Псевдотуберкулез
Версия: ҚР ДСМ клиникалық хаттамалар - 2017 (Қазақстан)
Анықтамасы
Анықтамасы
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің
Медициналық қызметтер сапасы бойынша біріккен комиссиясының
2017 жылғы «12» мамырдағы
№ 21 хаттамасымен мақұлданған
Псевдотуберкулез (Pseudotuberculosis) – менингит пен менингоэнцефалиттің жеңілден бастап ауыр генерализацияланған нысандарының
айқын клиникалық полиморфизмімен сипатталатын, тасымалдаудың көптеген жолдары бар Yersinia (Yersinia pseudotuberculosis) тектің өкілдері туғызатын зоонозды кең таралған инфекциялық ауру.
КІРІСПЕ БӨЛІМ
АХЖ-10 коды (кодтары):
АХЖ -10 | |
Коды | Атауы |
A28.2 | Экстраинтестинальды иерсиниоз |
A28.8 | Басқа анықталған бактериалды зооноздар, басқа айдарларда жіктелмеген. |
Хаттаманы әзірлеу күні: 2017 жыл.
Хаттамада пайдаланылатын қысқартулар:
АҚ | – | артериалды қысым |
АлТ | – | Аланинаминотрансферет |
АсТ | – | Аспартатаминотрансферет |
БІТУ | – | белсендірілген ішінара тромбопластинді уақыт |
ті | – | тамыр ішілік |
б/і | – | бұлшықет ішілік |
ВГ | – | вирусты гепатит |
ЖПД | – | жалпы практика дәрігерлері |
РУ | – | рекальцификация уақыты |
ЕТА | – | екіншілік тері аффектісі |
ТТҰ | – | диссеминирленген тамырішілік ұю |
ӨЖЖ | – | өкпені жасанды желдету |
ЖУШ | – | жұқпалы-уытты шок |
ИФА | – | иммуноферменттік анализ |
ИАК | – | инфекциялық аурулар кабинеті |
КТ | – | компьютерлік томография |
ҚСТ | – | қышқылдық-сілтілік тепе-теңдік |
ХНҚ | – | халықаралық нормаланған қатынас |
МРТ | – | магнитті-резонансты томография |
ЖҚТ | – | жалпы қанның анализі |
ЖНТ | – | жалпы зәр анализі |
РИТБ | – | реанимация және интенсивті терапия бөлімі |
ЖБЗ | – | жіті бүйрек зақымдануы |
ЖББЖ | – | жіті бауыр-бүйрек жеткіліксіздігі |
АҚК | – | айналмалы қан көлемі |
МСАК | – | медициналық-санитарлық алғашқы көмек |
ПТР | – | полимерлік тізбекті реакция |
БТӘ | – | біріншілік терілік әсер |
ГАТР | – | гемагглютинацияның тежелу реакциясы |
ГАПР | – | гемагглютинацияның пассивті реакциясы |
ШПФ | – | шартты-патогенді флора |
ЖМП | – | жаңа мұздатылған плазма |
ЖС | – | жұлын сұйықтығы |
ЭТЖ | – | эритроциттердің тұну жылдамдығы |
ПОЖС | – | полиорган жеткіліксіздігі синдромы |
УДЗ | – | ультрадыбыстық зерттеу |
ОТҚ | – | орталық тамыр қысымы |
ЭКГ | – | Электрокардиография |
Хаттама пайдаланушылары: жедел кезек күттірмейтін көмек дәрігерлері, фельдшерлер, жалпы практика дәрігерлері, терапевттер, педиатрлар, инфекционисттер, гастроэнтерологтар, нефрологтар, офтальмологтар, отоларингологтар, невропатологтар, дерматовенерологтар, аллергологтар, ревматологтар, анестезиолог-реаниматологтар, акушер-гинекологтар, денсаулық сақтауды ұйымдастырушылар.
Пациенттердің санаты: ересектер, балалар.
Дәлелділік деңгейінің шкаласы:
А | Жоғары сапалы мета-талдау, РБЗ-ға систематикалық шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен ықтималдығы (++) бар ірі РБЗ , олардың нәтижесі тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін. |
В | Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулерін жоғары сапалы (++) жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен тәуекелі бар жоғары сапалы (++) когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулері немесе жүйелік қатенің жоғары емес (+) тәуекелі бар РБЗ, олардың нәтижелері тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін. |
С |
Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеуі немесе жүйелік қатенің жоғары емес тәуекелі (+) бар рандомизациясыз бақыланатын зерттеу, олардың нәтижелері тиісті популяцияға немесе нәтижелері тікелей тиісті популяцияға қолданыла алмайтын жүйелік қатенің өте төмен немесе жоғары емес тәуекелі (++ немесе +) бар РБЗ-ға қолданылуы мүмкін. |
D | Жағдайлар сериясының сипаттамасы немесе бақыланбайтын зерттеу немесе сарапшылардың пікірі. |
GPP | Үздік клиникалық практика. |
Жіктемесі
Клиникалық-патогенетикалық жіктеме [4-13]:
Біріншілік-ошақты нысандары (аймақтық көріністерімен):
· жіті респираторлық (син. фарингиалды, катаралды);
· ангинозды;
· терілік;
· ішектік;
· абдоминалды;
· аралас.
Генерализацияланған нысандары:
· біріншілік-генерализацияланған (син. қызбалық);
· екіншілік-генерализацияланған.
Екіншілік-ошақты нысандары:
· ангинозды;
· пневмониялық;
· пиелонефриттік;
· абдоминалды;
· гепатиттік;
· менингоэнцефалиттік;
· аралас;
· екіншілік-септикалық.
Біріншілік-ошақты нысандары қоздырғыштың енген жерінде (кіріс қақпасы) аймақтық инфекция (қабыну процесі) ретінде өтеді және аймақтық белгілермен (аймақтық лимфаденит түрінде) сүйемелденеді;
Біріншілік-генерализацияланған нысан – біріншілік-ошақты белгілердің эпизодысыз, генерализацияланған инфекция (бактериемия) түрінде өтеді, онда қоздырғыш бірден қанға түседі (жаппай жұқтыру және/немесе иммундық тапшылық күйінде) ;
Процестің екіншілік генерализациясы – қорғаныс тосқауылдарының бұзылуы нәтижесінде біріншілік-ошақты белгілердің аясында немесе бірден одан кейін туындайды ;
Екіншілік-ошақты нысандары қоздырғыш арнайы өршу ошақтарын қалыптастыру арқылы қаннан ағзаларға енгеннен кейін гематогенді диссеминация (генерализация) соңынан немесе оның нәтижесінде ретінде дамиды [15-17].
1-кесте. Псевдотуберкулездің клиникалық-патогендік жіктемесі [11- 13]:
Нысандар топтары Кіріс қақпа |
Біріншілік-ошақты (аймақтық белгілермен) | Генерализацияланған | Екіншілік-ошақты (аймақтық белгілермен) | |
Инфекцияның кіріс қақпасының оқшаулануы |
Тері | Тері |
Екіншілік-генерализацияланған |
Гепатиттік Пневмониялық Менингоэнце-фалиттік Пиелонефриттік Аралас Септикалық Басқа аз сараланған нысандар |
АІЖ |
Ішектік Абдоминальды |
|||
Тыныс жолдары |
Жіті респираторлық Ангинозды |
|||
Жыныс жолдары | Гениталды | |||
Белгісіз (иммундық депрессия) |
Білінбейді | Біріншілік-генерализацияланған | ||
Клиникалық кезеңдер | Инкубацион-ный |
Бастапқы (1-3 күн) |
Өршу | Күшею және асқынулар |
Инфекциялық процесс сатылары | 1.Ену және біріншілік бейімделу | 2. Біріншілік-ошақты және аймақтық белгілер | 3.Генерализация (гематогенді диссеминация) | 4.Екіншілік-ошақты және аймақтық белгілер |
Аурудың ұзақтығына байланысты жіктеледі [16,17]:
· жіті (1–3 ай);
· өткір (3–6 ай);
· созылмалы (6 айдан көп) псевдотуберкулез.
Диагностикасы
ДИАГНОСТИКАНЫҢ ЖӘНЕ ЕМДЕУДІҢ ӘДІСТЕРІ, ТӘСІЛДЕРІ МЕН ЕМШАРАЛАРЫ [16-32]
Диагностикалық өлшемшарттар
Шағымдар және анамнез:
· Псевдотуберкулез кезінде инкубациялық кезең жиі 1-6 күнге созылады, бірақ 15 күнге дейін және одан да көп уақытқа созылуы мүмкін.
Псевдотуберкулездың барлық нысандары үшін дене температурасының көтерілуі және әр түрлі айқындылықпен интоксикация симптомдары тән:
· аурудың жіті басталуы;
· бас ауруы;
· жалпы әлсіздік;
· тәбеттің жоғалуы;
· буындарда, бұлшық етте, сүйектердегі және т.б. ауырсынулар.
1-кесте. Псевдотуберкулездің ошақтық нысандарының клиникалық сипаттамасы:
Нысандары | Шағымдар | Физикалық деректер | ||
1 | 2 | 3 | 4 | |
Бастапқы-ошақтық |
жіті респираторлық нысан |
тамақтыңауырсынуы, тамақтың жыбырлауы, құрғақ жөтел, генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және полиаденит болуы мүмкін |
-шырышты гиперемия -катаралды тонзиллит -катаралды фарингит - аймақтық мойын немесе немесе жақ асты лимфаденит, бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
|
ангинозды нысан 1. жіті ағымы |
-қалтыраумен жоғары температура - тамақтың және үлкейген лимфа түйіндерінің ауырсынуы -бұлшықеттің, буындардың, сүйектің қарқынды ауырсынуы генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және полиаденит болуы мүмкін, сарғыштық |
- жіті басталу - айқын интоксикация- бадамша бездеріндегі жергілікті іріңді-некротикалықпроцесс, - жұтқыншақ гиперемиясының жайылуы, - аймақтық мойын-жақ асты лимфадениті - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
||
ангинозды нысан 2.өткір, созылмалы ағым |
суңбфебрилді температура - тамақтың сәо ауырсынуы немесе олардың болмауы полиаденит, бронхит, сарғыштық, полиошақтылық болуы мүмкін |
- бірқалыпты интоксикация - жұтқыншақ шырышының, бадамша бездерінің, жұтқыншақтың бірқалыпты гиперемиясы - жиі бір немесе екі бадамша бездегі іріңді фолликулдар немесе лакуналар - аймақтық мойын-жақ асты лимфадениті - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
||
Ішектік нысан |
Жүрек айнуы, құсу, іш ауруы, сұйық нәжіс |
- бірқалыпты интоксикация - температураның бірқалыпты көтерілуі, - жұтқыншақ шырышының, жұтқыншақ гиперемиясы, - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
||
абдоминалды нысан 1 жіті ағым |
-қалтыраумен жоғары температура - оң мықын бөлігіндегі қатты ауырсынулар, -жүрек айнуы, құсу - шырышты қоспасы бар сұйық нәжіс - іштің ісуі - генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және полиаденит , сарғыштық, полиошақтық болуы мүмкін |
-айқын интоксикация - жіті аппендицит, мезеннтериалды аденит, терминалды илеит синдромдары - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі - асқынулар: перитонит, ИУШ |
||
абдоминалды нысан 2. өткір немесе созылмалы ағым |
бірқалыпты интоксикация немесе немесе оның болмауы температураның мерзімді көтерілуі, іш ауруы |
- созылмалы аппендицит, мезаденит, терминалды илеит, гастрит, холецистит, панкреатит, дуоденит, колит синдромдары | ||
терілік нысан |
Ауырсынумен, қышумен, күюмен сүйемелденетін рожегеұқсасзақымдану |
Рожеге ұқсас зақымдану, -аймақтық лимфаденит, -бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
||
Генерализацияланған нысандар |
Біріншілік- генерализацияланған (қызбалық) нысан |
Қызба, Интоксикация, Буындардағы,сүйектердегі ауырсынулар Іш ауыруы мүмкін, Жүрек айнуы мен құсу, - генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе және полиаденит, сарғыштық, полиошақтылық |
Жіті басталу -айқын интоксикация - жайылған жұтқыншақ гиперемиясы, - генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе - полиаденит - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
|
Екіншілік - генерализацияланған нысандар |
Біріншілік-ошақты нысандардың қандай да бірінің белгілері аясында, Қызба мен интоксикация артады, Полиаденопатия пайда болады, Бауыр мен көкбауыр үлкейеді Полиошақтылық, дақты-іріңсіз бөртпе болуы мүмкін |
Қызбаның артуы, , қалтырау, - интоксикацияның артуы - бауыр мен көкбауырдың, полиадениттің үлкеюі - генерализацияланған дақты-іріңсіз бөртпе, - -сарғыштық болуы мүмкін. |
||
Екіншілік-ошақты түрлері |
Гепатиттік нысан |
Температураның көтерілуі, Интоксикацияның артуы, Тәбеттің жоғалуы, Жүрек айнуы мен құсу, Сары ауру, қоңыр зәр, ақшыл нәжіс Полиошақтылық, дақты-іріңсіз бөртпе, полиаденит болуы мүмкін |
Біріншілік нысандардың қандай да бірінің аясында (жиі ішектік немесе абдоминальды) қызба және айқын интоксикация аясында паренхиматозды гепатит синдромы дамиды | |
Пневмониялық нысан |
Температураның көтерілуі, Интоксикацияның артуы, Жөтелдің пайда болуы, қақырықтың қосылуы, Кеуде торының ауырсынуы, Полиошақтылық дақты-іріңсіз бөртпе, полиаденит болуы мүмкін |
Біріншілік нысандардың қандай да бірінің аясында (жиі ангиналық) пневмония синдромы дамиды, бауыр мен көкбауырдың үлкейген, Полиошақтылық дақты-іріңсіз бөртпе, полиаденит болуы мүмкін |
||
Менингоэнцефали-ттік нысан 1. |
-жоғары дене температурасы - үдемелі бас ауруы -құсу, Полиошақтылық дақты-іріңсіз бөртпе, полиаденит болуы мүмкін |
- сананың бұзылуы және - менингеалды белгілер (желке бұлшықеттерінің қаттылғы, Керниг, Брудзинский симптомдары) - АПАЖҚ (аралас плеоцитоз және ақуыздың жоғары құрамы) - бауыр мен көкбауырдың үлкеюі |
||
Пиелонефриттік нысан Әдетте өткір немесе созылмалы ағым болады |
- субфебрилді немесе қалыпты температура - біркелкі интоксикация, Бел ауырсынуы Полиаденит, бауыр мен көкбауырдың үлкеюі болуы мүмкін |
УДЗ кезінде өзгерістер, пиелонефрит құбылысы анықталады -ісінулер - ЖЗА өзгеруі -дизуриялық құбылыс |
||
Гениталды нысан |
Әйелдерде -ауырсынулар - жыныс жолдары бөлінділері -қышу -етеккір циклының бұзылуы -бедеулік Ерлерде - уретрит, простатит құбылысы |
Жыныс жолдарының қабыну процестері Ерлерде -- уретрит, простатит Әйелдерде – кольпит, эндометрит, аднексит, бедеулік, аналық без поликистозы, дисгормональды бұзылушылықтар |
||
Аралас нысан | Бір уақытта екі екіншілік ошақ дамыған кезде аралас екіншілік-ошақты нысан белгіленеді |
Қызба, Интоксикация, Полиаденит, бауыр мен көкбауырдың үлкеюі болуы мүмкін. Екі екіншілік ошақтың болуы |
||
Екіншілік-септикалық нысан | Бір уақытта үш немесе одан да көп екіншілік ошақ дамығанда екіншілік-септикалық нысан белгіленеді |
Қызба, Интоксикация, Полиағзалы патология, Дақты-іріңсіз бөртпе, полиаденит, бауыр мен көкбауырдың үлкеюі Үш немесе олан да көп екіншілік ошақтың болуы мүмкін |
Эпидемиологиялық анамнез [19-23]:
Псевдотуберкулез кезінде инфекция қоздырғышының көптеген берілу меанизмдері орын алады (нәжістік-ауызша, контактылы, алимертарлы, ауалық-тамшылы, трансплацентарлы, жыныстық) (2-кесте). Сыртқы ортада иерсинийдің кең таралуы мен жоғары төзімділігі, инфекцияның берілу жолдары мен факторларының саналуандығы нақтыэпид.фактордың бөлінуін мүмкін емес етеді. Клиникалық-эпидемиологиялық деректерге негізделген иерсиниоздың ықтимал жағдайының диагностикасы да қиындатылған. Жеке үйде өмір сүру, жаунарлармен немесе мал шаруашылығы өнімдерімен қатынасу, тағамға шикі көкөністер, ет, сүтті қолдану қауіп факторлары болып табылады.
2-кесте. Псевдотуберкулездардің берілу жолдары мен факторлары [23-28]:
№ | Берілу жолы | Іске асыру (берілу факторы) |
1. | Алиментарлы |
-тағамға жеткіліксіз термиялық өңделген немесе термиялық өңдеусіз инфекцияланған өнімдерідітұтыну: - көкөністер (орамжапырақ, т. с. ашытылған қырыққабат, шалғам, сәбіз, картоп), көкөніс салаттары, оның ішінде ащы (кореялық) және винегреттер, әсіресе тоңазытқышта сақталған салаттар; - ет, құс өнімдері, әсіресе, тартылған еттен жасалған және жартылай дайын өнімдер; сосиска, хот-догтар, шикілей ысталған және шикілей қайнатылған ет өнімдері, құс өнімдері, әсіресе вакуумды орамалардағы өнімдер; - сүт өнімдері (шикі сүт, ашыған сүт өнімдері, жұмсақ ірімшік пен үйде және фабрикада жасалған сары май, балмұздақ); - балық, теңіз өнімдері, ысталған балық өнімдері; - ауру кеміргіштердің инфекцияланған тамақ өнімдерін термиялық өңдеусіз қолдану; |
2. | Контактылы |
- ауру мал мен құсқа күтім жасағанда жеке гигиена қағидаларының бұзылуы (мал мен құс шаруашылығының қызметкерлері, ет және құс комбинаттарын біріншілік өңдеу цехтерінің қызметкерлері, мал дәрігерлері) - үй жануарларына (ит, мысық) күтім жасағандағы қатынас - ауыл шаруашылығы, жабайы жануарлардың , құстың, балықтың шикі етімен (жартылай фабрикаттарды қоса алғанда), инфекцияланған сүт өнімдерімен және т.б тұрмыстық немесе өндірістік жағдайда бөлу кезінде байланысу. - тұрмыстық және өндірістік жағдайда шикі ет, сүт, балық өнімдерін бөлу, сақтау және қайта өңдеу кезінде инфекцияланған, ас үй және технологиялық жабдықпен қатынасу - ауру кеміргіштердің бөлінділерімен инфекцияланған сыртқы орта объектілерімен қатынасу. |
3. | Контактылы-тұрмыстық |
- туберкулездің жіті нысаны бар науқастарға күтім жасағанда жеке гигиена және дезинфекция қағидаларының бұзылуы (қоздырғыш зәрмен, нәжіспен, қақырықпен, бадамша бездерден, тері зақымдануларынан бөлінетін шайындылардан, науқас әйелдердің жыныс жолдарынан бөлінген бөлінділермен, науқас ерлердің спермаларымен, қаннан бөлініп шығады) - микробиологиялық бейінді мекемелерде және диагностикалық препараттарды өндірген кезде иерсиниозбен жұмыс режимінің бұзылуы - зертханалық жануарлармен жұмыс жасау |
4. | Жыныстық | инфекцияланған серіктеспен жыныстық қатынас |
5 | Тік |
- гематогенді жолмен немесе қағанақ суын жұтқан кезде инфекция жұқтырған анадан ұрықтың құрсақішілік зақымдануы - науқас әйелдің жыныс жолдарынан өткенде ұрықтың инфекциялануы |
6. |
Аэрогенді: шаң-тозаң ауа-тамшылы |
Ауру жануарлар мен кеміргіштердің кеуіп қалған бөлінділерімен инфекцияланған ферма, қоймалар, басқа да өндірістік орынжайларды жинаған кезде инфекцияланған шаң арқылы жұқтыру -ауа-тамшылы жолмен жіті респираторлы нысанмен ауыратын науқастардан жұғады |
Зертханалық зерттеулер[29-32]
Клиникалық-зертханалық зерттеулер:
· Жалпы қанның анализі: лейкопения, нормоцитоз, нейтропения, қатысты лимфоцитоз, эритроциттердің тұну жылдамдығының біркелкі артуы (ЭТЖ);
· Жалпы зәр анализі: протеинурия, микрогематурия, цилиндрурия (бүйректің уытты зақымдануы нәтижесінде генерализацияланған нысандарының ауыр ағымы жағдайында);
· Қанның биохимиялық анализі: тік фракцияның есебінен АЛТ, АСТ, жалпы билирубин деңгейлерінің артуы, жалпы ақуыздың, альбуминнің төмендеуі (гепатитті нысан жағдайында), қандағы креатинин мен несепнәр деңгейінің артуы, гипонатриемия, гипокалиемия (БЖЗ дамығанда);
· Коагулограмма: протромбалық индекстің төмендеуі, протромбалық уақыттың ұзаруы , БІТУ ұзаруы, ХНҚ артуы (ДТҰ-синдромы дамығанда);
· ЖС зерттеу:
- түсі – ликвор мөлдір, немесе сәл ашық;
- жоғары қысымда – сұйықтық жиі тамшылатып немесе сорғалатып ағады;
- лимфоцитарлы немесе аралас плеоцитоз;
- ақуыздың 1-4,5 г/л-ге дейін көтерілуі (ең жоғарысы – менингоэнцефалит дамыған кезде);
- қанттың төмендеуі;
- хлоридтердің төмендеуі;
· Грам бойынша ликвордың түсі: Грам-теріс таяқшаларды анықтау.
Зертханалық-этиологиялық зерттеулер
· бактериологиялық әдіс:
− нәжісті, зәрді, жұтқыншақ жағындысын, барлық нысандарында қанды бак. егу;
− қақырықты, ликворды, қынап жағындысын, сперманы, сондай-ақ үлкейген лимфа түйіндерінің пунктатын, хирургиялық емдеу кезінде алынып тасталған лимфа түйіндерін, аппендиксті, тиісті нысандардағы басқа тіндерді бак. егу;
− антибиотиктерге сезімталдықты анықтау.
· Серологиялық әдістер:
- ПГАР, 1: 200 немесе одан да көп диагностикалық титр, немесе жұптас сарысулардағы антиденелер титрінің төрт реттік немесе одан да көп артуы; нәтиженің ерекшелігі басқа серологиялық реакциямен (ГАТР және т.б.) расталуы тиіс.
- ИФА: IgM анықтау, немесе жұптас сарысуда IgG титрының өсуі.
· қан, нәжіс, зәр, жұтқыншақ жағандысының барлық нысандарында қанның ПТР;
· қақырық, ликвор, қынап жағындысы, сперманың, сондай-ақ үлкейген лимфа түйіндері пунктатының, хирургиялық емдеу кезінде алынып тасталған лимфа түйіндердің, аппендикстің, тиісті нысандардағы басқа да тіндердің ПТР.
Аспаптық зерттеулер:
• кеуде торы ағзаларының рентгенограифясы - пневмонияға күдіктенгенде;
• ЭКГ - жүрек-тамыр жүйесінің патологиясы жағдайында;
• Іш қуысы ағзаларының УДЗ – іш зақымданғанда;
• ұрық УДЗ - жыныстық және генерализацияланған нысандарда;
• эхокардиография: миокардит белгілері;
• менингоэнцефалиттік нысанда жағдайында бас ми МРТ;
Мамандардың консультациясына арналған көрсетілімдер:
• гастроэнтерологтың консультациясы - АІЖ зақымдануларда;
• хирургтың консультациясы - абдоминалды нысан жағдайында;
• оториноларингологтың консультациясы - ангина дамығанда;
• нефрологтың консультациясы - бүйрек зақымданған жағдайда;
• невропатологтың консультациясы - ОЖЖ зақымданғанда;
• кардиологтың консультациясы - жүрек зақымданғанда;
• терапевттің консультациясы - пневмония және бронхит дамығанда;
• ревматологтың консультациясы - буын синдромы дамығанда;
• дерматологтың консультациясы - тері қабаты зақымданғанда;
• акушер-гинекологтың консультациясы - жүкті әйелдердегі псевдотуберкулез жағдайында;
• медициналық-генетикалық консультация (жүкті әйелдерге көрсетілімдер бойынша).
Диагностикалық алгоритм [33-36]:
Дифференциалды диагноз
Дифференциалды диагноз және қосымша зерттеулердің негіздемесі [18,19,38,39]:
Ауру | Сәйкес симптомдары | Айрықша симптомдары | Зертханалық тесттер |
Инфекциялық мононуклеоз | Лимфоаденопатия, ангина, гепатолиеналды синдром, қызба |
Клиникалық саралау қиын, Полиошақтылық, бөртпе жоқ |
ИФА-да Эпштейн-Барр вирусына IgM, ПауляьБуннелдің оң тесті. Қанда атиптік мононуклеарлар 10%-дан көп. |
Стрептококты/ стафилококты ангина | Қызба, лимфоаденопатия, ангина. | Гепатолиеналды синдром, бөртпе полиошақтылық жоқ. |
Қанда – нейтрофилді лейкоцитоз, культураны бөлу. |
Қызылша | Желке лимфа түйіндерінің ұлғаюы, экзантема |
Тек қана желке лимфа түйіндері зақымдалады, гепатолиеналды синдром, полиошақтылық жоқ. |
ИФА қызылша вирусына IgM. |
Листериоз | Ангина, пневмония,пиелонефрит, менингит, жыныс ағзаларының, тері, көз, лимфа түйіндерінің зақымдалуы, гепатолиеналды синдром, сары ауру. |
Клиникалық саралау қиын. Ішектің зақымдалуы тән емес. Бөртпе – бос-іріңді. |
Культураны бөлу, оң ПТР, ИФА-да IgM немесе листерияға IgG деңгейінің өсімі. |
Жіті менингоэнцефалит (вирусты, бактериялық этиология). |
Менингеалды, энцефалиттік синдром |
Гепатолиеналды синдром, полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық жоқ |
Культураны бөлу, ПТР, ИФА-да IgM немесе қоздырғыштарға IgG деңгейінің өсуі, , ТЕИФР |
Аденовирусты инфекция | Қызба, назофарингит, лимфаденопатия |
Клиникалық саралау қиын. Гепатолиеналды синдром, бөртпе, полиошақтылық жоқ |
Вирусология, ПТР, ИФА-да IgM немесе аденовирустарға IgG деңгейінің өсуі , ТЕИФР. |
Энтеровирусты инфекция | Қызба, экзантема, полиаденопатия, гепатолиеналды синдром, энцефалит. | Клиникалық саралау қиын. | Вирусология, ПТР, ИФА-да IgM немесе энтеровирустарға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР. |
Сепсис | Қызба, интоксикация, құбылыстардың полиағзалығы, экзантема, менингит, отит, синусит, пневмония. | Клиникалық саралау қиын. | Қанда нейтрофильді лейкоцитоз, қақырықтан, қаннан және инфекция ошағынан қоздырғыштың бөлінуі, ПТР, ИФА, ТЕИФР. |
Вирусты гепатит | Тәбеттің төмендеуі, бауыр, көкбауырдың үлкеюі, сары ауру. | Сары ауру аясында қызба болмайды, полиошақтылық, полиаденопатия, бөртпе жоқ | Қан сарысуында вирусты гепатиттің маркерлері (А, В, С, Д, Е) жоқ. |
Салмонеллез. | Қызба, интоксикация, іш ауруы, диарея, нәжістегі шырыш, жүрек айнуы, құсу, бауыр, көкбауырдың үлкеюі. |
Клиникалық саралау қиын. полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық жоқ. |
Культураны бөлу, ПТР, ИФА-да IgM немесе салмонеллаларға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР. |
Бактериялық пневмония. | Қызба, интоксикация, пневмония синдромы. |
Гепатодиеналды синдром, полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық жоқ. |
Қанда – нейтрофилді лейкоцитоз, қақырықтан, қаннан культураны бөлу, ПТР, ИФА-да IgM немесе қоздырғыштарға IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР. |
Иерсиниоздар |
Қызба, интоксикация, гепатодиеналды синдром, полиаденопатия, бөртпе, полиошақтылық. | Клиникалық саралау мүмкін емес | Культураны бөлу, ПТР, ИФА-да IgM немесе иерсинийлерге IgG деңгейінің өсуі, ТЕИФР. |
Емдеу тактикасы (амбулатория)
АМБУЛАТОРИЯЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ [39]: амбулаториялық жағдайда біріншілік-ошақты нысандардың жеңіл ағымымен пациенттерді емдеу жүргізіледі.
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
· Төсек режимі – температура қалыпты болғанға дейін;
· Диета: жалпы үстел (№ 15), көп мөлшерде сұйықтық ішу. Ілеспелі патология (қант диабеті, бүйрек ауруы, т.б.) болған жағдайда тиісті диета белгіленеді.
Дәрі-дәрмектік емдеу:
Этиотропты терапия. Этиотропты терапия зертханалық-этиологиялық зерттеу үшін материал алғаннан кейін тағайындалады.
Амбулаториялық деңгейде науқастарды емдеу кезінде төменде атап көрсетілген антибиотиктердің бірін тағайындаған жөн:
· ципрофлоксацин ішке 500 мг 2 рет, 7-10 күн немесе басқа фторхинолондар;
· цефуроксим аксетил ішке 2 рет қабылдаудан 0,5-1 г/тәу, 7-10 күн немесе басқа цефалоспориндер;
· амоксициллин/клавуланат ішке 0,375- 0,625 г-нан тәулігіне 2-3 рет 7-10 күн немесе ампициллин б/і 1,0 г. 4 рет б/і, 7-10 күн.
Амбулаториялық терапия жағдайында пероралды қабылданатын препарат тағайындаған жөн.
Патогенетикалық терапия:
· тәулігіне 2,5-3,0 л-ге дейін көп мөлшерде сұйықтық ішу;
Жоғары қызба жағдайында - стероидты емес қабынуға қарсы препараттар, төменде атап көрсетілгендердің бірін 1-3 күн бойы:
· ацетаминофен 500 мг, ішке;
Десенсибилизациялаушы терапия, төменде атап көрсетілгендердің бірін 3-5 күн бойы:
· цетиризин ішке 0,005-0,01 г-нан тәулігіне 1 рет;
· лоратадин 0,01 г-нан ішке тәулігіне 1 рет.
Симптоматикалық терапия:
• ангиналық нысанда - дезинфекциялаушы ерітінділермен тамақты шаю;
· гениталдық нысанда – бүркіп жуу;
• терілік нысанда - бриллиант жасыл 1% спирт ерітіндісімен біріншілік және екіншілік тері аффекттерін емдеу
Хирургиялық араласу: жоқ.
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
· Дене температурасының тұрақты нормалануы;
· Ауру симптомдарының регрессиясы.
Емдеу тактикасы (стационар)
СТАЦИОНАРЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ [14,15,17,27,36]: псевдотуберкулездің генерализацияланған және екіншілік-ошақты нысандары шұғыл тәртіппен стационарлық емдеуге жіберіледі және стационарлық жағдайдазерттеуден өтеді.
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
· бүкіл қызба кезеңі бойы төсек режимі;
· диета: бауыр зақымданғанда –№ 5 үстел, ілеспе аурулар болғанда – тиісті диета.
Дәрі-дәрмекпен емдеу:
Этиотропты терапия (3-кесте):
Псевдотуберкулездің ауыр ағымы жағдайында бастапқы этиотропты терапия екі әр түрлі бағытта әрекет ететін синергиялық микробқа қарсы препараттардың комбинациясымен жүргізіледі [21, 22, 23].
3-кесте. Псевдотуберкулездің ауыр ағымының бастапқы этиотропты терапиясы:
Орташа ауыр және ауыр нысандарын емдеудің бастапқы сызбасы | Ауыр нысандары мен асқынуларды емдеудің балама сызбасы |
Иерсиниоздардың менингоэнцефалиттік нысанын емдеу |
- Цефтриаксон1,0 - 2,0г х 1-2 рет/тәулік, б/і, тт/і, немесе - цефотаксим 1-2 г/тәулік 2 рет тт/і, б/і -Ципрофлоксацинмен 200.0 2 рет т/і немесе ципрофлоксацинмен үйлесімде 500 мг х 2 рет/тәулік ішке немесе амикацинмен б/і, т/і, 10–15 мг/кг, 2–3 қабылдауға немесе гентамицинмен үйлесімде тәуліктік дозасы - 3 мг/кгтәу, тәулікте 2-3 енгізу. Этиотропты терапия 7–10 күн бойы жүргізіледі. |
цефтриаксон 2,0 - 4,0 г/тәулік, б/і, т/і, немесе цефотаксим 2,0 г-нан х тәулігіне 2-3 рет т/і,б/і немесе цефепим 2,0 г-нан тәулігіне 2-3 рет т/і, б/і ципрофлоксацинмен 200 мг х 2 рет/тәу. т/і, немесе левофлоксацинмен үйлесімде 0,5 г т/і тәулігіне 1 рет Әсері болмаған жағдайда резертік препараттар: меропенем 40 мг/кг –нан әрбір 8 сағат сайын. Этиотропты терапия 10–14 күн бойы жүргізіледі. |
цефтриаксон тәулігіне 4,0-6,0 гр., әрбір 12 сағат сайын енгізеді, б/і, т/і, немесе цефотаксим 2,0 гр.-нан тәулігіне 2-3 рет т/і, б/і, немесе цефепим 2,0 г-нан тәулігіне 2-3 рет т/і, б/і. ципрофлоксацинмен 0,2% - 200 мг/100 мл тәулігіне 2 ретт/і (реттік доза 400 мг дейін артуы мүмкін); немесе левофлоксацинмен үйлесімде 0,5 г т/і тәулігіне 1 рет Әсері болмаған жағдайда резервтік препараттар: меропенем 40 мг/кг –нан әрбір 8 сағат сайын. Этиотропты терапия 10–14 күн бойы жүргізіледі. |
Егер антибактериалды терапия сезімталдықты ескермей тағайындалса, осы аймақта бөлінетін псевдотуберкулез қоздырғышы штамдарының сезімталдығы көрсеткіштеріне сүйенген жөн, бұл ретте олардың аймақтық ерекшеліктері болуы мүмкін.
Патогенетикалық терапия:
Дезинтоксикациялық терапия:
· 2.5-3.0 литрге дейін көп сұйықтық ішу;
· ауыр ағым жағдайында: 5 % декстроза ерітіндісін тамыр ішіне енгізу.
Осы ерітінділердің ара қатынасы мен саны ауру ағымының ерекшеліктерімен, ең алдымен электролитті бұзушылықтардың айқындылығымен, бүйрек функцияларының жай-күйімен анықталады.
Инфузиялы терапия ағзаның суға тәуліктікқажеттілігі – 30мл/кг дене салмағына сүйене отырып, есептеледі. Дене салмағы 60-80 кг болатын адам үшін енгізілетін ерітіндінің орташа көлемі 1200-1500 мл/тәу + патологиялық жоғалтулар + жаңартылған диурездің көлемін құрайды.
Менинго-энцефалиттік нысан кезінде:
Енгізілетін және шығарылған сұйықтықтың ара қатынасын қатаң бақылау.
· дегидратациялық терапия:
- маннитол (15% ерітінді) 0,5-1,5 г/кг, қандағы Na+ құрамын бақылаумен фуросемидпен бірге 20-80мг. Қандағы Na+ норманың жоғары шегінде немесе одан жоғары болғанда, маннитолды енгізуге қанның осмомолярлығының өзгерісімен және бас ми жасушаларының ісіну қаупімен байланысты рұқсат берілмейді. Бұл жағдайда 10%, 20% немесе 40% глюкозаның концентрленген ерітіндісін және 0,45% NaCl ерітіндісін енгізу тағайындалады.
· преднизолон 3 мг/кг 3 тәуліктен асырмай тәулігіне тәулігіне 4 рет енгізу.
ИУШ емдеу:
• тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру қажет болған жағдайда - трахея интубациясы және ӨЖЖ-ға аудару;
• маска немесе мұрын катетері арқылы ылғалдандырылған оттегі жеткізу арқылы тұрақты оксигенация;
• тамырлық қолжетімділікті қамтамасыз ету (перифериялық/орталық тамырлар катетеризациясы);
• өткізілетін терапияны түзету мақсатында сағат сайынғы диурезді анықтау үшін науқасты шоктан шығарғанша дейін қуыққа катетер енгізу;
• науқастың жай-күйiн мониторингтеу – гемодинамика, тыныс, сана деңгейі, сипаты мен бөртпелердің артуы.
ИУШ кезінде препараттарды енгізу реттілігі:
1. Тамырлардағы тиімді айналмалы сұйықтықтың көлемін толтыру:
· енгізілетін ерітіндінің көлемі – науқастың дене салмағына 30 мл\кг;
· интенсивті инфузиялық терапия:
− 2/3:1 ара қатынасында теңестірілген кристаллоидты және коллоидты ерітінділер .
− зәр болмаған жағдайда тек қана тұзды кристаллоидты ерітінді енгізіледі, ал зәр пайда болған соң коллоидтар қосылады.
2. Глюкокортикоидтер:
2 дәрежесінен бастап ИУШ кезіндегі гормондар:
− 2 дәрежелі ИУШ – преднизолон 10-15 мг/кг/тәулік;
− 3 дәрежеЛі ИУШ – преднизолон 20 мг/кг/тәулік.
Гепаринотерапия (әрбір 6 сағат сайын) тек қана 1-2 дәрежелі ДТҰ кезінде:
− 1 дәрежелі ИУШ – 50-100 ЕД/кг/тәулік;
− 2 дәрежелі ИУШ – 25-50 ЕД/кг/тәулік;
− 3 дәрежелі ИУШ –10-15 ЕД/кг/тәулік.
−
Гормоналды терапияның әсері болмаған жағдайда АҚ-ны бақылап, допаминді 5-10 мкг/кг/мин-нан енгізуді бастау;
· метаболикалық ацидозды түзету;
· допаминге (20 мкг/кг/мин дозасында) гемодинамиканың реакциясы болмағанда 0,05- 2 мкг/кг/мин дозасында эпинефрин/норэпинефрин енгізуді бастау;
· Компенсацияланған ИУШ жағдайында 30 минуттан кейін, декомпенсацияланған ИУШ жағдайында 10 минуттан кейін алдыңғы дозада гормондарды қайта енгізу;
· АҚ тұрақтанғанда – фуросемид 1%- 40-60 мг;
· мидың ісіну жағдайында:
− маннитол 15% - 400 мл, т/і тамшылы;
− дексаметазон сызба бойынша: бастапқы дозасы 0,2 мг/кг, 2 сағаттан кейін – 0,1 мг/кг, содан соң әрбір 6 сағат сайын
· жүйелік гемостатиктер: этамзилат 12,5% е-і 2 мл-дан (250 мг) 3-4 рет/тәу. т/і, б/і;
· АІЖ-ның стероидты және стресс-зақымдалуының профилактикасы:
− фамотидин 20 мг т/і х тәулігіне 2 рет;
− пантопразол немесе омепразол 40 мг т/і х тәулігіне 1 рет.
ДТҰ-синдромы кезінде [14, 15]:
· ІІІ антитромбин тапшылығы болған кезде – 3-3,5 мл/кг/тәулік дозасында инфузия ЖМП дозасы.;
− протеаз ингибиторлары және фракциялық емес гепарин.
· БЖЗ-ны емдеу (БЖЗ-ны (бүйректің жіті зақымдануы)диагностикасы диагностикалау және емдеудің клиникалық хаттамасына сәйкес).
Десенсибилизациялаушы терапия (3-5 күн – төменде атап көрсетілгендердің бірі):
- хлоропирамин бұлшық етке 1,0 мл
- цетиризин ішке 0,005-0,01г-нан тәулігіне 1 рет, 5-7 күн
- лоратадин 0,01г-нан ішке тәулігіне 1 рет.
Гепатитті нысан жағдайында:
· Урсодезоксихолды қышқыл, капсулалары 250 мг бір реттік (холестаз кезінде)
Симптоматикалық терапия:
· 38,5С-тан жоғары қызба жағдайында, қабынуға қарсы және аурсынуды басатын, төменде атап көрсетілген препараттардың бірі (1-3 дня):
- ацетоминофен, ішке 0,2 және 0,5 г-нан, ректалды суппозиторийлер 0,25; 0,3 және 0,5 г;
- натрий диклофенагы, ішке 50 мг күніне 3 рет, бұлшық етке 75 мг/3 мл немесе 75 мг/2 мл күніне 1-2 рет.
· кетопрофен – бұлшық етке 50 мг/мл күніне 2 рет , немесе 100 мг/мл, 100 мг/2 мл күніне 1 рет; ішке 50 мг капсула күніне 2 рет немесе ішке 100 мг, 150 мг таблеткалар.
· жергілікті емдеу:
· ангиналық нысанда – тамақты дезинфекциялаушы ерітіндімен шаю;
· терілік нысанда – біріншілік және екіншілік терілік аффектілерді бриллиант жасыл 1% спирт ерітіндісімен өңдеу;
· коньюнктивалық нысанда - ципрофлоксацин 3мг\мл, 5 мл, көз тамшылары.
Негізгі дәрілік заттардың тізбесі:
· цефтриаксон, 1 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
· цефотаксим, 1 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
· цефуроксим, 750 мг, 1,5 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
· цефепим, 500 мг, 1,0 г, 2,0 г флаконда тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
· ципрофлоксацин, 0,2%, 200 мг/100 мл инфузияға арналған ерітінді; 10 мл-ден ампулалардағы 1% ерітінді(ерітуге жататын концентрат); 250 мг, 500 мг, 750 мг қабықшамен қапталған таблеткалар;
· амоксициклин, 500 мг капсулалар;
· ампициллин, 1 г флаконда бұлшықетке инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін ұнтақ;
· меропенем, 100 мл-ден флакондарда 1000 мг бойынша инфузияларға арналған ерітінді дайындау үшін ұнтақ;
· бриллиант жасыл 1% спирт ерітіндісі, 20 мл, сыртқа қолдануға арналған.
Қосымша дәрілік заттардың тізбесі:
· преднизолон, 30 мг/мл 1мл ампулаларда инъекцияға арналған ерітінді ;
· допамин, 25 мг (5 мл), 50 мг (5 мл), 100 мг (5 мл), 200 мг-нан (5 мл) ампулаларда инъекциялық ерітіндіні дайындауға арналған концентрат;
· маннитол, 200мл және 400 мл 15% инъекцияға арналған ерітінді ;
· фуросемид, 2мл 1% ампулаларда инъекцияға арналған ерітінді (ДД – В);
· ацетаминофен, 0,2 және 0,5 г-нан таблеткалар, 0,25; 0,3 және 0,5 г-нан ректалды суппозиторийлер;
· натрий диклофенагы, 25 мг, 50 мг, 75 мг, 100 мг, 150 мг таблеткалар, драже; мазь, гель; 75 мг/3 мл, 75 мг/2 мл инъекцияға арналған ерітінді;
· кетопрофен, 100 мг/мл, 100 мг/2 мл инъекцияға арналған ерітінді; 50 мг/мл бұлшықет инъекцияларына арналған ерітінді; 50 мг, 150 мг капсула; 100 мг, 150 мг қабықшамен қапталған таблеткалар;
· гепарин, 1 мл/5000 ЕД, 1,0 мл, 5,0 мл ампулалар, 5,0 мл-ден флакондар;
· пантопразол - 40 мг флакондарда ерітінді дайындауға арналған ұнтақ;
· омепразол - инъекцияға арналған ерітіндіні дайындау үшін лиофилизацияланған ұнтақ, 40 мг;
· урсодезоксихолды қышқыл, 250 мг капсулалар.
Препараттарды салыстыру кестесі:
− № | Препарат, шығару нысандары | Дозалау | Қолдану ұзақтығы | Дәлелділік деңгейі |
Цефтриаксон, 250 мг, 500 мг және 1 грамм флакондарда тамыр ішілік және бұлшық етке енгізу үшін ерітінді дайындауға арналған ұнтақ(инъекцияға арналған екпелер ампулаларда). | Ересектер мен 12 жастан асқан балалар үшін : 12 жас: 1-2 г күніне 1 рет (арасы 24 сағат), ауыр жағдайларда бір реттік тәуліктік дозасы 4 г-ға дейін артуы мүмкін. Жаңа туылған (екі апталық жасқа дейін) нәрестелер үшін: дене салмағына қарай тәулігіне 20-50 мг/кг. Емізетін және 12 жастан кіші балалар үшін дене салмағына қарай тәулігіне 20-75 мг/кг. | Терапияның ұзақтығы: аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты | А [39] | |
Цефотаксим, 250 мг, 500 мг тамыр ішілік және бұлшықетке енгізу үшін ерітіндіні дайындауға арналған ұнтақ (инъекцияға арналған екпелер ампулаларда) және инъекция үшін суда ерітуге арналған немесе новокаиндегі 1 грамм ұнтақ |
Асқынбаған ағым жағдайында - б/е немесе т/і әрбір 8-12 сағат сайын 1 г-нан; орташа ауыр ағым жағдайында - б/е немесе т/і әрбір 12 сағат сайын 1-2 г-нан. Ауыр ағым жағдайында - т/і 2 г-нан. әрбір 4-8 сағат сайын, максималды тәуліктік доза -12 г. Шала туған және 1 аптаға дейінгі нәрестелерге - т/і 50 мг/кг дозасында әрбір 12 сағат сайын; 1-4 апталықта - т/і 50 мг/кг дозасында әрбір 8 сағат сайын. Дене салмағы ≤50 кг болатын балалар үшін - т/і немесе б/е (2.5 жастан асқан балалар үшін) 50-180 мг/кг 4-6 енгізу. Ауыр ағым жағдайында тәуліктік дозасын 100-200 мг/кг-ге дейін арттырады, б/е немесе т/і 4-6 инъекция, максималды тәуліктік доза - 12 г. |
Емдеу ұзақтығын жеке белгілейді: аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты. | А [39] | |
Ципрофлоксацин 250 мг, 500 мг қабықшамен қапталған таблеткалар; 2 мг/мл тамыр ішілік енгізуге арналған ерітінді (инъекцияға арналған ампуладағы екпелер). |
Ішке зәр жолдарының асқынбаған ағымы жағдайында 0,5 г-нан күніне 2 рет, анағұрлым ауыр жағдайларда - 0,75 г-ға дейін күніне 2 рет. Тамыр ішілік бір реттік доза 200 мг, ауыр инфекцияларда 400 мг құрайды. Енгізу реттігі – тәулігіне 2 рет. |
Емдеу курсы – әдетте 5-15 күн, бірақ аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты. |
А [39] | |
Амикацин сульфаты т/і және б/е енгізуге арналған ерітінді, ампулалары: 1 мл – 250, 500 мг, 1 г. 1 г. флаконда т/і жәнеб/е енгізуге арналған ерітінді даярлау үшін ұнтақ |
Ересектер мен 6 жастан асқан балаларға – әрбір 8 сағат сайын 5 мг/кг-нан немесе 12 сағат сайын 7.5 мг/кг-нан, ересектер үшін максималды доза - 15 мг/кг/тәу, бірақ 1,5 г/тәу 10 күн бойы. | Емдеу ұзақтығы т/і енгізген жағдайда - 3-7 күн, б/е енгізу жағдайында - 7-10 күн, бірақ аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты. |
А [39] |
|
Гентамицин сульфаты 2 мл-дан инъекцияға арналған ерітінді ампулаларының құрамында 80 мг сульфат нысанындағы гентамицин болады |
т/і немесе б/е енгізген жағдайда ересектер үшін бір реттік дозасы 1-1.7 мг/кг, тәуліктік дозасы - 3-5 мг/кг; енгізу реті - 2-4 рет/тәу құрайды; 120-160 мгдозада 1 рет/тәу қолданылады. 2 жастан асқан балаларға гентамициннің тәуліктік дозасы 3-5 мг/кг құрайды; енгізу реттігі - 3 рет/тәу. Шала туған және жаңа туған нәрестелерге 2-5 мг/кг тәуліктік дозасында тағайындайды; енгізу реттігі - 2 рет/тәу.; 2 жасқа дейінгі балаларға дәл осы дозаны 3 рет/тәу жиілігі жағдайында тағайындалады. |
Емдеу курсы - 7-10 күн, бірақ аурудың ағымы мен препараттың тиімділігіне байланысты. | А [39] |
Хирургиялық араласу:
· абдоминалды нысанда, перитонит, термиялық илеит, мезентериалды аденит, жіті немесе созылмалы аппендицит симптомдары дамығанда;
· абсцесс дамығанда.
Одан әрі емдеу[37,38]:
Реконвалесценттер стационардан клиникалық сауығудан кейін және бактериологиялық зерттеудің бір реттік теріс нәтижесінен кейін босатылады. Иерсиниозбен ауырып болған адамдарды диспансерлеу 1 жыл ішінде арнайы зертханалық зерттеулерді міндетті тоқсанаралық жүргізумен өткізіледі.
Псевдотуберкулезбен ауырып болған адамдарды жұмысқа және ұйымдастырылған ұжымдарға жіберу клиникалық сауыққаннан соң және бактериологиялық зерттеп-қараудың теріс нәтижесінен кейін шектеулерсіз жүргізіледі.
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
• температураның қалыпқа келуі;
• интоксикацияның жоғалуы;
• аурудың жергілікті симптомдарының жоғалуы немесе едәуір азаюы;
• менингит жағдайындағы ЖС санациясы;
• гепатит жағдайындағы бауырдың биохимиялық сынамаларын қалыпқа келтіру;
• бактериологиялық зерттеудің теріс нәтижелері (бір рет).
Ауруханаға жатқызу
ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУДЫҢ ТИПІН КӨРСЕТЕ ОТЫРЫП, ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУҒА АРНАЛҒАН КӨРСЕТІЛІМ[2,3,7,8,18]:
Жоспарлы емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
· псевдотуберкулез диагнозы расталған жағдайда біріншілік-ошақты нысандардың жеңіл ағымы.
Шұғыл емдеуге жатқызуға (инфекциялық бөлімшеге/стационарға) арналған көрсетілімдер:
· орташа-ауыр және ауыр ағым, сондай-ақ амбулаториялық емдеудің әсерінің болмауы;
· генерализацияланған нысандар;
· екіншілік-ошақты нысандар;
· асқынулардың дамуы (ИУШ, ДТҰ-синдромы, БЖЗ);
· жүкті әйелдер гестацияның 30 аптасына (30 аптадан кейін перзентханаға емдеуге жатқызу көрсетілген).
Ақпарат
Пайдаланған әдебиеттің тізбесі
-
Протоколы заседаний Объединенной комиссии по качеству медицинских услуг МЗ РК, 2017
- 1) А.М.Дмитровский, Е.А.Огай, Б.А.Абентаева, А.С. Тыныбеков, А.А. Клышев, Л.Е. Турсунмуратова, О.А. Ильиных Клинические проявления иерсиниозов (Y. Kristensenii, Y frederiksenii, Y intermedia) у детей // В сб.: Инфекционные болезни.- Алматы, 2002.- С. – 43-47 2) А.М.Дмитровский, Л.А.Пархоменко, В.М. Степанов, М.Н. Утеулин и др. Невенерические бактериальные инфекции, передающиеся половым путем // В сб.: Современные проблемы инфекционной патологии.- Алматы, 2002.- С. – 486-489 3) Степанов В.М., Меркер В.А., Безрукова Л.С., Дмитровский А.М., Архангельская И.В., Гаврилюк О.В. Методические рекомендации по эпидемиологии, профилактике, клинике и лечению иерсиниозов.- Алматы 2002.- 47 с. 4) Дмитровская Т.И.,Дмитровский А.М. Формы течения иерсиниозной инфекции//Здрав.Казахстана.- 1985.- N 8.- С.51-54. 5) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М., Кучина Н.Н., Септическая форма иерсиниозов// Септические заболевания: Материалы пленума научного Совета АМН СССР.- Тбилиси, 1980. - С. 159-161. 6) Дмитровский А.М. Особенности лихорадочной формы иерсиниозов // Актуальные вопросы медицины: Материалы конференции молодых ученых-медиков г.Алма-Аты. - Алма-Ата, 1979. - С. 173-174. 7) Дмитровский А.М. Псевдотуберкулез и иерсиниоз с поражением органов дыхания. I. Острая респираторная и ангинозная формы // Материалы XII межреспубликанской конференции противочумных учреждений Средней Азии и Казахстана.- Алма-Ата, 1985. - С. 253-255 8) Дмитровский А.М. Псевдотуберкулез и иерсиниоз с поражением органов дыхания. II. Пневмоническая форма. // Материалы XII межреспубликанской конференции противочумных учреждений Средней Азии и Казахстана.- Алма-Ата, 1985. - С. 255-257. 9) Дмитровский А.М. Иерсиниозы (псевдотуберкулез и иерсиниоз) клинико-патогенетическая классификация // Материалы IV объединенного съезда гигиенистов, эпидемиологов, микробиологов, паразитологов и инфекционистов Казахстана. - Чимкент, 1985. - С. 146-148 10) Дмитровский А.М., Огай Е.А., Абентаева Б.А. К вопросу о классификации иерсиниозов в клинике детских инфекций // Актуальные проблемы инфекционных заболеваний в Республике Казахстан.- Алматы, 2001.- С. 80-84. 11) Dmitrovsky A.M., Dobritsa V.P., Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Kugach I.V., Turegeldieva D.A., Nurydarova M.N., Valeeva Z.T., Abentaeva B.A. Clinical manifestations and classification of yersinioses// Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.-Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.37. 12) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Гепатиты псевдотуберкулезной этиологии // Проблемы инфекционной и неинфекционной патологии гепатобилиарной системы. - Ашхабад, 1991.- С. 138-139. 13) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М., Степанов В.М., Безрукова Л.С. О первых случаях псевдотуберкулеза в Алма-Ате// Клин. мед.- 1979.- N 2. - С. 37-41. 14) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Иерсиниозы в Казахстане.- Алма-Ата, 1984.- 144 с 15) Дмитровский А.М. Клиническая характеристика псевдотуберкулеза и иерсиниоза : Автореф. дис. канд.- Москва,1985.-25 с 16) Дмитровский А.М., Карабеков А.Ж., Степанов В.М., Безрукова Л.С., Сыздыков М.С., Некрасова Л.Е., Пархоменко Л.А., Раюшкин Б.В., Утеулин М.Н., Садыкова С.С., Кугач И.В., Дербисалина Ж.А., Шоколакова А.К., Байжанова Р.Р. Иерсиниозы в клинике инфекционных болезней // «Вопросы туберкулеза и других инфекционных заболеваний»: Сборник трудов Казахского Государственного Медицинского Университета, Алматы, 2001,-Часть III.- С. 75 - 80. 17) Дмитровский А.М., Сыздыков М.С., Рашат Б., Цирельсон Л.Е., Окапов Н.К., Оспанов К.С., Даулбаева С.Ф., Меркер В.А., Кугач И.В., Абентаева Б.А. Иерсиниозы – клинические проявления, лечение и основы организации медицинской помощи: Методические указания.- Алматы, 1999.- 14 с. 18) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И. Проявления псевдотуберкулеза и иерсиниоза в клинике инфекционных болезней // Материалы всесоюзной конференции по иерсиниозам.- Владивосток, 1987. - С. 136-138. 19) Dmitrovsky A.M., Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Kugach I.V., Turegeldieva D.A. Pseudotuberculosis meningoencephalitis//Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.-Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.38. 20) Дмитровский А.М., Некрасова Л.Е., Мека-Меченко Т.В., Рябушко Е.А., Кузьмин Ю.А., Макаревич Е.Н., Горлова Е.Н., Бутина Е.В., Байгазиева А.Д. Летальный случай псевдотуберкулеза у человека// Экологические аспекты эпизоотологии и эпидемиологии чумы и других особо-опасных инфекций: Материалы научной конференции.- Алматы, 1996.- С.15-16. 21) Е.А.Рябушко, Л.Е.Некрасова, Т.В.Мека-Меченко, В.Ф.Дерновая, А.М.Дмитровский, Ж.Т.Айтбаева, Д.А.Турегелдиева. Чувствительность к антибиотикам штаммов Yersinia pseudotuberculosis, выделенных из мочи больных с воспалительными процессами в мочевыделительной системе// Новые организационные и лечебно-диагностические технологии в медицине: Сборник трудов конференции молодых ученых-медиков стран СНГ.- Алматы, 1998.- С. 60-62. 22) А.М.Дмитровский, В.М. Степанов, Л.С. Безрукова, М.С. Сыздыков, М.С. Курмангазин, С.С.Садыкова, И. В.Кугач, А.К. Шокалакова, Г.Ж. Карабекова, А.А. Кожагельдиева Эпидемиологическая экология иерсиниозов в г. Алматы // «Проблемы профилактики инфекционных заболеваний в популяции Казахстана»: Материалы международной научно-практической конференции.- Алматы, 2002.- С. – 176-178 23) Сыздыков М.С., Дмитровский А.М., Рашат Б., Цирельсон Л.Е., Окапов Н.К., Степанов В.М., Даулбаева С.В., Меркер В.А., Шейкин А.О., Кугач И.В., Абентаева Б.А. Иерсиниозы – экология, эпидемиология, эпизоотология и основы организации профилактической работы: Методические указания.- Алматы, 1998.- 12 с. 24) Безрукова Л.С.,Степанов В.М.,Дмитровская Т.И.,Некрасова Л.Е.,Радченко Г.А.,Дмитровский А.М.,Алманиязова К.К.,Стогов В.И. Географическое распространение иерсиниозов в Казахстане// Материалы Всесоюзной конференции по медицинской географии.- Ленинград, 1987.- С.169-170. 25) Dmitrovsky A.M., Dobritsa V.P., Bezrukova L.S., Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Kugach I.V., Dernovaya V.F., Ryabushko E.A., Turegeldieva D.A. Epidemiological aspects of yersinioses // Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.-Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.38. 26) Степанов В.М., Айкимбаев М.А., Безрукова Л.С., Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Некоторые аспекты изучения псевдотуберкулеза на территории Казахстана// Материалы Всесоюзной научно-практической конференции по иерсиниозам.- Владивосток, 1987.- С. 134-136. 27) Степанов В.М., Дмитровская Т.И., Безрукова Л.С., Кудинова Т.П., Архангельская Н.П., Дмитровский А.М., Ким В.Е., Демиденко З.С. Бактериологическая диагностика, клиника и лечение псевдотуберкулеза: Методические рекомендации.- Алма-Ата, 1982.- 32 с. 28) Безрукова Л.С., Степанов В.М., Каральник Б.В., Кудинова Т.П., Архангельская Н.П., Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Опыт использования реакции пассивной гемагглютинации для серологической диагностики псевдотуберкулеза// Вопросы эпидемиологии, профилактики и бактериологической диагностики некоторых кишечных и капельных инфекций, Алма-Ата, 1983.- С. 93-96. 29) Nekrasova L.E., Meka-Mechenko T.V., Dmitrovsky A.M., Atshabar B.B., Dernovaya V.F., Stepanov V.M., Bezrukova L.S. Etiological structure of yersinioses in Almaty//Nederlands Tijdschrift Voor Medische Microbologie: Materials of 7th International Congress on Yersinia.- Nijmegen, 1998.- Supp. lI.-Vol. 6 June.- P.45. 30) Д.А.Турегелдиева, Л.Е. Некрасова, Т.В.Мека-Меченко, А.М.Дмитровский, В.Ф.Дерновая. Иерсинии в патологии мочевыводящей системы//Новые организационные и лечебно-диагностические технологии в медицине: Сборник трудов конференции молодых ученых – медиков стран СНГ.- Алматы, 1998.- С. 64-65. 31) Дмитровский А.М., Кучина Н.Н., Дмитровская Т.И., Досабаева М.Б., Джумагулова С.К., Карабекова Г.Ж. Изменения сердечно-сосудистой системы при иерсиниозах // Проблемы инфекционных болезней. - Алма-Ата, 1989.- С. 91-94. 32) Кулкыбаев Г.А., Кучина Н.Н., Щеголихина Н.П., Дмитровский А.М. Сердечно-сосудистая система при иерсиниозах// Клин. мед.- 1981.- N 6.- С. 12-14. 33) Дмитровская Т.И., Дмитровский А.М. Патология печени при иерсиниозах//Успехи гепатологии.-Рига,1985.-N 11.-С.65-71. 34) Дмитровский А.М., Оспанов К.С., Стручкова О.В., Мырзабеков А.М., Кардасинов К.К., Архангельская И.В., Раюшкин Б.В., Кугач И.В., Воропаева М.А., Ибраева А.А. К проблеме диагностики иерсиниозов и их дифференциальной диагностики с лептоспирозом и листериозом // Инфекции, обусловленные иерсиниями (иерсиниоз, псевдотуберкулез) и другие актуальные инфекции: Материалы международной конференции, Санкт-Петербург, 2000, - С. 18 35) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И., Кучина Н.Н., Степанов В.М., Безрукова Л.С., Архангельская Н.П., Демиденко З.С. Сравнительная клиническая характеристика псевдотуберкулеза и иерсиниоза// Материалы III объединенного съезда гигиенистов, эпидемиологов, микробиологов и инфекционистов Казахстана.- Алма-Ата, 1980. - С. 124-126. 36) А.М.Дмитровский, М.С.Курмангазин, В.М.Степанов Клиника и лечение иерсиниозов // В сб.: Современные проблемы инфекционной патологии.- Алматы, 2002.- С. – 363-377 37) А.М.Дмитровский, Е.А.Огай, Б.А.Абентаева, А.С. Тыныбеков, З.Ж. Урикбаева, Т.А. Султанова, К.Р. Мустафина, Г.М. Байбулатова Исходы иерсиниозов у детей // В сб.: Инфекционные болезни.- Алматы, 2002.- С. – 48-51 38) Дмитровский А.М., Дмитровская Т.И., Степанов В.М., Безрукова Л.С. Исходы и последствия псевдотуберкулеза и иерсиниоза// Материалы II Всесоюзного съезда инфекционистов.- Ташкент, 1985. - С. 75-77. 39) Szych J, Jakubczak A, Wardak S, Madajczak G. [Antimicrobial susceptibility of Yersinia enterocolitica and Yersinia pseudotuberculosis strains isolated from humans in Poland during 2004-2009]. Med Dosw Mikrobiol. 2009;61(4):311-12
Ақпарат
ХАТТАМАНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ АСПЕКТІЛЕРІ
Хаттаманы әзірлеушілердің тізімі:
1) Көшерова Бахыт Нұргалиқызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Қарағанды мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК клиникалық жұмыс және үздіксіз кәсіби даму жөніндегі проректор, ҚР ДСМ бас штаттан инфекционисті .
2) Дүйсенова Амангүл Қуандыққызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Б.Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті» ШЖҚ РМК, инфекциялық және тропикалық аурулар кафедрасының меңгерушісі. 3) Дмитровский Андрей Михайлович – медицина ғылымдарының докторы, «С.Д. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті» ШЖҚ РМК инфекциялық және тропикалық аурулар кафедрасының профессоры .
4) Нұрпеисова Айман Женаевна – Қостанай облысы Денсаулық сақтау басқармасының «№ 1 емхана» КМК, гепатология орталығының меңгерушісі, дәрігер инфекционист, Қостанай облысы бойынша бас штаттан тыс инфекционисті.
5) Юхневич Екатерина Александровна – «Қарағанды мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК клиникалық фармакология және дәлелді медицина кафедрасы доцентінің міндетін атқарушы, клиникалық фармаколог.
Мүдделер қақтығысының жоқтығын көрсету: жоқ.
Рецензенттердің тізімі:
1) Құлжанова Шолпан Адлғазықызы – медицина ғылымдарының докторы, «Астана медицина университеті» АҚ профессоры, инфекциялық аурулар және эпидемиология кафедрасының меңгерушісі.
2) Баешева Динагүл Аяпбекқызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Астана медицина университеті» ШЖҚ МРК, балалар инфекциялары кафедрасының меңгерушісі, «Дәрігер инфекционситтердің қоғамы» республикалық қоғамдық бірлестігінің төрағасы.
Хаттаманы қайта қарау шарттары: жарияланғаннан кейін және қолданысқа енгізілген күнінен бастап 5 жыл өткен соң немесе дәлелділік деңгейі бар жаңа әдістер болған кезде хаттама қайта қаралады.
Қазықтаулы файлдар
Назар аударыңыз!
- Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
- Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
- Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
- Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
- Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.