Балалардың инфекциялық мононуклеозы
Версия: ҚР ДСМ клиникалық хаттамалар - 2017 (Қазақстан)
Иммунодефицит вследствие наследственного дефекта, вызванного вирусом Эпштейна-Барр (D82.3), Инфекционный мононуклеоз (B27)
Инфекционные болезни у детей, Педиатрия
Анықтамасы
Анықтамасы
Денсаулық сақтау министрлігінің
Медициналық қызметтер сапасы жөніндегі біріккен комиссиясының
2017 жылғы «18»тамыздағы
№ 26 хаттамасымен мақұлданған
Инфекциялық мононуклеоз – бұл қалтыраумен, ауыз қуысының, лимфа түйіндерінің, бауырдың, көкбауырдың зақымдануымен және қан құрамының өзіндік өзгерістерімен (лимфомоницитоз, атипті мононуклеарлар) сипатталатын жіті вирустық ауру (Эпштейн-Барр вирусы басымырақ).
КІРІСПЕ БӨЛІМ
АХЖ-10 коды (тары):
| АХЖ-10 кодтары | |
| B27 | Инфекциялық мононуклеоз |
| B27.0 | Мононуклеоз гамма-герпес вирусының, Эпштейн-Барр вирусының себебінен туындағана Мононуклеоз |
| B27.1 | Цитомегаловирусты мононуклеоз |
| B27.8 | Басқа инфекциялық мононуклеоз |
| B27.9 | Анықталмаған инфекциялық мононуклеоз |
| D82.3 | Эпштейн-Барр вирусы себебінен туындаған, тұқымқуалаушылық дефектісінің салдарынан болған иммунтапшылығы |
Хаттаманы әзірлеу/қайта қарау күні: 2017 жыл.
Хаттамада пайдаланылатын қысқартулар:
| EA | – | ЭБВ Эпштейн-Барр вирусының ерте антигені |
| EBNA | – | Эпштейн-Барр вирусының ядролық антигені |
| IgG | – | G сыныбының иммуноглобулиндары |
| IgM | – | М сыныбының иммуноглобулиндары |
| VCA | – | Эпштейн-Барр вирусының капсулалық антигені |
| АИТВ | – | адам иммунтапшылығы вирусы |
| ЖПД | – | жалпы практика дәрігері |
| ЭБВ | – | Эпштейн-Барр вирусы |
| ДНҚ | – | дезоксирибонуклеин қышқылы |
| АІЖ | – | асқазан-ішек жолдары |
| ИФА | – | иммуноферментті талдау |
| АХЖ | – | ауруларды халықаралық жіктеу |
| ҚҚСҚ | – | қабынуға қарсы стероидты емес құралдар |
| ЖҚТ | – | жалпы қан талдауы |
| ЖЗТ | – | жалпы зәр талдауы |
| ПТР | – | полимеразды тізбек реакциясы |
| ЭТЖ | – | эритроциттердің тұтыну жылдамдығы |
Хаттаманы пайдаланушылар: жедел кезек күттірмейтін көмек дәрігерлері, фельдшерлер, жалпы практика дәрігерлері, педиатрлар, балалар инфекционисттері, балалар хирургі.
Пациенттердің санаты: балалар.
Дәлелділік деңгейінің шкаласы:
| А | Жоғары сапалы мета-талдау, РБЗ жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен ықтималдығы (++) бар ірі РБЗ, олардың нәтижелері тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін. |
| В | Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулеріне жоғары сапалы (++) жүйелік шолу немесе жүйелік қатенің өте төмен тәуекелі бар жоғары сапалы (++) когортты немесе жағдай-бақылау зерттеулері немесе жүйелік қатенің жоғары емес (+)тәуекелі бар РБЗ, олардың нәтижелері тиісті популяцияға қолданылуы мүмкін. |
| С | Когортты немесе жағдай-бақылау зерттеуі немесе жүйелік қатенің жоғары емес тәуекелі бар рандомизациясыз бақыланатын зерттеу (+), олардың нәтижелері тиісті популяцияға немесе нәтижелері тиісті популяцияға тікелей қолданылмайтын жүйелік қатенің өте төмен немесе жоғары емес тәуекелі бар РБЗ-ға(++ немесе +) қолданылуы мүмкін. |
| D | Жағдайлар сериясының сипаттамасы немесе бақыланбайтын зерттеу немесе сарапшылардыңпікірі. |
| GPP | Үздік клиникалық практика. |
Жіктемесі
Жіктеме [1-4]:
|
Түрі бойынша: • типтік; • атиптік (симптомсыз, өшірілген, висцералдық). |
Ауырлығы бойынша: • жеңіл түрі; • орта ауыр түрі; • ауыр түрі. |
Ағымы бойынша: • жіті (3 айға дейін); • ұзаққа созылған (3-6 ай); • созылмалы (6 айдан аса); • қайталанылатын (ауырып өткен соң 1 ай және одан аса клиникалық симптомдардың қайтып келуі). |
Асқынулар:
· ерте асқынулар (аурудың 1-3 аптасы): көкбауырдың жарылуы, тұншығу (фаринготонзиллярлы ісіну), миокардит, интерстициалды өкпе қабынуы, энцефалит, менингоэнцефалит, полиневрит, Гийен-Барр синдромы;
· кейінгі асқынулар (аурудың 3 аптасынан кейін): гемолитикалық ангина, тромбоцитопениялық пурпура, апластикалық анемия, гепатит, мальабсорбциялар және аутоиммундық үрдістің салдары ретінде басқалары.
Типтік нысаны қалтыраумен, ауыз қуысының, лимфалық түйіндердің, бауырдың, көкбауырдың зақымдануымен және қан құрамының өзіндік өзгерулерімен (лейкоцитоз бен атиптік мононуклеардың 10% саны және одан да көп болған жағдайдағы лимфоноцитоз).
Инфекциялық мононуклеоздың атиптік нысандары:
· қажалған түрі: әлсіз айқындалатын және өткінші түрде немесе тыныс жолдарының жіті аурулары симптомдары есебінде өтеді, эпидемиологиялық ошақтарда диагностикалануы басымдырақ;
· симптомсыз түрі: клиникалық симптомдардың жоқ болуымен өтеді, гематологиялық зерттеудің, серологиялық және эпидемиологиялық талдау әдістері негізінде диагностикаланады;
· висцералды түрі: жүрек-қан тамырларының, орталық және перифериялық жүйке жүйесінің, бүйректердің, бүйрекүсті бездерінің және басқа да өмір сүруге қажетті ағзалардың араласуымен, полиоорганды зақымданудың ауыр ағымында өтумен ерекшеленеді.
Диагностикасы
ДИАГНОСТИКАНЫҢ ӘДІСТЕРІ, ТӘСІЛДЕРІ ЖӘНЕ ЕМ-ШАРАЛАРЫ
Диагностикалық өлшемшарттар [1-5,9,12,15,16]:
Инфекциялық мононуклеозды диагностикалаудың клиникалық өлшемшарттары [1-5,9,12,15,16]:
Диагностикалық өлшемшарттар [1-5,9,12,15,16]:
| Шағымдар: |
|
• тамақтың ауыруы; • дене қызуының көтерілуі (субфебрильді/фебрильді, 2-4 аптаға дейін, кейде одан да көп); • әлсіздік; • бас ауыруы; • тершеңдік; • тез шаршаулық («созылмалы шаршаудың» синдромы); • лимфотүйіндерінің өсуі; • мұрынмен тыныс алудың қиындауы; • буындардың, бұлшықеттердің ауыруы; • бөртпе. |
|
Анамнез: • аурудың жіті/ақырындап басталуы; • аурудың 1-аптасының аяғына қарай аурудың клиникалық сипатының ашық шығуы; • 1-4 апта ішінде қалтырау мен интоксикацияның сақталуы; • Лимфатикалық түйіндердің жүйелі ұлғаюының ангинамен үйлесуі, бауыр мен көкбауырдың үлкеюі; • 3-5 күнге пайда болуы мүмкін бөртпе; • Көп ағзалық зақымданудың сиректігі. Эпидемиологиялық факторлар: • «Инфекциялық мононуклеоз» диагнозымен расталған немесе ұқсас аурумен байланыстың болуы. |
| Физикалық зерттеп-қарау: |
|
• қалтырау; • алдыңғы және/немесе артқымойындық («бұқа мойын» синдромы) басымырақ, қолтық асты және шаптағы лимфотүйіндерінің ұлғаюы (симметриялық); • ангина; • спленомегалия; • гепатомегалия; • аденоидит; • көбінесе бөртпе-папулезді сипаттағы (10% науқастарда, ампициллинмен емделген жағдайда - 80%-да) бөртпе; • периорбиталды ісіну; • таңдайдағы бөртпе; • сары ауру (тұрақсыз белгі). |
Инфекциялық мононуклеозды диагностикалаудың клиникалық өлшемшарттары [1-5,9,12,15,16]:
| Белгі | Сипаттама |
| Қалтырау | Жоғары, ұзақ |
| Ауыз қуысының және мұрын қуысының зақымдану синдромы | Өңезі бар және жоқ тонзилит синдромы, аденоидит, фарингит |
| Лимфатикалық түйіндердің зақымдану синдромы | Алдыңғы- және/немесе артқымойындық, ішастар, көбінесе бауыр және көкбауыр қақпасындағы лимфатүйіндердің ұлғаюы басымырақ, таңдай мен жұтқыншақ бадамшаларының гипертрофиясы |
| Гепатоспленомегалияның синдромы | Бауыр мен көкбауыр көлемінің ұлғаюы |
| Бауыр жасушаларының цитолизі синдромы және бауырдың пигменттік (билирубиндік) алмасуының бұзылуы | Аланинаминотрансминазаның, аспартатаминотрансминазаның жоғарылуы. Сары ауру және билирубин жоғарылауымен көрінетін бауырдың пигмент алмасуының бұзылуы |
| Экзантема синдромы | Бетте, денеде, аяқ-қолда ошақталатын геморрагиялық түрі сирегірек, көбінесе проксималды бөлімді, жарқын, мол, кейде аралас папулезді-дақты бөртпе. Терінің қышуы, ісінуі мүмкін. Аурудың 5-10 күніне қарай шығады. |
Инфекциялық мононуклеоздың клиникалық белгілері бойынша ауырлық дәрежесін бағалау өлшемшарттары [1-5,9,12,15,16]:
| Белгі | Белгінің сипаттамасы | |||
| Ауырлықтың жеңіл дәрежесі | Ауырлықтың орта дәрежесі | Ауырлықтың ауыр дәрежесі | ||
| Интоксикацияның айқындылығы мен ұзақтығы | Жоқ болады немесе жеңіл айқындалады, 1-5 күн | Бірқалыпты айқындалады, 6-7 күн | Жарқын айқындалады, 8 күннен аса | |
| Қалтыраудың ұзақтығы мен ақындылығы | 38°С дейін дене қызуының көтерілуі, ұзақтығы 1-5 күн | 38,1 ден 39°С ға дейін дене қызуының көтерілуі, ұзақтығы 6-8 күн | 39,0°С аса дене қызуының жоғарылауы, ұзақтығы 9 күннен асады | |
| Ауыз-мұрын қуысындағы өзгерулердің сипаты | Қабынудың өзгерістері катаралдық немесе аралшықтары бар, жұқа өңезді өзгерулер сипатында, ұзақтығы 1-3 күн; 1-4 күн мұрынмен тыныс алудың қиындауы | Лакунарлы өңездері бар қабынушылық өзгерістер, ұзақтығы 4-6 күн; 5-8 күн мұрынмен тыныс алудың қиындауы | Науқастардың бір бөлігінде жалған-қабықшалық немесе некротикалық өңезі бар қабынулық өзгерулер, ұзақтығы 7 күннен аса жалғасады, 9 күннен аса мұрынмен тыныс алудың қиындауы | |
| Мұрын қуысының бадамшаларының, таңдай бадамшаларының гипретрофия дәрежесі |
I дәрежелі |
II дәрежелі |
III дәрежелі |
|
| Лимфалық түйіндердің ұлғаю дәрежесі |
Алдыңғымойындық лимфатүйіндердің 1,0-1,5 см-ге дейін; артқымойындық - 0,5-1,0 см дейін |
Алдыңғы мойындық лимфатүйіндердің 2,0-2,5 см-ге дейін; артқымойынды 1,5-2,0 см-ге дейін, жалғыз немесе «тізбелік»; іштің ішкі лимфатүйіндерінің ұлғаюы мүмкін |
Алдыңғы мойындық лимфатүйіндердің 2,5 см-ден аса; артқымойындық 2,5 см-ден аса немесе «пакеттер»; іштің ішкі лимфатүйіндерінің ұлғаюы |
|
| Бауырдың, көкбауырдың ұлғаю дәрежесі |
Бауырдың 1,0-1,5 см-ге ұлғаюы; қабырға доғасының шетінен төменге қарай көкбауырдың 0,5 см-ге ұлғаюы |
Бауырдың 2,0-2,5 см-ге ұлғаюы; қабырға доғасының шетінен төменге қарай көкбауырдың 1,0-1,5 см-ге ұлғаюы |
Бауырдың 3 см-ден аса ұлғаюы; қабырға доғасының шетінен төменге қарай көкбауырдың 2 см-ден аса ұлғаюы |
|
| Симптомдардың кері дамуы |
2 аптаның аяғына қарай |
Клиникалық симптомдар 3-4 апта бойы сақталады | Клиникалық симптомдар 4-5 аптадан аса бойы сақталады | |
| Асқынулар | жоқ | Бар | Бар | |
Зертханалық зерттеулер [1-4,5,9,12]:
| ЖҚА | лейкопения/бірқалыпты лейкоцитоз (12-25х109/л); лимфомоноцитоз 70-80% дейін; нейтропения; ЭЖА-ның 20-30 мм/ч-ға дейін үлкеюі; атипті мононуклеарлар (жоқ болуы немесе 10 нан 50% ға дейін ұлғаюы). | |
| Серологиялық (авидтілік индексі көрсеткішін анықтаумен ИФТ) | спецификалық қарсыденелерді табу ЭБВ-на IgM VCA және ЭБВ-на VCA, IgG EA, IgG-EBNA авидтік индексінің көрсеткішін анықтаумен бірге | |
|
Қосымша зертханалық зерттеулер: |
||
| Молекулярлы-генетикалық әдіс (ПТР) | Эпштейн-Барр вирусының ДНҚ-сын қанда табылуы. | |
|
Қанның биохимиялық талдауы (сары ауру және гепатомегалия кезінде) |
Билирубин мен АЛАТ қанда шоғырлануын анықтау: бірқалыпты гиперферментемия, гипербилирубинемия. | |
| Бадамшалардың шырышын және жұтқыншақтың артқы бөлігін аэробты және анаэробты микроағзаларға бактериологиялық зерттеу | Жіті тонзилиттің бактериологиялық этиологиясын идентификациялау үшін | |
Диагнозды зертханалық растау өлшемшарттары [1-4,5,9,12]:
| Белгі | Өлшемшарттар |
| Атиптік мононуклеарлар | Перифериялық қанда атипті мононуклеарлардың 10% асатынын (аурудың 2-3 аптасынан) анықтау |
| Лимфомоноцитоз | Перифериялық қанда лимфомоноцитозды анықтау |
| Эпштейн-Барр вирусының IgM VCA VCA, IgG-EBNA |
Жіті болуы кезеңінде: клиникалық белгілердің дамуынан бастап IgM VCA және келесі 4-6 апта бар болады және төмендеді, IgG EA аурудың бірінші аптасынан бастап одан кейінгі бірнеше жыл ішінде өседі, жоғары емес деңгейде ұзақ сақталады, IgG VCA-ны IgM VCA анықталған соң бірнеше аптадан кейін анықтайды, өмір бойына жоғары деңгейде ұзақ сақталады, IgG-EBNA-1, 2- жоқ болады немесе аз мөлшерде бар. Сауығу кезеңінде: IgM VCA жоқ болады немесе аз мөлшерде кездеседі, IgG EA өмір бойына жоғары емес деңгейде ұзаққа сақталады, IgG EBNA клиникалық белгілер пайда болғаннан кейін бірнеше апта болады және ұзақ сақталады, өмір бойына жоғары емес деңгейде анықталады |
| Авидтік индекс көрсеткішін анықтау | Төмен авидтікпен IgG табылуы IgM бар немесе жоқ болуы жағдайында бірінші (жақын арада болған) инфекция туралы ақпарат береді. Жоғарыавидті IgG қарсыденелердің бар болуы сауығу кезеңіне сілтейді |
| Қан мен сілекейдегі Эпштейн-Барр вирусының ДНҚ-сы | Қанда, сілекейде ДНҚ-ны ПТР әдісі арқылы анықтау (клиникалық симптомдардың пайда болуынан соң 1-2 аптадан кейін). |
Аспаптық зерттеулер: жоқ.
Маман консультациялары үшін көрсетілімдер:
· оториноларинголог консультациясы: аденоидит, паратонзиллярлы абцесс туындаған, мұрын қуысының қабыну үрдістері кезінде;
· гематолог консультациясы: гематологиялық жылжулардың ілгерілеу кезінде;
· хирург консультациясы: абдоминалды айқын ауыру синдромы кезінде.
Диагностикалық алгоритм: (сызба)
Дифференциалды диагноз
Дифференциалды диагноз және қосымша зерттеулер негіздемесі [1- 8, 10- 12,14-16]:
| Диагноз | Дифференциалды диагностикаға арналған негіздеме | Зерттеп-қараулар | Диагнозды жоққа шығару өлшемшарттары |
| Аденовирусті инфекция |
Қалтырау, полиаденопатия, бауыр мен көкбауырдың ұлғаюы, фарингит, тонзиллит |
Мұрынның шырыш қабатында иммунофлюоресцентті талдау әдісі арқылы жұғынды-ізтаңбаларда вирусты анықтау |
лимфалы түйіндер бірқалыпты ұлғайған, бірлі-жарым, ауырмайтын; ринорея, құнарлы жөтел, бадамшалардың ісінуі әлсіз айқындалған, олардағы өңездер сирек. Көбінесе конъюнктивит, тонзиллит, фарингит және диарея. |
| Қызылша |
Қалтырау, полиаденопатия, беттің қабарыңқы болуы, бөртпе |
ИФТ әдісі арқылы қызылша вирусына қатысты М сыныпты иммуноглуболиндерді анықтау | Полиаденопатия, дақты-папулезді бөртпе, бөртпе өзіне тән кезекпен шығуы, ақын катаралды құбылыстар, ринорея, көз қызаруы, Филатов-Коплик-Бельскийдің дақтары |
| ЦМВИ (мононуклеозұқсас түрі) |
Қалтырау, полиаденопатия, гепатолиналдық синдром, бауыр ферментері белсенділігінің жоғарылауы, аденоидит, тонзиллит |
· Лейкопения, лимфоцитоз, 10% аса атипті мононуклеарлар · Цитомегалоциттарды анықтау үшін зәрдің және сілекейдің микроскопиясы · ИФД әдісі арқылы IgM-қарсыденелерін анықтау · Қан мен зәрдің ПТР |
Мойынның латеральді лимфалы түйіндері сирек ұлғаяды, тонзиллит пен фарингит тән. |
| АИТВ (мононуклеозұқсас синдром) | Қалтырау, полиаденопатия, бөртпе, гепатолиеналды |
· Лейкопения, лимфопения, 10% дейін атиптік мононуклеарлар · ИФТ · Иммуноблоттинг · ПТР |
Әр түрлі топтардың бөлек лимфалы түйіндері ұлғаяды, ауыртпасыз, мойын түйіндерінің билатералды зақымдануы тән емес |
| Жіті тонзиллит | Тонзиллит, лимфаденит |
· Солға жылжыған нейтрофильді лейкоцитоз, АЭЖ ұлғаюы, атиптік мононуклеарлар байқалмайды. Бадамшалардағы жұғындыларда β-гемолитикалық А топты стрептококктың бөлінуі |
Кенет айқындалған интоксикация, тоңу, бадамшалардың жарқын гиперемиясы, әдеттегідей іріңді тонзиллит, фарингит байқалмайды, көкбауырдың ұлғаюы болмайды, тек жақтық лимфалы түйіндері ұлғайған және ауырады. |
| Ауыз қуысының оқшауланған, уытты дифтериясы |
Бадамшада өңездері бар тонзиллит, қалтырау, лимфаденит, мойынның ісуі мүмкін. |
· Бірқалыпты лейкоцитоз, нейтрофилез, атипті мононуклеарлар жоқ. C.diphtheriae уытты штамы бадамшалардан алынған жұғындыларда бөлінуі |
оқшауланған дифтерия кезінде бадамшалардағы өңез тығыз, ақ немесе сұр түсті, біркелкі, уыттық дифтерия кезінде бадамшалар маңайынан асады, қалақшамен түспейді, ерімейді және суда батпайды. Фарингит жоқ. Уытты дифтерия кезінде жұтқыншақтағы гиперемия жарқын, өзектің ісінуі жақастындағы маңайды қамтиды, содан соң мойын мен бұғана астындағы аралыққа және кеудеге тарайды. Жақшеткілік және алдыңғы мойынның лимфалы түйіндері ұлғайған. |
| Вирусты гепатит |
Гепатоспленомегалия, терінің және шырышты қабықтардың сарғыштығы, күңгірт түсті зәр, түссіз нәжіс, бауыр интоксикацияның симптомдары |
· Лейкопения, нейтропения, салыстырмалы лимфоцитоз, атипті мононуклеарлар жоқ. · ЖЗТ (уробилин, өт пигменттері) · Қанның биохимиялық талдауы (байланысқан билирубиннің деңгейінің өсуі, трансфераздың белсенділігі). · Вирусты гепатит маркерлері ПТР |
Өзіне тән эпидемиологиялық анамнез. Жіті/ақырын басталуы. Ағымның кезеңділігінің болуы, синдромдар үйлесімі түріндегі сара ауру алдылық кезең - астеновегетативті, диспепсикалық, гриппұқсас, артралгиялық; бауыр интоксикациясы симптомдарының өсуі мүмкін, сарғыштық пайда болуы себебінен геморрагиялық синдром туындауы. Гепатоспленомегалия, бұл ретте бауыр көлемінің өзгерулері тән. |
| Қатерсіз лимфоретикулез | Полиаденопатия, қалтырау, көкбауырдың ұлғаюы |
· Қанның көрінісі өзіне тін емес. Атипті мононуклеарлар жоқ · ПТР · ИФТ Лимфатүйіндер биоптатының талдауы |
Аксиллярлық, шынтақтық, , сирек құлақмаңайлық және шап лимфатүйіндері зақымданады, ал мойын тобы зақымданбайды. Ортақ симптомдар соңғы кезеңдерде лимфатүйіндердің іріңдеу кезінде байқалады. Мысық тырнағандай іздер тән, бірінші аффект. |
| Лимфогранулематоз | Полиаденопатия, қалтырау, көкбауырдың ұлғаюы |
· Нейтрофилез, лимфопения, жоғары АЭЖ, атипті мононуклеарлар жоқ · Лимфатүйіндер биоптатының гистологиялық талдауы |
Фарингит, тонзиллит жоқ. Конгломерат құрайтын бір топтың лимфатүйіндерінің ұлғаюы басымырақ, тығыз, ауырмайтын. Тершеңдік пен салмақ жоғалтумен бірге еретін қалтырау |
Емдеу тактикасы (амбулатория)
АМБУЛАТОРИЯЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ [1-4,12-14]
Амбулаторлық деңгейде ауырлығы жеңіл деңгейдегі балалар емделеді. ИФН препаратаррымен қоса этиотропты терапия жүргізіледі. Ауыз қуысында іріңді-қабыну өзгерістері болған жағдайда және қан талдауындағы қабынушылық өзгерістер болған кезде антибиотиктер беріледі.
Дәрі-дәрімексіз емдеу:
Режим:
· Жартылай төсек тарту (қалтыраудың барлық кезеңінде);
· Науқастың гигиенасын сақтау: ауыз қуысының, көздің шырышты қабықтарын күту, мұрынды шаю;
Диета:
· №13 үстел (жылы сұйықтықтарды бөліп ішу, сүтті-өсімдікті).
Дәрі-дәрімекпен емдеу:
· 38,5оС жоғары гипертермиялық синдромды жою үшін қабылдау арасы 4 сағаттан кем емесе аралықта ауыз немесе per rectum арқылы 10-15 мг/кг парацетомол беріледі, үш күннен көп емес, немесе 5-10 мг/кг дозасында ибупрофен, ауыз арқылы тәулігіне 3 реттен көп емес;
· Стафилококкты немесе стрептококкты этиологиялық іріңді тонзиллит кезінде (Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes ) – бірінші күні тәулігіне бір рет ішке 10 мг/кг азитромицин, содан соң тәулігіне бір рет 5 мг/кг 4 күн қатарынан немесе 7 күн бойы тәулігіне екі рет 7,5 мг/кг кларитромицин.
NB! Инфекциялық мононуклеоз кезінде келесі антибиотиктер қарсы көрсетілген:
· ампициллин – жиі бөртпенің пайда болуымен және дәрілік аурудың туындауына байланысты;
· хлорамфеникол, сондай-ақ сульфаниламидті препараттар – қанжасаушылықты басумен байланысты.
Негізгі дәрілік заттардың тізбесі [1,2,4,13,14,17,18]:
| Фармакологиялық топ | Халықаралық патенттелмеген атауы | Қолдану тәсілі | ДД |
| Анилидтер | Парацетамол | Ішке қабылдауға арналған 60 мл және 100 мл шәрбат, в 5 мл – 125 мг; 0,2 г және 0,5 г ішке қабылдауға арналған таблеткалар; ректальды суппозиторийлар; инъекцияға арналған ерітінді (1 мл ішінде 150 мг). | А |
Қосымша дәрілік заттардың тізбесі [1,2,4,13,14,17,18]:
| Фармакологиялық топ | Халықаралық патенттелмеген атауы | Қолдану тәсілі | ДД |
| Пропион қышқылының туындылары | Ибупрофен | Ішке қабылдауға арналған суспензия мен таблеткалар. Суспензия 100 мг/5 мл; таблеткалар 200 мг; | В |
| Макролидтер | Азитромицин | ішке қабылдауға арналған капсулалар мен таблеткалар 125 мг, 250 мг, 500 мг, суспензиялар 100 мг/5 мл және 200 мг/5 мл құтыда 20 мл | А |
| Макролидтер | Кларитромицин | Ішке қабылдауға арналған супензия 125 мг/5 мл. 250 мг/5 мл | А |
Хирургиялық араласу: жоқ.
Әрі қарай емдеу [1,2,3,4,7,15]:
· Клиникалық сауығудан кейін балалар ұжымына шығару;
· Күн сәулелерін шектеу және 1 жыл ішінде диспансерлік бақылау;
· Атиптік мононуклеарларға қан және 3 айда бір рет АлАТ талдауы.
· Жеңіл және орта ауыр түрінде 3 айға және ауыр түрінде 6 айға вакциналаудан медициналық шектеу.
· 3 айға дене шынықтырумен айналысуды шектеу.
Емдеу тиімділігінің индикаторлары:
· 3 күн ішінде және одан да көп уақытта дене қызуының тұрақты түрде қалыпқа келуі;
· Интоксикацияның болмауы;
· Ауыз-жұтқыншақта қабыну үрдісінің;
· Лимфалы түйіндердің көлемінің кішіреюі;
· Бауыр мен көкбауыр көлемінің қалыпқа келуі/көлемінің біршама кішіреюі;
· Трансаминаз деңгейінің қалыпқа келуі (АлАТ);
· Аурудың қайталанбауы.
Емдеу тактикасы (стационар)
СТАЦИОНАРЛЫҚ ДЕҢГЕЙДЕ ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ [1-4,13,14]
Стационарлық деңгейде емді орта ауыр және ауыр деңгейде инфекциялық мононуклеозбен ауыратын балалар алады. Ем патогенетикалық және симптомдық терапиядан құралады. Емдеу тактикасын таңдауға келесі факторлар әсер етеді:
· ауру кезеңі;
· аурудың ауырлығы;
· науқастың жасы;
· асқынулардың болуы және сипаты.
Ауыз-жұтқыншақ қуысында іріңді-некротикалық өзгерістер болған жағдайда және қан талдауындағы қабынушылық өзгерістер болған кезде антибиотиктер беріледі.
Пациентті қарау картасы, пациентті бағдарлау:
Дәрі-дәрімексіз емдеу [1-4]:
Тәртіп:
· Жартылай төсек тарту (өалтыраудың барлық кезеңінде);
· Науқастың гигиенасын сақтау: ауыз қуысының, көздің шырышты қабықтарын күту, мұрынды шаю;
Диета:
· №13 үстел (жылы сұйықтықтарды бөліп ішу, сүтті-өсімдікті).
Дәрі-дәрімекпен емдеу [1-4,11,12,13,14,17,18]:
· 38,5оС жоғары гипертермиялық синдромды жою үшін арасына 4 сағаттан кем емес аралықта ауыз немесе per rectum арқылы 10-15 мг/кг парацетомол беріледі, үш күннен көп емес, немесе 5-10 мг/кг дозасында ибупрофен, ауыз арқылы тәулігіне 3 реттен көп емес;
· Аурудың ауыр түрімен ауыратын науқастарға ерітінділерді қосу арқылы инфузиялық терапия көрсетілген (инфузия көлемі тәулігіне дене салмағына байланысты 30 дан 50 мл/кг-ға дейін): декстрозаның 5% немесе 10%-ы (10- 15 мл/кг), 0,9% натрий хлориді (10-15 мл/кг);
· Асқыну кезінде гормонды терапия қолданылады – энцефалит және тромбоцитопениялық пурпур кезінде;
· Тырыспа кезінде – диазепам 0,5% ерітінді (0,2-0,5 мг/кг) б/е; немесе қ/т; немесе ректальді;
· Стафилококкты немесе стрептококкты этиологиялық іріңді тонзиллит кезінде (Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes ) – цефуроксим 50-100 мг/кг тәулігіне 2-3 рет 5-7 күн ішінде б/е немесе тәулігіне 1-2 рет 5-7 күн ішінде 50-80 мг/кг цефтриаксон.
NB! Инфекциялық мононуклеоз кезінде келесі антибиотиктер қарсы көрсетілген:
· ампициллин – жиі бөртпенің пайда болуымен және дәрілік аурудың туындауына байланысты;
· хлорамфеникол, сондай-ақ сульфаниламидті препараттар – қанжасаушылықты басумен байланысты.
Негізгі дәрілік заттардың тізбесі [1-4,11-14,17,18]:
| Фармакологиялық топ | Халықаралық патенттелмеген атауы | Қолдану тәсілі | ДД |
| Анилидтер | Парацетамол | Ішке қабылдауға арналған 60 мл және 100 мл шәрбат, в 5 мл – 125 мг; 0,2 г және 0,5 г ішке қабылдауға арналған таблеткалар; ректальды суппозиторийлар; инъекцияға арналған ерітінді (1 мл ішінде 150 мг). | А |
Қосымша дәрілік заттардың тізімі [1-4,11-14,17,18]:
| Фармакологиялық топ | Халықаралық патенттелмеген атауы | Қолдану тәсілі | ДД |
| Пропион қышқылының туындылары | Ибупрофен | Ішке қабылдауға арналған суспензия мен таблеткалар. Суспензия 100 мг/5 мл; таблеткалар 200 мг; | А |
| Бензодиазепинның туындылары | Диазепам | Бұлшық етішілік және қан тамырына құюға арналған ерітінді немесе per rectum, 2 мл-нан 5 мг/мл | В |
| Антибактериалды препарат-цефалоспоринді қатар |
Цефтриаксон |
Бұлшықетішілік және қан тамырына құюға арналған ерітіндіні дайындауға қажет ұнтақ 1 г | А |
| Антибактериалды препарат-цефалоспоринді қатар | Цефуроксим | Бұлшықетішілік және қан тамырына құюға арналған ерітіндіні дайындауға қажет ұнтақ және еріткіш 250 мг, 750 мг, 1500 мг | А |
| Басқа да ирригациялық ерітінділер | Декстроза | инфузияға арналған ерітінді 5% 200 мл, 400 мл; 10% 200 мл, 400 мл | С |
| Тұзды ерітінділер | Натрий хлориді ерітіндісі | инфузияға арналған ерітінді 0,9% 100 мл, 250 мл, 400 мл | С |
Хирургиялық араласу: жоқ.
Әрі қарай емдеу [1-4]:
· инфекциялық мононуклеозбен ауыратын науқастарды ауруханадан клиникалық симптомдар жоқ болғаннан кейін шығарады, бірақ ауырғаннан бастап 7 күннен ерте емес;
· балалар инфекционисты дәрігерінде диспансерлік қарау/ЖПД 1 жыл ішінде;
· лимфоаденопатияның, гепатоспленомегалияның айқындалуымен, қанда атипті мононуклеарлардың және АлАт және АсАт шоғырлануының барын анықтаумен тоқсанда бір рет дәрігердің қарауы.
· Инфекциялық мононуклеозбен ауырғаннан кейін 6 ай бойы №5 диетаны ұстау (при гепатит анықталған кезде);
· 3 ай дене шынықтырумен айналысуға медициналық шектеу;
· науқасқа ұсынылымдар – 1 жыл күн сәулесін шектеу;
· вирусты-бактериалды өкпе қабынуымен ауырған реконвалесценттер – 1 жыл ішінде (бақылаушы клиника-зертханалық тексерулермен) ауырғаннан кейін 3 (жеңіл түрі), 6 (орта ауы түрі), және 12 (ауыр түрі) айдан кейін диспансерлік бақылауда болу;
· жүйке жүйесінің зақымдалуын бастан өткерген реконвалесценттер(менингит, энцефалит, менингоэнцефалит) – 2 жылдан кем емес, бірінші жыл ішінде 3 айда бір рет бақылаушы клиника-зертханалық тексеруден өту, содан кейін келесі жылдары 6 айда бір рет өтіп тұру.
Емдеудің тиімділік индикаторлары [1-4,5,12]:
· ортақ уытты синдромды тоқтату (дене қызуын қалыпқа келтіру);
· тонзиллит/фарингит белгілерін тоқтату;
· лимфоаденопатияны азаюы;
· гепатоспленомегалияның азаюы;
· аурудың асқынулары мен қайталануларының болмауы;
· жалпы қан талдауының көрсеткіштерінің қалыпқа келуі;
· қанда ПТР нәтижесінің теріс болуы.
Ауруханаға жатқызу
ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУ ТИПІН КӨРСЕТУМЕН ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУҒА АРНАЛҒАН КӨРСЕТІЛІМДЕР [1-4]
Жоспарлы емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер: жоқ.
Шұғыл емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
· қауіптіліктің ортақ белгілерімен 5 жасқа дейінгі балалар (іше алмайды немесе омырауды еме алмайды, әрбір тамақ немесе су ішкен соң лоқсу, осы аурудың анамнезінде тырыспанын болуы және летаргияда немесе ес-түссіз болуы);
· клиникалық көрсетілімдері бойынша инфекциялық мононуклеоздың орта ауыр және ауыр ағымы;
· тонзилиттің және/немесе ангина синдромының айқындалған синдромы, сары ауру, тыныс жолдарының обструкциясы, іштің ауыруы және асқынулардың туындауы (хирургиялық, неврологиялық, гематологиялық, жүрек-қан тамырлары және тыныс алу ағзалары жағынан, профильді стационарларға Рейе синдромы).
Ақпарат
Пайдаланған әдебиеттің тізбесі
-
Протоколы заседаний Объединенной комиссии по качеству медицинских услуг МЗ РК, 2017
- 1) В.Ф. Учайкин, Н.И. Нисевич, О.В. Шамшева. Инфекционные болезни у детей; учебник – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2010. – 688 с.: ил. 2) Симованьян Э.Н. Инфекционные болезни у детей. «Справочник в вопросах и 3) ответах», издательство «Феникс» – Ростов н/Д, 2011. – 767 с. 4) ВЭБ-инфекция (этиология, патогенез, клиника, диагностика, лечение): учебное пособие / Д.М. Собчак [и др.]. – Нижний Новгород: Издательство Ниж ГМА, 2010. – 72 с. 5) Инфекционные болезни у детей: под ред. проф. В.Н. Тимченко. – 4-е изд., испр. и доп. - СПб. СпецЛит, 2012. – 218-224 с. 6) Drăghici S., Csep A. Clinical and paraclinical aspects of infectious mononucleosis. 7) //BMC Infectious Diseases, 2013. – 13, Suppl 1. – P.65. 8) Sakamoto Y.et al. Quantification of Epstein-Barr virus DNA is helpful for evaluation of chronic active Epstein-Barr virus infection. // Tohoku J. Exp. Med., 2012. –V.227. – P.307-311. 9) Joo EJ., Ha YE., Jung DS. et al. An adult case of chronic active Epstein-Barr virus infection with interstitial pneumonitis. //Korean J.Intern. Med., 2011. – V.26. – P.466-469. 10) Green M., Michaels M.G. Epstein–Barr virus infection and posttransplant lymphoproliferative disorder. // American Journal of Transplantation, 2013. V.13. – P.41–54. 11) Hurt C., Tammaro D. Diagnostic Evaluation of Mononucleosis-Like Illnesses. //The Am. J. Med., 2007. – V.120. – P.911.e1-911.e8. 12) Koufakis T., Gabranis I. Infectious mononucleosis skin rash without previous antibiotic use. //The Braz. J. Infect. Dis., 2015. – V.19 (5). – P.553. 13) Yan Wang, Jun Li, et al. The levels of liver enzymes and atypical lymphocytes are higher in youth patients with infectious mononucleosis than in preschool children. //Clin. Molecul. Hepatol., 2013. – V.19. – P.382-388. 14) Infectious mononucleosis in Turkish children / A.B. Cengiz [et al.] // Turk J Pediatr. – 2010. –Vol. 52, № 3. – P. 245-254. 15) Usami O., Saitoh H., Ashino Y., Hattori T. Acyclovir reduces the duration of fever in patients with infectious mononucleosis-like illness. //Tohoku J. Exp. Med., 2013. – V.299. P.137-142. 16) Banerjee I., Mondal S., Sen S. et al. Azithromycin-induced rash in a patient of infectious mononucleosis – a case report with review of literature. //J.Clin. and Diagn. Res., 2014. – Vol. 8(8). – HD01-HD02. doi: 10.7860/JCDR/2014/9865.4729. 17) Rezk E., Nofal YH., Hamzeh A. et al. Steroids for symptom control in infectious mononucleosis. //Cochrane Database Syst Rev., 2015. – V.8 (11). – CD004402. doi: 10.1002/14651858.CD004402.pub3. 18) Kazama I., Miura C., Nakajima T. Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs Quickly Resolve Symptoms Associated with EBV-Induced Infectious Mononucleosis in Patients with Atopic Predispositions. //Am.J. Case Rep., 2016. – V.17. – P.84-88. DOI: 10.12659/AJCR.895399. 19) Большой справочник лекарственных средств / под ред. Л. Е. Зиганшиной, В. К. Лепахина, В. И. Петрова, Р. У. Хабриева. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2011. - 3344 с 20) BNF for children 2014-2015
Ақпарат
ХАТТАМАНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ АСПЕКТІЛЕРІ
Біліктілік деректерін көрсете отырып, хаттама әзірлеушілерінің тізімі:
1) Эфендиев Имдат Муса оглы – медицина ғылымдарының кандидаты, «Семей қаласының мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК балалар инфекциялық аурулары және фтизиатрия кафедрасының меңгерушісі.
2) Баешева Динагүл Аяпбекқызы – медицина ғылымдарының докторы, «Астана медицина университеті» АҚ балалар инфекциялық аурулары кафедрасының меңгерушісі.
3) Құттықұжанова Ғалия Ғабдуллақызы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медициналық университеті» ШЖҚ РМК балалар инфекциялық аурулары кафедрасының профессоры.
4) Девдариани Хатуна Георгиевна – медицина ғылымдарының кандидаты, «Қарағанды мемлекеттік медициналық университеті» ШЖҚ РМК балалар инфекциялық аурулар кафедрасының доценті.
5) Жұмағалиева Галина Даутқызы – медицина ғылымдарының кандидаты, доцент, «М.Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК балалар инфекциялары курсының жетекшісі.
6) Мажитов Талғат Мансұрұлы – медицина ғылымдарының докторы, профессор, «Астана медицина университеті» АҚ клиникалық фармакология кафедрасының профессоры.
7) Умешева Күміскүл Абдуллақызы – медициналық ғылымдар кандидаты, «С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық медицина университеті» ШЖҚ РМК балалар инфекциялық аурулар кафедрасының доценті.
8) Алшынбекова Гүлшарбат Қанағатқызы – медицина ғылымдарының кандидаты, «Қарағанды мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК балалар инфекциялық аурулар кафедрасы профессорының м.а.
Мүдделер қақтығысының жоқтығын көрсету: жоқ.
Рецензенттердің тізімі:
1. Көшерова Бахыт Нұрғалиқызы – медицина ғылымдарының докторы, «Қарағанды мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК профессоры, үздіксіз кәсіби даму мен клиникалық жұмыс бойынша проректор, инфекциялық аурулар кафедрасының профессоры.
Хаттаманы қайта қарау шарттары: жарияланғаннан кейін және қолданысқа енгізілген күнінен бастап 5 жыл өткен соң немесе дәлелділік деңгейі бар жаңа әдістер болған кезде хаттама қайта қаралады.
Қазықтаулы файлдар
Назар аударыңыз!
- Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
- Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
- Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
- Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
- Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.