фармакология және дәлелді медицина кафедрасы доцентінің міндетін атқарушы, клиникалық фармаколог.
 
Мүдделер  қақтығысының  жоқтығын көрсету: жоқ.
 
Рецензенттердің тізімі:
1)      Баешева Динагүл Аяпбекқызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Астана медицина университеті» ШЖҚ МРК, балалар инфекциялары кафедрасының меңгерушісі, «Дәрігер инфекционситтердің қоғамы» республикалық қоғамдық бірлестігінің төрағасы.
2)      Құлжанова Шолпан Адлғазықызы – медицина ғылымдарының докторы, «Астана медицина университеті» АҚ, инфекциялық аурулар және эпидемиология кафедрасының меңгерушісі.
 
Хаттаманы қайта қарау шарттары: жарияланғаннан кейін және қолданысқа енгізілген күнінен бастап 5 жыл өткен соң немесе дәлелділік деңгейі бар жаңа әдістер болған кезде хаттама қайта қаралады.

Қазықтаулы файлдар

Назар аударыңыз!

  • Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.  
  • Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.  
  • Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.  
  • Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.  
  • Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.
На главную
Наверх