Синусит (тістен тараған, жарылған)
Версия: ҚР ДСМ клиникалық хаттамалар - 2017 (Қазақстан)
Другие хронические синуситы (J32.8), Острый верхнечелюстной синусит (J01.0), Острый пансинусит (J01.4), Острый синусит неуточненный (J01.9), Острый сфеноидальный синусит (J01.3), Острый фронтальный синусит (J01.1), Острый этмоидальный синусит (J01.2), Хронический верхнечелюстной синусит (J32.0), Хронический пансинусит (J32.4), Хронический синусит неуточненный (J32.9), Хронический сфеноидальный синусит (J32.3), Хронический фронтальный синусит (J32.1), Хронический этмоидальный синусит (J32.2)
Челюстно-лицевая хирургия
Анықтамасы
Анықтамасы
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің
Медициналық қызметтер сапасы бойынша біріккен комиссиясының
2017 жылғы «29» маусымдағы
№ 24 хаттамасымен мақұлданған
Тістен тараған жоғары жақ сүйек синусит – жоғары жақ сүйек синусының шырышты қабатының қабынуы, оларды дамыту факторы «себептік» тіс болып табылады.
Тістен тараған жарылған жоғары жақ сүйек синуситі – тісті жою кезінде оның тесілуі нәтижесінде жоғары жақ синустының шырышты қабатының қабынуы.
КІРІСПЕ БӨЛІМ
АХЖ-10 коды (тары):
| АХЖ-10 | |
| Коды | Атауы |
| J01.0 | Жіті жоғары жақ сүйек синуситі |
| J01.1 | Жіті фронтальды синусит |
| J01.2 | Жіті этмоидалды синусит |
| J01.3 | Жіті сфеноидалды синусит |
| J01.4 | Жіті пансинусит |
| J01.9 | Жіті синусит дәлелденбеген |
| J32.0 | Созылмалы жоғары жақ сүйек синуситі |
| J32.1 | Созылмалы фронтальды синусит |
| J32.2 | Созылмалы этмоидалды синусит |
| J32.3 | Созылмалы сфеноидалды синусит |
| J32.4 | Созылмалы пансинусит |
| J32.8 | Басқа созылмалы пансинуситтер |
| J32.9 | Созылмалы синусит дәлелденбеген |
Хаттаманы әзірлеу/қайта қарау күні: 2013 жыл (2017 жылы қайта қаралған).
Хаттамада пайдаланылатын қысқартулар:
| ACT | аспартатаминотрансфераза |
| AЛT | аланинаминотрансфераза |
| т/і | тамырішілік |
| б/і | бұлшықетішілік |
| АИТВ | адам иммунотапшылыңы вирусы |
| КТ | компьютерлік томография |
| ЕДШ | емдік дене шынықтыру |
| МРТ | магнитті –резонанстық томография |
| ҚЖА | Қанның жалпы анализі |
| ЗЖА | Зәрдің жалпы анализі |
| МҚҚ | мұрынның қосалқы қуыстары |
| ЭТЖ | эритроциттердің тұну жылдамдығы |
| р/к | рет күніне |
| УЖЖ | ультра жоғары жиіліктер |
| ДД |
дәлелділік деңгейі |
| УКС | ультракүлгін сәулелену |
| ЭКГ | электрокардиограмма |
| ЭОД | электроодонтометрия |
| УЖЖ ЭӨ | ультра жоғары жиілікті электромагнитті өріс |
| Er | эритроциттер |
| Hb | гемоглобин |
| Ht | гематокрит |
| Le | лейкоциттер |
| Tr | тромбоциттер |
Хаттама пайдаланушылары: ЖПД, педиатрлар, жақ-бет хирургтары, отоларингологтар, стоматологтар.
Пациенттердің санаты: ересек адамдар, балалар.
Дәлелділік деңгейінің шкаласы:
| А | Жоғары сапалы мета-талдау, РБЗ жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен ықтималдығы (++) бар ірі РБЗ, олардың нәтижелері тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін. |
| В | Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулеріне жоғары сапалы (++) жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен тәуекелі бар жоғары сапалы (++) когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулері немесе жүйелік қатенің жоғары емес (+) тәуекелі бар РБЗ, олардың нәтижелері тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін. |
| С | Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеуі немесе жүйелік қатенің жоғары емес тәуекелі бар рандомизациясыз бақыланатын зерттеу (+), олардың нәтижелері тиісті популяцияға немесе нәтижелері тиісті популяцияға тікелей қолданылмайтын жүйелік қатенің өте төмен немесе жоғары емес тәуекелі бар РБЗ-ға (++ немесе +) қолданылуы мүмкін. |
| D | Жағдайлар сериясының сипаттамасы немесе бақыланбайтын зерттеу немесе сарапшылардың пікірі. |
| GPP | Үздік клиникалық практика |
Жіктемесі
Жіктеме [2]:
| Этиологиялық фактор бойынша |
• риногенді; • тістен тараған; • травматикалық. |
| Клиникалық ағымының сипатына қарай тістен таралатын жоғарғы жақ синуситінің үш кезеңдері |
• Жіті; • жітілеу; • созылмалы; • созылмалының асқынуы. |
| Г.Н. Марченко бойынша тістен тараған синуситтерді клиникалық жіктеу |
а) жабық нысан • созылмалы перидонтиттер негізіндегі синуситтер; • жоғары жақ қуысына өскен тістен тараған сарысулы ісіктердің іріңдеуі негізіндегі синуситтер. б) Ашық нысан • тесікті синуситтер; • жоғары жақ денесі немесе альвеолярлық өсіндінің созылмалы остеомиелитінің асқынуы ретінде дамитын синуситтер. |
| Тістен таралатын жоғары жақ сүйек синуситтері сипатына қарай бөлінеді |
• катаральды • іріңді • полипозды • іріңді-полипозды |
Диагностикасы
ДИАГНОСТИКАНЫҢ ЖӘНЕ ЕМДЕУДІҢ ӘДІСТЕРІ, ТӘСІЛДЕРІ ЖӘНЕ ЕМ-ШАРАЛАРЫ
Диагностикалық өлшемшарттар:
| Тістен тараған жоғары жақ синуситі бар пациенттер анамнезі және шағымдар: | |||
| Жіті жоғары жақ сүйек синуситіндегі шағымдар | беттің сәйкес жартысындағы ауырсыну және ауырлық | самайда, желкеде және маңдай аймағында және жоғары жақ тістерінде жаңғырумен | |
| азу тістер және азу тіс алдындағы аймақтағы ауырсыну | тістегенде күшеюі мүмкін, әсіресе себептік тіс аймағында | ||
| мұрынның сәйкес жартысындағы бітелу | мұрынмен тыныс алудың бұзылуы | ||
| иіс сезу | бұзылады | ||
| мұрыннан бөлінулер | алдымен шырыштыда кішігірім көлемде, одан кейін бөлінулер біртіндеп кұшейеді және күкіртті іріңді сипатқа ие болады | ||
| жалпы әлсіздік, температураның 37,5°С және жоғары көтерілуі, қалтырау | тәбеттің жойылуына әкеледі және и ағзаның айқын улануына дәлел болады | ||
| Созылмалы жоғары жақ синуситіндегі шағымдар | бас аурулары | шектелген немесе диффуздық сипат | |
| сәйкес жағынан мұрыннан бөлінулер | мұрынның зақымдану жағынан шырышты-іріңді немесе шырышты бөлінулер | ||
| мұрынмен тыныс алудың қиындаулары | ауыздағы құрғауға, жұмыс қабілеттілігінің төмендеуіне, құлақтағы бітелуге, естудің мүмкін төмендеуіне әкеледі | ||
| ауырлық сезімі | бастың желке аймағында | ||
| Асқыну кезеңіндегі созылмалы жоғары жақ синуситіндегі шағымдар | бас аурулары | мерзімді | |
| дене температурасының көтерілуі | кешкі уақытта 37.2-37.5 ̊С дейін | ||
| мұрынның бітелуі | тыныс алудың бұзылуына әкеледі | ||
| әлсіздік, шаршау, қалтырау, нашар ұйқы | еңбек қабілеттілігін төмендетуге әкеледі | ||
| керу сезімі және ауруы | жоғары жақ сүйек қуысында қабыну экссудатының жиналуы салдарынан | ||
| Тістен тараған жарылған жоғары жақ синуситіндегі шағымдар | іріңді иіс | жоғары жақ сүйек қуысының инфекциялануы және экссудаттың болуы салдарынан | |
| ауаның ауыздан мұрынға өтуі және тамақ ішкенде ауыз қуысынан мұрынға өтуі | жоғары жақ синусының және ауыз қуысы бар хабарламалардан | ||
| Өткір синуситтегі ауру анамнезі | аурудың ұзақтығы | 3-4 аптаға дейін | |
| Созылмалы жоғары жақ синуситіндегі ауру анамнезі | Диагнозды анықтағанға дейін бірінші клиникалық белгілер пайда болған сәттен бастап аурудың ұзақтығы | 3-4 апта және одан да артық | |
| тістен тараған жарылған жоғары жақ синуситіндегі аурулар анамнезі (жыланкөз) | жоғары жақ тістерін жою | 21 тәулік бұрын | |
| Аспаптық зерттеулер: | |||
| Қосалқы қуыстар рентгенографиясы (иек-мұрын проекциясындағы бастың тікелей рентгенограммасы) | жоғары жақ сүйек қуысының тиісті жағының күңгірттенуі | Жіті жоғары жақ синуситінде немесе оның асқынуында күңгірттену тотальдық сипатқа ие. | |
| жоғары жақ синусының күңгірттенуінің тұрақты сипаты өткізілген антибактериалды терапияға қарамастан тістен тараған синуситтің созылмалы нұсқасын растайды. Қабыну процесінің созылмалы нысанында өзгерістер жергілікті сипатқа ие болуы мүмкін және тек синус түбінде ғана анықталады, соның ішінде полиптердің нақты контурлары түрінде. | |||
| кейбір жағдайларда рентгенограммада синус проекциясында бөгде заттардың көлеңкелерін анықтауға болады: пломбылы материал, тістердің тамырлары және т.б. | |||
| Ортопантомография | тістермен қатар орналасқан жоғары жақ синусының сүйек қабырғаларының жағдайы туралы ақпарат береді | синус проекциясында бөгде заттарды, периапкальды ошақтарды, радикулярлы сарысулы ісік контурларын анықтауға, тістің үстіндегі пломбылық материалды щығару айғағын анықтау, тістердің каналдарын пломбылау сапасын бағалауға мүмкіндік береді | |
| Ауызішілік рентгенография (денталды) | жеке тістердің жағдайын бағалау үшін | себептік тісте периапикалдық ошақтардың болуы, эндодонтикалық емдеу сапасы | |
| жойылатын немесе жойылған тістің қуысы аймағын зерттеу | қалдық шеттерінің төменгі бөлігінде немесе онда болуын болдырмау | ||
| Компьютерлік томография в аксиалды проекцияда фронтальды жазықтықпен суретті қайта салумен | күрделі дифференциальды-диагностикалық жағдайларда маңызды, әсіресе жоғары жақтың жаңа түзілімдерінде және жоғары жақ остеомиелитінде маңызды | қоршаған тіндерде және синуста патологиялық процестің барлық ерекшеліктеріндегі кешенді ақпарат | |
| Фиброскопия (қажеттілігі бойынша) | гаймороскопия үшін, ол хирургиялық емдеу орны және әдістемесін таңдау үшін көрсеткіштерді анықтауға мүмкіндік береді (амбулаторлық немесе стационарлық) | синуста өзгерістер болмағанда – амбулаторлық шарттарда жұлынған тістің қуысын жабу | |
| биопсия өткізу | патоморфологиялық зерттеу үшін | ||
| Жоғары жақ синусының мультиспиралды томографиясы (қажеттілігі болғанда) | жоғары жақ сүйек қуысының жұмсақ тіндерін бағалаудың үлкен сезімталдығы | қабыну процестерінің диагностикасы және және синустағы сұйықты анықтау, операция синустағы операцияны жоспарлауда операция алды тексеру, синустағы ісіктер диагностикасы, емдеуді бақылау (терапевтік, хирургиялық) | |
| Зондтау жарылған жоғары жақ синуситінде немесе жыланкөзде | жұлынған тіс немесе жыланкөз қуыстары | құрал жарылғанда сақтықпен сәйкес жоғары жақ сүйек синусына батырылады | |
| Ауа сынамаларын өткізу жарылған жоғары жақ синуситінде немесе жыланкөзде | дәрігер пациенттің мұрын қанаттарын қысады және оған ауаны мұрын арқылы өкпеден шығаруды ұсынады | тесілуде ауаның еркін өтуін анықтауға болады | |
| пациенттен ұртты толтыруды сұрайды | ороантральдық хабарлама болғанда сообщения пациент оны жасай алмайды, себебі ауа синусқа еркін өтеді және мұрын арқылы шығады. | ||
| Қуыстың диагностикалық пункциясы (отоларинголог өткізеді) | жергілікті анестетиктермен анемизациялау өткізіледі | жоғары жақ синусының ішінде іріңнің болуы немесе болмауы | |
| Риноскопия (отоларинголог өткізеді) қажеттілігі болғанда | алдыңғы және орта риноскопия | мұрын жолдарында іріңді экссудаттың болуы және мұрынның шырышты қабатының жағдайы | |
| артқы риноскопия | мұрын қуысының терең бөліктерін толық тексеру үшін | ||
| Эндовидескопия (қажеттілігі болғанда) | жоғары жақты синуситте мүмкіндік береді | диагнозды нақтылау, емдік ем-шаралар жүргізу және жоғары жақ синусындағы бөгде денені жою, сондай-ақ материалды жинау (шырыштар, бөлінетіндер, тіндер) цитология, биопсия үшін | |
| Зертханалық тексерулер: | |||
| Биопсия эксцизиондық | қорытынды диагноз қою және патологиялық процесті анықтау үшін оперциялық материалды зерттеу. | ||
Физикалық қарап-зерттеу:
Жалпы тексеру: ақсынған немесе жіті созылмалы тістен тарайтын жоғары жақтық синуситі бар кейбір науқастарды сыртқы тексеруде бет және көз асты аймағында існу түрінде бет конфигурациясының бұзылуы анықталады. Ісіну ісік есебінен туындайды, нақты шекаралары жоқ, жұмсақ тіндер ауырсынусыз немесе пальпацияда әлсіз ауыратын. Кейбір жағдайларда ауырсыну сезімдері пальпацияда және бет сүйек және жоғары жақтың алдыңғы қабырғасының перкуссиясында анықталады. Регионарлық лимфалық түйіндер ұлғайтылған және ауырсынумен. Аталмыш симптомдар қабыну процесінің ремиссиясының кезеңінде жоқ. Беттердің неғұрлым айқын ісінуі жақ денесі немесе альвеолярлық өсіндінің тістен таралған остеомиелитің салдарынан созылмалы синусит дамыған науқастарда байқалады.
Маман консультациялары үшін көрсетілімдер:
· отоларинголог кеңесі (көрсетілімдер бойынша) диагноз қою және дифференциалды диагностика үшін, сондай-ақ тиімді, кешенді Дәрі-дәрмектік емдеуді тағайындау үшін; жоғары жақты қуыстың екі жақты зақымдануында және (немесе) мұрынның басқа қосалқы қуысының процесіне тартуда;
· офтальмологтың консультациясы – көз ішілік асқынулардың болуына күмәнда;
· неврологтың, нейрохирургтың консультациясы – бас ішілік асқынуларда;
· анестезиологтың консультациясы – анестезиологиялық құралды өткізу үшін;
· басқа салалық мамандардың консультациясы – көрсетілімдер бойынша.
Диагностикалық алгоритм: амбулаторлық деңгейде жоғары жақ синуситтері деңгейінде:
Дифференциалды диагноз
Тістен тараған жоғары жақты синуситтің дифференциалды диагностикасы:
| Диагноз | Дифференциалды диагностикаға арналған негіздеме |
Қарап-зерттеулер |
Диагнозды болдырмау белгілері |
| Риногенді гаймориты |
Бас ауруы пансинуситтің дамуымен және табиғи ауыздағы ағының бұзылуына байланысты неғұрлым қарқынды сипатқа ие. |
ППН рентгенографиясы, КТ, дентальды рентгенография |
- зақымданудың екі жақты сипаты; - жоғары жақ синусының инфекциялану периапикальды көзінің болуы |
| Аллергиялық гаймориттер |
- өткір немесе Жіті созылмалы перидонтит байланыстың жоқтығымен сипатталады; - жиі асқынулармен және ремиссиялармен (маусымдылықпен) неғұрлым ұзақ өтеді, бұнда қабыну процесінің және басқа қосалқы қуыстарда үйлесім бар, мұрынның сұйық экссудаттың ауқымды бөлінуі; айқын ісік және мұрынның шырышты қабатының көгеруі. |
риноцитограмма | аурудың маусымдылығы |
| Шынайы (ретенциялық) және жалған (лимфангиэктатикалық ) жоғары жақ сүйек қуыстарының сарысулы ісіктері |
- үлкен сарысулы ісіктер тыныс алуды қиындатады, науқастар жоғары жақтағы ауырсынуға және оны бұруда бастағы ауырлық сезіміне шағымданады; - сарысулы ісіктің өзіндік ашылуы мұрынның бір жартысынан күкіртті сұйықтың кенеттен бөлінуімен жалғасады; - сарысулы ісіктің тікелей рентгенограммасында жартылай шар нысанындағы гомогенді нақты шектелген күңгірттенуі түрінде анықталады, тегіс шеттермен және негізбен, ол жоғары жақ сүйек қуысының түбіндегі аймаққа жіберілген, бүйірлік сурет сарысулы ісіктің топографиясын анықтауға мүмкіндік береді, алдыңғы-артқы бағытта жұқару, кейде қуыс қабырғаларының резорбциясы болады. |
МҚҚ рентгенографиясы, диагностикалық пункция | гистологиялық зерттеу нәтижесі |
| Үш жүйкелік невралгия |
- үштің жүйкенің тарамдарының бірінің иннервациясымен шектелген ұстама тәрізді ауырсынулар тән; - бет терісінің немесе ауыз қуысының шырышты қабатының «шақпақ» аймақтарда сәйкесінше сезімталдығының бұзылуы; - дене температурасының көтерілуі, мұрыннан экссудаттың бөлінуі тән емес. |
невролог кеңесі | «шақпақты» аймақтардың болуы |
| Жоғары жақтың қатерлі ісіктері |
- ауыру үздіксіз сипатқа ие; - мұрыннан бөлінулер сасық иіске ие және кейде қан қоспаларын қамтиды; - мұрыннан қан ағуы мүмкін; - әдетте гайморитте консервативті емдеу оң әсер бермейді, ауру симптоматикасы артпайды; - рентгенография немесе КТ ісікті оқшауландыру және өлшемдерін нақтылауға болады. |
МҚҚ рентгенографиясы, КТ, мультиспиральды 3D томография | гистологиялық зерттеу нәтижесі |
Емдеу тактикасы (амбулатория)
АМБУЛАТОРЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ: Емдеу принциптері тамыр тарылтатын және муколитикалық препараттарды қолдану, мұрынның шырышты қуысындағы анемизация, жоғары жақ синусынан экссудат эвакуациясына үшін максималды шарттар тудыруда жатыр, ол жергілікті және жалпы антибактериалды терапия көмегімен микрофлораға әсер ете отырып, оның ауалығын жақсартады. Бірінші мәнге этиологиялық факторды жою ие: себептік тісті эндодонтикалық емдеу және оны жою. Жоғары жақ синусы түбі жарылғанда және онда қабыну болмаған жағдайда – сағалар қосылысы пластикасы (хирургиялық емдеу).
NB! Көбіне тістен тараған жоғары жақ сүйек синуситу аурудың басында созылмалы болып табылады. Созылмалы синуситтің асқынуындағы консервативті терапия тістен тараған Жіті жоғары жақ синуситімен ұқсас.
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
· режим: IV (еркін);
· диета: стол № 15, диеталық терапия тағайындау – көрсетілімдер бойынша.
Дәрі-дәрмектік емдеу: Стационарлық деңгейдi қараңыз.
.
Хирургиялық араласу:
Операциялық араласу атауы:
· себептік тісті жұлу.
Көрсетілімдер:
· ауру себебі болып табылған тіс түбінің периапикалды қабыну ошағының болуы.
Операциялық араласу атауы:
• жергілікті тіндермен жарылу саңылауының пластикалық жабылуы (бет және таңдай кесінділерімен).
Көрсетілімдер:
• жарылған созылмалы жоғары жақ синуситіндегі ороантралды хабарламаның болуы.
Қарсы көрсетілімдер:
· жүрек-қантамырлары аурулары (инфаркт алдындағы жағдай және болған миокард инфарктынан кейінгі 3-6 айдан кейінгі уақыт, ІІ жәее ІІІ деңгейлі гипертониялық ауру, стенокардияның жиі ұстамаларымен жүректің ишемиялық ауруы, жыбырлағыш аритмия пароксизмі, пароксизмалды тахикардия, Жіті септикалық эндокардит және т.б.);
· паренхиматозды мүшелердің өткір аурулары (инфекциялық гепатит, панкреатит және т.б.);
· геморрагиялық аурулар (гемофилия, Верльгоф ауруы, С-авитаминоз, Жіті лейкоз, агранулоцитоз);
· өткір инфекциялық аурулар (тұмау, өткір респираторлық аурулар; тілме аурулар, пневмония);
· орталық жүйке жүйесінің аурулары (ми қан айналымының бұзылуы, менингит, энцефалит);
· асқыну кезеңіндегі психикалық аурулар (шизофрения, маниакалды-депрессивті психоз, эпилепсия).
Әрі қарай емдеу:
· жақ-бет хирургында жылына 2 рет диспансерлік бақылану;
· тісті протездеу.
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
· сәйкес мұрын жолының экссудатының болмауы;
· ороантралды хабарлама жабылғаннан кейін жоғары жақ синусының анатомиялық құрылымын қалпына келтіру хабарламалары;
· жараның күшті жазылуы (жыланкөздің болмауы);
· тамақ қабылдау функцияларын қалпына келтіру, мұрынмен тыныс алу.
Емдеу тактикасы (стационар)
СТАЦИОНАРЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ
Тістен таралатын жоғары жақ синуситін емдеу кешенді. Емдеудің негізгі принциптері жоғары жақ синусын (оның түбі жарылғанда) және мұрынмен тыныс алуды қалпына келтіру үшін максималды шарттарды құруда жатыр. Дәрі-дәрмектік емдеу тамыр тарылтатын және муколитикалық препараттарды қолданумен мұрынның шырышты қуысындағы анемизациямен жоғары жақ синусынан экссудат эвакуациясына бағытталған, ол жергілікті және жалпы антибактериалды терапия көмегімен микрофлораға әсер ете отырып, оның ауалығын жақсартады. Тістен таралатын жоғары жақ синуситінің созылмалы нысандарының тактикасындағы бірінші мәнді хирургиялық емдеу алады.
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
· режим – IV бос;
· диета: № 15 стол.
Дәрі-дәрмектік емдеу
Негізгі дәрілік заттардың тізбесі:
Тістен таралатын жоғары жақ синуситін емдеу кешенді. Емдеудің негізгі принциптері жоғары жақ синусын (оның түбі жарылғанда) және мұрынмен тыныс алуды қалпына келтіру үшін максималды шарттарды құруда жатыр. Дәрі-дәрмектік емдеу тамыр тарылтатын және муколитикалық препараттарды қолданумен мұрынның шырышты қуысындағы анемизациямен жоғары жақ синусынан экссудат эвакуациясына бағытталған, ол жергілікті және жалпы антибактериалды терапия көмегімен микрофлораға әсер ете отырып, оның ауалығын жақсартады. Тістен таралатын жоғары жақ синуситінің созылмалы нысандарының тактикасындағы бірінші мәнді хирургиялық емдеу алады.
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
· режим – IV бос;
· диета: № 15 стол.
Дәрі-дәрмектік емдеу
Негізгі дәрілік заттардың тізбесі:
|
№ р/с |
Препарат, шығарылу нысаны | Бір реттік мөлшер | Енгізу мерзімділігі | ДД | ||||||
| Опиоидты анальгетиктер | ||||||||||
| 1. |
трамадол 100мг/2мл 2 мл немесе 50 мг ауыз арқылы |
ересектерге және балаларға 12 жастан асқан балаларға т/і (баяу тамшылық), б/і 50-100 мг (1-2 мл ерітінді). Қанағаттандыру әсері болмағанда 30-60 мин. қанағаттандыру әсері болмағанда 50 мг (1 мл) препаратты қосымша енгізу мүмкін. Енгізу мерзімділігі тәулігіне 1-4 р терапия тиімділігіне байланысты және ауыру синдромының көрінуіне байланысты өзгереді. Максималды тәуліктік доза – 600 мг. 12 жасқа дейінгі балаларға қарсы көрсетілген. |
Операциядан кейінгі кезеңде асқыну мақсатымен, 1-3 тәулік |
А [4,6,7. 12, 14] |
||||||
| Қосымша дәрілік заттардың тізбесі: | ||||||||||
| Антибиотиктік профилактика * | ||||||||||
| 1. |
цефазолин 500 мг и 1000 мг |
1 г т/і (балаларға 50 мг/кг есеппен бір мәрте) | 1 рет 30-60 минут бұрын тері жабындарын кескенге дейін; хирургиялық операцияларда 2 сағат және одан артық ұзақтықпен – қосымша 0,5-1 г операция кезінде және 0,5-1 г әр 6-8 сағат сайын қабыну реакцияларының профилактикасы мақсатымен тәулік ішінде |
А [15,16,17,18] |
||||||
| 2. |
цефуроксим 750 мг и 1500 мг +метронидазол 0,5% - 100 мл |
цефуроксим 1,5-2,5 г, т/і (балаларға 30 мг/кг есеппен бір мәрте) + метронидазол (балаларға 20-30 мг/кг есеппен бір мәрте) 500 мг т/і |
Кескенге дейін 1 сағат бұрын. Егер операция 3 сағаттан артық болса, 6 және 12 сағаттан кейін қайталап ұқсас дозалар, қабыну реакцияларының профилактикасы мақсатымен |
А А [15,16,17,18] |
||||||
| β-лактамды антибиотиктерге аллергияда | ||||||||||
| 3. |
ванкомицин 500мг и 1000 мг |
1 г. т/і (балаларға 10-15 мг/кг есеппен бір мәрте) |
Тері жабындарын кескенге дейін 2 сағат бұрын 1 рет. 10 мг/мин кем емес енгізіледі; инфузия ұзақтығы 60 мин кем емес, қабыну реакцияларының профилактикасы мақсатымен |
В [20, 21, 22, 24] |
||||||
| Стероидты емес қабынуға қарсы құралдар | ||||||||||
| 4. |
кетопрофен 100 мг/2мл 2 мл немесе ауыз арқылы 150мг ұзартылған 100мг. |
тәуліктік доза т/і 200-300 мг құрайды (300 мг аспауы тиіс), әрі қарай ауыз арқылы қолдану ұзартылған ішке 150мг 1 р/д, 100 мг 2 р/күніне | т/і енгізуде емдеу ұзақтығы 48 сағаттан аспауы тиіс. Жалпы қолдану ұзақтығы 5-7 күннен аспауы тиіс, қабынуға қарсы және ыстықты төмендететін және ауыруды басу мақсатымен. |
B [4, 6, 7, 12, 14] |
||||||
| 5. |
ибупрофен 100 мг/5 мл100мл немесе ауыз арқылы 200 мг; ішке 600 мг |
ересектер және 12 жастан асқан балалар үшін ибупрофенді тәулігіне 200 мг 3–4 рет тағайындайды. Ересектерде тез терапевтік әсерге жету үшін доза тәулігіне 3 рет 400 мг-ға дейін ұлғайтылуы мүмкін. Суспензияның бір реттік мөлшері баланың дене салмағына 5-10 мг/кг тәулігіне 3-4 ретті құрайды. Максималды тәуліктік доза тәулігіне баланың дене салмағынан 30 мг аспауы тиіс |
ыстықты төмендететін құрал ретінде 3 күннен артық емес жансыздандыру құралы ретінде 5 күннен артық емес қабынуға қарсы, ыстықты төмендететін және ауырсынуды басу мақсатымен |
A [4, 6, 7, 22] |
||||||
| 6. | парацетамол 200 мг немесе 500мг; ішке қабылдау үшін 120 мг/5 мл немесе ректальды 125 мг, 250 мг, 0,1 г |
Дене салмағы 40 кг асқан балаларға және ересектерге: бір реттік мөлшер - 500 мг – 1,0 г тәулігіне 4 ретке дейін. Максималды бір реттік мөлшер – 1,0 г. Қабылдаулар арасындағы интервал 4 сағаттан аз. Максималды тәуліктік мөлшер - 4,0 г. 6 дан 12 жасқа дейінгі балаларға: бір реттік мөлшер – 250 мг – 500 мг, 250 мг – 500 мг тәулігіне 3-4 р. Қабылдаулар арасындағы интервал 4 сағаттан аз. Максималды тәуліктік доза - 1,5 г - 2,0 г. |
Анальгетик ретінде және ыстықты төмендететін құрал ретінде қолданудағы емдеу ұзақтығы 3 күннен артық емес |
A [4, 6, 7, 22] |
||||||
| Гемостатикалық құралдар | ||||||||||
| 7. |
этамзилат 12,5% - 2 мл |
4-6 мл 12,5 % ерітінді тәулігіне. Балаларға бір рет т/і немесе б/і 0,5-2 мл дене салмағын ескерумен енгізеді (10-15 мг/кг). |
Операциядан кейінгі қан ағу қаупінде профилактикалық мақсатпен енгізеді |
B [4, 6, 7, 12] |
||||||
| Антибактериалды препараттар | ||||||||||
| 8. | амоксицилинклавуланды қышқыл (таңдау препараты) |
т/і: ересектерге: 1,2 г әр 6-8 с сайын. балаларға: 40-60 мг/кг/сут (амоксициллин бойынша) 3 енгізуде. |
емдеу курсы 7-10 күн |
A [23, 22] |
||||||
| 9. | линкомицин гидрохлориды |
б/і, т/і қолданады (тек тамшылық). т/і алдын ала ерітусіз болмайды. Ересектер: 0,6-1,2 әр 12 с. сайын Балалар: 10-20 мг/кг/сут 2 енгізуге. |
Емдеу курсы 7-10 күн |
B [23, 24] |
||||||
| 10. |
цефтазидим (P.aeruginosa белгілеуде) |
Т/і және б/і Ересектер: 3,0 - 6,0 г/тәу 2-3 енгізуге (көк іріңді инфекцияда - тәулігіне 3 рет) Балалар: 30-100 мг/кг/тәу 2-3 енгізу; |
Емдеу курсы 7-10 күн |
A [24, 25, 26] |
||||||
| 11. |
ципрофлоксацин (P.aeruginosa белгілеуде) |
Т/і: Ересектер: 0,4-0,6 г әр 12 с. сайын Баяу инфузия жолымен 1 сағат ішінде енгізеді Балаларға қарсы көрсетілген. |
Емдеу курсы 7-10 күн |
B [22,24,27] |
||||||
| Десенсибилизирлеуші терапия | ||||||||||
| 12. | клемастин | Ересектерге және 12 жастан асқан балаларға: тәулігіне 2 рет, таңертен және кешке. 6 дан 12 жасқа дейінгі балаларға таңғы ас алдында және түнде. | Емдеу курсы 7-10 күн |
В [4, 6, 7. 12] |
||||||
| 13. | хлоропирамин |
Ішке, ересектер: 25 мг тәулігіне 3-4 рет, қажеттілігі болғанда 100 мг-ға дейін ұлғайтады. 1 ден 6 жасқа дейінгі балалар: 6,25 мг тәулігіне 3 рет немесе 12,5 мг тәулігіне 2 рет 6-14 жастағыларға: 12,5 мг тәулігіне 2-3 рет. |
Емдеу курсы 7-10 күн |
С [4, 6, 7. 12] |
||||||
Ескертпе*: препараттардың біреуін пайдалану
Хирургиялық араласу [3,4,5,6]:
Оперативтік араласу атаулары:
• Колдуэлл-Люк операциясы.
Көрсетілімдер:
• синус ревизиясы және қалыңдаған полипозды-өзгертілген шырышты қабат, полиптер, грануляция, бөгде заттарды және тістердің қалдық тамырларын жою.
Оперативтік араласу атаулары:
• жарылу саңылауының жергілікті тіндерімен пластикалық жабылуы (бет және таңдай қиықтарымен).
Көрсетілімдер:
• Жіті жарылған синуситтегі ороантралды хабарламаның болуы.
Операциялық араласуға қарсы көрсетілімдер:
· жүрек-тамыр аурулары (инфаркт алды жағдай және миокардтың болған ифарктынан кейін 3-6 ай ішіндегі уақыт, II және III деңгейлі гипертониялық ауру, стенокардияның жиі ұстамаларымен ишемиялық ауру, жыбырлағыш аритмия пароксизмі, пароксизмалды тахикардия, Жіті септикалық эндокардит және т.б.);
· паренхиматозды мүшелердің өткір аурулары (инфекциялық гепатит, панкреатит және т.б.);
· геморрагиялық аурулар (гемофилия, Верльгоф ауруы, С-авитаминоз, Жіті лейкоз, агранулоцитоз);
· өткір инфекциялық аурулар (тұмау, өткір респираторлық аурулар; тілме аурулар, пневмония);
· орталық жүйке жүйесінің аурулары (мин қан айналымының бұзылуы, менингит, энцефалит);
· ақсыну кезеңіндегі психикалық аурулар (шизофрения, маниакальды –депрессивті психоз, эпилепсия).
Әрі қарай емдеу:
· жылына 2 рет жақ-бет хирургында диспансерлік бақылану.
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
· сәйке мұрын жолында экссудаттың болмауы;
· ороантральды сипаттағы жапқаннан кейінгі жоғары жақ синусының анатомиялық құрылымын қалпына келтіру;
· жараның күшті жазылуы (жыланкөздің болмауы);
· мұрынмен дем алу, тамақ қабылдау функцияларын қалпына келтіру;
· тісті протездеу.
Хирургиялық араласу [3,4,5,6]:
Оперативтік араласу атаулары:
• Колдуэлл-Люк операциясы.
Көрсетілімдер:
• синус ревизиясы және қалыңдаған полипозды-өзгертілген шырышты қабат, полиптер, грануляция, бөгде заттарды және тістердің қалдық тамырларын жою.
Оперативтік араласу атаулары:
• жарылу саңылауының жергілікті тіндерімен пластикалық жабылуы (бет және таңдай қиықтарымен).
Көрсетілімдер:
• Жіті жарылған синуситтегі ороантралды хабарламаның болуы.
Операциялық араласуға қарсы көрсетілімдер:
· жүрек-тамыр аурулары (инфаркт алды жағдай және миокардтың болған ифарктынан кейін 3-6 ай ішіндегі уақыт, II және III деңгейлі гипертониялық ауру, стенокардияның жиі ұстамаларымен ишемиялық ауру, жыбырлағыш аритмия пароксизмі, пароксизмалды тахикардия, Жіті септикалық эндокардит және т.б.);
· паренхиматозды мүшелердің өткір аурулары (инфекциялық гепатит, панкреатит және т.б.);
· геморрагиялық аурулар (гемофилия, Верльгоф ауруы, С-авитаминоз, Жіті лейкоз, агранулоцитоз);
· өткір инфекциялық аурулар (тұмау, өткір респираторлық аурулар; тілме аурулар, пневмония);
· орталық жүйке жүйесінің аурулары (мин қан айналымының бұзылуы, менингит, энцефалит);
· ақсыну кезеңіндегі психикалық аурулар (шизофрения, маниакальды –депрессивті психоз, эпилепсия).
Әрі қарай емдеу:
· жылына 2 рет жақ-бет хирургында диспансерлік бақылану.
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
· сәйке мұрын жолында экссудаттың болмауы;
· ороантральды сипаттағы жапқаннан кейінгі жоғары жақ синусының анатомиялық құрылымын қалпына келтіру;
· жараның күшті жазылуы (жыланкөздің болмауы);
· мұрынмен дем алу, тамақ қабылдау функцияларын қалпына келтіру;
· тісті протездеу.
Ауруханаға жатқызу
ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУ ТИПІН КӨРСЕТУМЕН ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУҒА АРНАЛҒАН КӨРСЕТІЛІМДЕР
Жоспарлы емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
— жергілікті тіндер пластикасымен гайморотомия өткізуге арналған қабыну процесінің болуымен жоғары жақ синусының түбінің Жіті жарылуы;
— гайморотомия өткізу үшін жоғары жақ синуситінің созылмалы нысандары бар пациенттер;
— тістен таралатын созылмалы жоғары жақ синуситінде ұзақ қызмет ететін жыланкөз;
— жоғары жақ синусында оны жою үшін бөгде дененің болуы.
Шұғыл емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
— созылмалы жоғары жақ синуситінің асқынуы.
Ақпарат
Пайдаланған әдебиеттің тізбесі
-
Протоколы заседаний Объединенной комиссии по качеству медицинских услуг МЗ РК, 2017
- 1) Кулаков А.А. Хирургическая стоматология и челюстно-лицевая хирургия. Национальное руководство / под ред. А.А. Кулакова, Т.Г. Робустовой, А.И. Неробеева. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010. –С.361-379. 2) Хирургическая стоматология : учебник (Афанасьев В. В. и др.); под общ.ред. В. В. Афанасьева. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010 3) Иорданишвили А.К. Основы клинической стоматологии / А.К. Иорданишвили (ред.).- М.: Мед. Книга, 2010.- С. 99. 4) Карпищенко С.А. Диагностика и лечение одонтогенных кист верхней челюсти / С.А. Карпищенко, М.А. Аль-Акмар, Ю.В. Иванов // Folia Otorhinolarryngologiae. 2009.- № 2.- С. 12 -28. 5) Bassou D. Kystes radiculodentaires, une cause rare de sinus maxillaire opaque / D. Bassou, A. Darbi, A. Elkharras et al. // Arm. Otolaryngol. Chir. Cervicofac. 2007. - Vol. 124, №6. - P. 318-321. 6) Байдик О.Д., Сысолятин П.Г., Логвинов C.B., Елизарова Н. Л. Морфофункциональные изменения слизистой оболочкиверхнечелюстной пазухи при одонтогенном грибковом синусите // Стоматология. 2011. - № 5. - С. 14-16. 7) Байдик О. Д., Сысолятин П. Г., Руденкских Н. В. Особенности структурных изменений слизистой оболочки верхнечелюстной пазухи при одонтогенных кистах // Институт стоматологии: Научно-практический журнал. 2011. - № 3. - С. 86-87. 8) Васильев А.Ю., Петровская В.В. Возможности дентальной объемной томографии при врожденных расщелинах альвеолярного отростка и твердого неба // Вестник рентгенологии и радиологии. 2010. - №4. -С.22-25. 9) Вернадский Ю.И., Заславский Н.И. Одонтогенные гаймориты,- М.: Медицина, 1968. 136с. 10) Виганд М. Э. Эндоскопическая хирургия околоносовых пазух и переднего отдела основания черепа / М. Э. Виганд, X. Иро, Т. и др.// Москва : Медицинская литература, 2010. 275 с. 11) Зарецкая A.C., Рабухина Н. А., Семкин В. А. Обширные одонтогенные кисты различного гистологического строения в рентгенологическом изображении // Вестник рентгенологии и радиологии: Двухмесячный научно-практический журнал. 2010. - № 3. - С. 26-32 . 12) Началова А. В. Использование эндоскопической техники для диагностики и проведения хирургических операций на верхнечелюстном синусе, автореф. дис. на соиск. учен. степ. канд. мед. наук, код спец. 14.00.21. 14.00.04-2008. 68. Клёнкина, Е. И. Дифференциально-диагностические аспекты латентных одонтогенных и хронических риногенных верхнечелюстных синуситов: автореферат дис. канд. мед. наук. СПб., 2011. - 20 с. 13) Лопатин A.C., Сысолятин С.П. Ринологические аспекты дентальной имплантации // Стоматология. 2009. - №1. - С.47-50. 14) Пискунов И.С., Емельянова А.Н. Варианты анатомического строения верхнечелюстных пазух под данным рентгеновской компьютерной томографии // Российская ринология 2010. - №2.- С. 16-19. 16) Семеникова Н., Семенников В., Логвинов С. Морфология периодонта при хроническом воспалении и лечении. Lambert Academic Publishing,2011.- 115 с. 17) Сысолятин С.П. Одонтогенный верхнечелюстной синусит: вопросы этиологии // Вопросы челюстно-лицевой, пластической хирургии, имплантологии и клинической стоматологии. 2010. - №2-3. - С.3-6. 18) Насыров В.А., Изаева Т.А., Исламов И.М., Исмаилова А.А., Беднякова Н.Н., Синуситы. Клиника, диагностика и лечение, Бишкек, 2011, 175 с. 19)Clinical Practice Guideline (Update): Adult Sinusitis Executive Summary Richard M. Rosenfeld, MD, MPH1 et al// Otolaryngology– Head and Neck Surgery 2015, Vol. 152(4) 598–609 © American Academy of Otolaryngology—Head and Neck Surgery Foundation 2015 Reprints and permission: sagepub.com/journalsPermissions.nav. 20) Uidelines IDSA Clinical Practice Guideline for Acute Bacterial Rhinosinusitis in Children and Adults Anthony W. Chow,1 Michael S. Benninger et al// Clinical Infectious Diseases Advance Access published March 20, 2012 21) Clinical practice guideline Clinical Practice Guideline for the Diagnosis and Management of Acute Bacterial Sinusitis in Children Aged 1 to 18 Years. Ellen R. Wald, MD, FAAP, Kimberly E. Applegate, MD, MS, FAAP, Clay Bordley, MD, FAAP, David H. Darrow, MD, DDS, FAAP, Mary P. Glode, MD et al// Organizational Principles to Guide and Define the Child Health Care System and/or Improve the Health of all Children.
Ақпарат
ХАТТАМАНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ АСПЕКТІЛЕРІ
Біліктілік деректерін көрсете отырып, хаттама әзірлеушілерінің тізімі:
1) Батыров Төлеубай Оралбайұлы – ҚР ДСМ бас штаттан тыс жақ-бет хирургы, жоғары санатты жақ-бет хирургы дәрігер, профессор, медицина ғылымдарының кандидаты, «Астана медицина университеті» АҚ стоматалогия және жақ-бет хирургиясы кафедрасының меңгерушісі.
2) Сағындық Хасан Люкотұлы – «Астана медицина университеті» АҚ, стоматалогия және жақ-бет хирургиясы кафедрасының профессоры, жоғары санатты жақ-бет хирург дәрігері, медицина ғылымдарының кандидаты.
3) Өтепов Дилшат Каримұлы – С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медициналық университеті балалар жасындағы стоматология кафедрасының ассистенті, С.Д.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ «Ақсай» УК жоғары санатты жақ-бет хирург дәрігері.
4) Сәдуақасова Ләззат Меңдібайқызы – медицина ғылымдарының кандидаты, ҚР ДСӘДМ «Семей қ, ММУ» ШЖҚ стоматалогиялық пәндер кафедрасының доценті, жақ-бет хирургы.
5) Сүгірбаев Әділ Асылханұлы – «Астана медициналық университеті» АҚ, стоматалогия және жақ-бет хирургиясы кафедрасының магистранты, жақ бет хирург дәрігер.
6) Ихамбаева Айнұр Нығыманқызы – «Астана медицина университеті» АҚ, жалпы және клиникалық фармакология кафедрасының ассистенті, клиникалық фармаколог».
Мүдделер қақтығысының жоқтығын көрсету: жоқ.
Рецензенттердің тізімі:
1) Құрашев Амангелді Ғалымжанұлы – медицина ғылымдарының докторы, ҚММУ ҮКДФ № 2 хирургиялық пәндер кафедрасының профессоры, Қазақстан Республикасы Жақ-бет сүйектері хирургтары қауымдастығының президенті, «профессор А.Г.Кұрашев пластикалық хирургия клиникасы».
Хаттаманы қайта қарау: жарияланғаннан кейін және қолданысқа енгізілген күнінен бастап 3 жыл өткен соң немесе дәлелділік деңгейі бар жаңа әдістер болған кезде хаттама қайта қаралады.
Қазықтаулы файлдар
Назар аударыңыз!
- Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
- Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
- Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
- Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
- Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.