Балалардағы атопиялық дерматит

Версия: ҚР ДСМ клиникалық хаттамалар - 2014 (Қазақстан)

Атопический дерматит (L20)

Анықтамасы

Анықтамасы

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау және
әлеуметтік даму министрлігінің
«Денсаулық сақтауды дамыту
республикалық орталығы» ШЖҚ РМК
Сараптамалық кеңесінің
2014 жылғы «12» желтоқсандағы
№ 9 хаттамасымен ұсынылған
 
 
Атопиялық дерматит (синонимі - тері қатқылданатын (лихенделетін) жайылмалы қышу, жайылмалы нейродермит)терінің генетикалық бейімделген, созылмалы, қайталанбалы, алғаш пайда болатын қышумен, қабынумен, папуловезикулездық элементтермен және терінің қатқылдануымен (лихенделумен) клиникалық байқалатын ауруы [1,2,3]. АД патогенезінің негізінде иммунологиялық және иммунологиялық емес тетіктерімен байланысты болған, ағзаның өзгерген реактивтілігі жатыр. «Атопия» терминін (atopos – өзгеше, бөгде) Кока алғаш рет 1922 жылы ағзаның сыртқы ортаның әртүрлі әсерлеріне жоғары сезімталдығының тұқым қуалайтын нысандарын айқындау үшін енгізді [4].
         АД клиникалық байқалуы пациенттің жасымен айқындалады. Клиникалық байқалуы әртүрлі жастағы кезеңдерде әрқилы және экссудаттық және лихеноидтық құрамдастарының арақатынасына байланысты болады. Қышу – барлық жастық кезеңдердегі тұрақты симптом.
         Аурудың мынадай жастық кезеңдері (фазалары) бар:
         1-жастық кезең — сәбилік (2 жасқа дейін)
2-жастық кезең – балалық (2-ден 13 жасқа дейін)
3-жастық кезең – жасөспірімдік және ересектік (13 жас және одан жоғары).
Бірінші жастық кезең экссудацияның басым болуымен сипатталады, ал патологиялық үдеріс жіті немесе жітілеу сипатқа ие болады. Гиперемиямен, ісінумен, қабыршақ түзілетін суланумен көрінеді. Бөртпелер көбіне бетте, аяқ-қолдардың жазылмалы және бүгілмелі жақ беттерінде орналасады. Оның өзіне тән сипаты - бетке бөртпелердің шығуы болып табылады.
Екінші жастық кезеңде үдеріс жітілеу және созылмалы сипатта болады. Басым көпшілігінде бөртпелер аяқ-қол буындарының бүгілмелі жақ беттерінде орналасады және іркілген эритемамен, папулалармен, терінің қатқылдануымен, көптеген экскориациялармен және тілінулермен, түлеумен көрінеді.
 
Хаттама атауы: Балалардағы атопиялық дерматит
 
Хаттама коды:
 
АХЖ Х коды (кодтары)
L 20 Атопиялық дерматит
 
Хаттамада пайдаланылатын қысқартулар:
Ig          иммунглобулин
АД        атопиялық дерматит
АлАТ   аланинаминотрансфераза
АсАТ    аспартатаминотрансфераза
ХПА     халықаралық патенттелмеген атауы
ЖҚА     жалпы қан анализі
ЖНА     жалпы несеп анализі
СD         саралау кластерлері
ТГКС    топикалық глюкокортикостероидтар
 
Хаттаманың әзірленген күні: 2014 жыл.
 
Пациенттер санаты: балалар.
 
Хаттаманы пайдаланушылар: дерматовенерологтар, жалпы тәжірибе дәрігерлері, педиатрлар, аллергологтар.

Жіктемесі


Клиникалық жіктемесі [1,2,3]
Клиникалық тәжірибеде мынадай клиникалық-морфологиялық нысандары көрсетіледі:
-экссудаттық,
-эритемалы-қабыршақтық (сквамоздық),
-тері қатқылданатын эритемалы-қабыршақтық (сквамоздық),
-лихеноидтық,
-пруригиноздық.
 
Сатысы бойынша АД төмендегідей болып бөлінеді:
-бастапқы;
-айқын клиникалық көріністер сатысы (өршу кезеңі), ол өз кезегінде:
-жіті фазасымен,
-жітілеу фазасымен,
-созылмалы фазасымен сипатталады;
-шала (жітілеу кезең) және толық болатын ремиссия сатысы;
-клиникалық сауығу.
 
Тері үдерісінің таралуы бойынша:
-шектеулі (зақымдану аумағы 10%-дан аспайды);
-таралған (зақымдану аумағы тері жабынының 10-нан 50%-на дейін);
-жайылған (50%-дан көп).
 
Үдерістің ауырлығы бойынша бөлінуі:
-жеңіл өтуі (үдерістің шектеулілігі, болмашы қышыну, өршу жиілігі жылына 1-2 рет);
-орташа ауырлық (таралған сипатқа ие, айқын қышыну, өршу жиілігі жылына – 3-4 рет);
-ауыр өтуі (зақымданудың жайылған сипаты, қарқынды қышыну, өршу жиілігі жылына – 5 және одан көп рет).

Диагностикасы


Негізгі және қосымша диагностикалық іс-шаралардың тізбесі

Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін негізгі (міндетті) диагностикалық зерттеп-қарау:
-ЖҚА (эозинофилдердің болуымен міндетті түрде айқындаумен);
-ЖНА.
 
Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық зерттеп-қарау:
-Қанның биохимиялық талдауы (АсАТ, АлАТ, жалпы билирубин, глюкоза, жалпы ақуыз);
-Қан сарысуын аллергологиялық зерттеу – тағамдық, тұрмыстық антигендерге, шығу тегі өсімдіктік, хайуандық және химиялық болатын антигендерге телімді IgЕ-антиденелерді анықтау [3].
-Иммунологиялық зерртеу:
а) Е, А, М, G кластық Ig.
б) СD3+/СD4+/СD8+/СD16+/СD20+/СD22+/СD25+/СD71+/СD72+/СD95+.
в) Фагоцитоз.
г) Циркуляцияланатын иммундық кешендер.
-Зақымдану ошақтарынан алып, флораға себу және антибиотиктерге сезімталдықты айқындау; зеңге тексеру.
-Нәжіс талдауы: жалпы нәжіс анализі (копрограмма); нәжістегі ішекқұрттар  жұмыртқасын және қарапайымдыларды тексеру; нәжісті дисбактериозға талдау.
 
Жоспарлы емдеуге жатқызуға жолдау кезінде жүргізілуі қажет зерттеп-қараудың ең аз тізбесі:
-ЖҚА (эозинофилдердің болуымен міндетті түрде айқындаумен);
-ЖНА;
-Қанның биохимиялық талдауы (АсАТ, АлАТ, жалпы билирубин, глюкоза, жалпы ақуыз);
-Нәжістегі ішекқұрттар жұмыртқасын және қарапайымдыларды тексеру.
-Микропреципитация реакциясы.
 
Стационарлық деңгейде жүргізілетін негізгі (міндетті) диагностикалық зерттеп-қарау:
-Қан сарысуындағы жалпы IgЕ деңгейін анықтау.
 
Стационарлық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық зерттеп-қарау:
-Қан сарысуын аллергологиялық зерттеу – тағамдық, тұрмыстық антигендерге, шығу тегі өсімдіктік, хайуандық және химиялық болатын антигендерге телімді IgЕ-антиденелерді анықтау.
-Иммунологиялық зерртеу:
а) Е, А, М, G кластық Ig.
б) СD3+/СD4+/СD8+/СD16+/СD20+/СD22+/СD25+/СD71+/СD72+/СD95+.
в) Фагоцитоз.
г) Циркуляцияланатын иммундық кешендер.
-Зақымдану ошақтарынан алып, флораға себу және антибиотиктерге сезімталдықты айқындау; зеңге тексеру.
-Нәжіс талдауы: жалпы нәжіс анализі (копрограмма); нәжісті дисбактериозға талдау.
 
Жедел кезек күттірмейтін көмек кезеңінде жүргізілетін диагностикалық іс-шаралар: жүргізілмейді.
 
Диагностикалық критерийлер:

Шағымдар және анамнез:

Шағымдар:
-теріге бөртпелердің шығуы,
-түрлі қарқындылықтағы қышу (айқын, қатты, бірқалыпты)
-тері жабындарының құрғап кетуі.
 
Анамнезді жинақтау кезінде айқындалады:
-отбасындағы бұрынғы және қазіргі кездегі аллергиялық аурулар;
-іркіттерді, екпелерді, дәрі-дәрмектерді қолдануға реакциялар;
-аурудың маусымдылығы;
-аурудың өтуіне ауа-райы факторларының ықпалы;
-психикалық саулығының жай-күйі;
-аурудың басталуы және оның ағымы;
-тері жұқпаларына (ұшық, вирустық сүйелдер, пиодермиялар, микоздар) бейімділік;
-ерте жүргізілетін терапияның тиімділігі.
 
Физикалық зерттеп-қарау:

Жалпы мәртебесі:
-терінің жалпы қасиеттерін – ксероздың, ихтиоздың, алақанның гиперлинеарлығының, фолликулдық гиперкератоздың (keratosis pilaris), қарапайым теміреткінің (pitiriasis alba), бет терісінің бозаруының, периорбиталық қараңғыланудың және т.б. болуы немесе болмауын тексеріп-қарау және бағалау;
 
Жергілікті мәртебесі:
-терінің зақымдану сипаты (экссудаттық, пролиферативтік, жіті, жітілеу, созылмалы);
-орналасуы (бет, жазылмалы жақ беттері – бала кезде; бүгілмелі жақ беттері, бас, мойын – ересектерде);
-бөрту элементтері (папулалар: лихеноидты полигоналдық және фолликулдық, ұсақ пруригиноздық; папуловезикулалар, терінің қатқылдануы);
-дермографизм (ақ, аралас, берік (қызыл)).
1-кестеде АД бағалаудың негізгі диагностикалық критерийлері келтірілген. Диагноз қою үшін кемінде үш «негізгі» және үш «қосымша» критерийлердің үйлесуі қажет.
 
кесте. АД бағалаудың негізгі диагностикалық критерийлері
Міндетті Қосымша
Қышу Ксероз (терінің құрғауы)
Бетте және жазғыштарда, ересектерде –аяқ-қолдардың бүгілмелі жақ беттеріндегі терінің қатқылданулары және экскориациялар Алақан ихтиозы
Созылмалы қайталанбалы ағым
Теріге шығатын бөртпелердің қарапайым морфологиясы мен орналасуы (балаларда – экземалық бөртпелер)
Аллергендермен терілік тестілеу кезіндегі дереу типті реакция
Анамнездегі атопия немесе тұқым қуалайтын атопияға бейімділік Қол басында және аяқ басында орналасу
  Хейлит
  Емшек экземасы
  Терінің инфекциялық зақымдарын қабылдағыштық
  Аурудың ерте балалық жаста басталуы (екі жасқа дейін)
  Эритродермия
  Қайталанбалы конъюнктивит
  Денье – Морган қатпары
  Кератоконус
  Алдыңғы субкапсулалы катарактілер
  Құлақ сыртындағы тілінулер
  Берік ақ дермографизм
  Сарысудағы  Ig E жоғары деңгейі және т.б.
 
Зертханалық диагностика
Науқасқа аллергологиялық тексеріп-қарау жүргізу қажет, себебі ол ауру туғызатын факторларды айқындауға және рецидивтерді тойтаруға мүмкіндік береді, болашаққа профилактикалық бағдарлама жасауға мүмкіндік береді. Атопияның басқа бағыттарының дамуын алдын алуға мүмкіндік жасайды.
-Қан сарысуын аллергологиялық зерттеу – тағамдық, тұрмыстық антигендерге, шығу тегі өсімдіктік, хайуандық және химиялық болатын антигендерге жалпы IgЕ және телімді IgЕ, IgG-антиденелер деңгейін анықтау (ИФА әдісімен, аллергосорбенттік тестпен).
Иммунологиялық бұзылыстардың деректері атопиялық дерматиттің ауырлығын бағалау және өтуін болжау үшін де пайдаланылуы мүмкін.
-Иммунологиялық зерртеу:
Е, А, М, G кластық Ig.
СD3+/СD4+/СD8+/СD16+/СD20+/СD22+/СD25+/СD71+/СD72+/СD95+.
Фагоцитоз.
Айналатын иммундық кешендер.
-Жалпы қан анализі (эозинофилдердің болуымен міндетті түрде айқындаумен бірге негізгі өлшемдер).
-Жалпы несеп анализі (жалпы қасиеттері, физикалық-химиялық зерттеу, микроскопиялық зерттеу).
-Зақымдану ошақтарынан алып, флораға себу және антибиотиктерге сезімталдықты айқындау; зеңге тексеру.
-Нәжіс талдауы: жалпы нәжіс анализі (копрограмма); нәжістегі ішекқұрттар жұмыртқасын және қарапайымдыларды тексеру; нәжісті дисбактериозға талдау.
-Тері қырындылары – сызаттау (скарификациялау) әдісі немесе prick-тест тері үдерісінің өршуінен тыс жүргізіледі.
 
Аспаптық зерттеулер: жүргізілмейді.
 
Арнаулы мамандардың консультациясы үшін көрсетімдер:
• педиатр (ішкі органдардың телімді зақымдары болғанда);
• аллерголог/иммунолог (аллергологиялық/иммунологиялық зерттеулер жүргізу үшін);
• невропатолог (жүйке жүйесі ауруларына тән симптомдар болғанда кезінде);
• оториноларинголог (ауыз-және мұрын-жұтқыншағының созылмалы инфекциясы ошақтарын айқындау және санациялау үшін);
• гастроэнтеролог (асқазан-ішек жолдарының ауруларына тән симптомдар болған кезінде);
 

Дифференциалды диагноз


Сараланған диагноз
 
АД сараланған диагностикасын себореялық дерматит, аллергиялық дерматит, қорғаныш (иммун) тапшылығының аурулары, микробтық экзема және т.б. аурулармен байланысты жүргізеді. 2-кестеде Атопиялық дерматиттің негізгі клиникалық сараланған-диагностикалық критерийлері берілген.
 
2-кесте. АД негізгі клиникалық сараланған-диагностикалық критерийлері


Себореялық дерматит Сәби өмірінің алғашқы апталарында басталады және фитоплаценталық гормондарды шығарудан (элиминация) кейін (әдетте 3 айлық кезінде) аяқталады.
Жастық шақта қайта пайда болуы мүмкін.
Терінің солғын қабыну жағдайында айқын түлеуімен бірге құрғап кетуімен сипатталады. Қабыршақшалары майлы, сары түсті. Өтудің жеңіл нысанында көпіршіктер, сулану  болмайды, ауыр нысанында айқын қан кернеуі, эпидермистің баздануы, тілінулер байқалады. Балаларда жалпы көріністері диарея, құсу, сылбырлық түрінде туындауы мүмкін. Бөртпелердің орналасуы: ошақтары сопақ және домалақ болады, себореялы жерлерде – бастың түкті бөлігінде, маңдайда, бетте, құлақтың сырт жақтарында, мойында, кеудеде, арқада, сүт бездерінің астында, шапта симметриялы орналасады. Қышуы - әлсіз.
Аурудың айқын маусымдылығы болмайды.  
Жөргектік дерматит Тек емшек жасында байқалады, күтім жеткіліксіз болған кезінде шап, бөксе, жамбас терісінің нәжіс массалары мен және несептен тітіркенуінен болады, соған сай орналасады.
Аллергиялық жанасу дерматиті Факультативтік тітіркендіргіштердің ықпалынан оларға сезімталдығы жоғары тұлғаларда туындайды. Әдетте  жанаспалы аллергендердің әсер ету орнына сәйкес келетін зақымданған аймақтардың нақты шекарасының болуы тән.
Қышыма Қышу көбіне кешкі және түнгі уақытта мазалайды. Көптеген папулалар, везикулалар, экскориациялар, қышыма жүрістері клиникалық көрінеді, терінің қатқылдануы болмайды. Қатпарлардың, кеуденің бүйір беттерінің терісінен бөлек, алақан, аяқ басы зақымдануы мүмкін. Отбасының басқа мүшелерінде ұқсас бөртпелердің және шағымдардың болуы.
Строфулюс Бұл ауру ерте жастағы сәбилерде жиі кездеседі, басым көпшілігінде аяқ-қолдың жазылмалы жақ беттерінде қышитын күлдіреуіктік элементтердің, ұсақ тығыз папулалардың, серопапулалардың қайталанбалы пайда болуымен сипатталады. Бетке, алақанға, табанға шығуы сирек кездеседі.
Қарапайым ихтиоз Емшек жасында басталады, тері жабынының құрғап кету, түлеу, фолликулдық кератоз түріндегі жайылмалы зақымдануымен сипатталады. Шынтақ және тізе асты қатпарлары зақымданбайды. Терідегі суреттің күшеюімен алақан және табанның шамадан тыс қатпарлануы байқалады. Түлеу ұн тәріздес, ұсақ қатпарлы немесе кебек тәріздес болады. Эритема және қышыну тән емес.
Қарапайым теңге қотыр (псориаз) Терідегі үдеріс эритемалы папулалармен, ақбоз қабыршақты түйіндақтармен сипатталады, көбінесе буындардың бүгілмелі жақ беттерінде, бастың түкті бөлігінде орналасады. Аз ғана қышыну болады. Оған псориатикалық үштік тән.
Шектеулі дерматит Жасөспірімдік және одан жоғары жаста көбірек кездеседі, түйіндақтардың ортасындағы тері қатқылданатын сұрғылт-қоңыр түсті түйіндақтар түріндегі бірен-саран қатқылдану (лихенделу) ошақтарымен сипатталады.
Микробтық экзема Клиникалық көрінуінің алдында жарақаттық және пиогендік зақымданулар орын алады. Бөртулер эритемалы-везикулалық, папуловезикулалық ісікті түйіндақтармен көрінеді, олардың үстіңгі бетінде іріңді бөртпелер (пустула) орналасуы мүмкін. Ошақтарының дөңгелек кескіні, қанық қызыл түсті шет жиектері фестонша келген анық шекаралары болады. Үстіңгі бетінде біртіндеп ұйыма-іріңді қабықтар, қабыршақ-қабықтар түзіледі. Ошақтары аяқ-қолдардың әртүрлі жерлерінде, кіндік, кеуде тұсында асимметриялы орналасады.  
Дерматофитиялар Зақымдану ошақтары үстіңгі бетінде везикулалар болуы мүмкін, анық шекаралары бар эритемалы-сквамозды сақина тәріздес түйіндақтар түрінде көрінеді. Бетте, кеудеде, аяқ-қолдарда орналасады. Қышу аз ғана болады немесе болмайды. Диагноз зақымданған теріден алынған қырындыларды микроскопиялық зерттеу кезінде зеңнің табылуымен расталады.
Гипериммундық-
глобулинемия Е синдромы
 
Алғашқы қорғаныш (иммун) тапшылығына жатады, өмір сүрудің алғашқы 3 айында пайда болады, бөртулердің клиникалық көп тұрпаттылығымен (полиморфтылығымен) және қан сарысуында IgE жоғары болуымен (2000 ME/ мл-ден көп) сипатталады. Клиникалық көрінісі бас терісінде, ірі қатпарларда (бірақ аяқ-қолдардың бүгілмелі жақ беттерінде емес) орналасатын эритемалы, везикулалы, папулалы, пустулалы бөртпелермен берілген. Тері асты «суықтық» абсцестер пайда болады. Сырқат үдемелі сипатқа ие.
Вискотт -
Олдрич синдромы
Алғашқы қорғаныш (иммун) тапшылығына жатады, Х-рецессивті геннен туындайды. Сәби өмірінің алғашқы айларында бетте, аяқ-қолдарда, дененің басқа аймақтарында атопиялық дерматит типі бойынша үздіксіз созылмалы бөртулер пайда болады. Бөртпелермен қатар күшті қышу болады. Теріде және сілемейлі қабықтарда пурпура, экхимоздар түріндегі қанқұйылулар болады.
Лейнер - Муссу десквамативтік
эритродермиясы
Балаларда өмір сүруінің бірінші айында болатын себореялық дерматиттің кең таралған және ауыр өтетін нысаны. Аурудың алғашқы белгілері диарея, дене салмағын қосудың тұралауы, малабсорбция синдромы болып табылады. Клиникалық көрінісі шап, шап-сан қатпарлары аймағында, бөкседегі эритродермиямен, терінің зақымдануымен берілген. Үдеріс жіті қабынушылық сипатқа ие, бөрпелердің жылдам таралуымен, суланумен/базданумен, тілінулердің, көлемді қабықтардың әсіресе бастың түкті бөлігінде пайда болуымен, сондай-ақ кебек тәріздес және пластинка тәріздес түлеумен сипатталады.
 

Емдеу тактикасы


Емдеу мақсаттары:
АД емдеуге кірісе отырып жастық сатысын, клиникалық көрінуін және ілеспелі патологияны ескеру керек.
-үдерістің өршуін туғызатын себептік факторларды жою,
-аурудың негізгі симптомдарын жою,
-рецидивтер санын азайту, ремиссияны ұзарту,
-өмір сүру сапасын және аурудың болжамын жақсарту.
 
Емдеу тактикасы
Клиникалық-зертханалық тексеріп-қараудың негізінде [3] қауіп факторларын айқындауға, ішінде - курстық емдеу кезеңдері, дәрілік препараттарды ауыстыру, бекемдеуші ем және рецидивтер профилактикасы көрсетілуі қажет емдік-профилактикалық іс-шаралар жоспарын межелеуге мүмкіндік беретін жетекші патогенетикалық тетік белгіленеді.
 
Дәрі-дәрмексіз емдеу:
Жалпы режим, №7 үстел – гипоаллергендік емдәм (нағыз (облигатты) тағамдық аллергендерді, сығып алынған заттарды рационнан алып тастау, көмірсуларды шектеу және т.б.).
АД-тен зардап шегуші балаларға азықты дені сау сәбилердікімен бірдей мерзімге тағайындайды. Әрбір жаңа өнімді енгізу педиатр мен дерматологтың қатаң бақылауымен жүргізіледі. АД науқастарын емдеу кезінде тағамдық аллергияның расталуынсыз тамақ өнімдерін рационнан алып тастауға кеңес берілмейді [2,3,4,5]. Балаларда АД-тің алдын алу үшін жүктілік және емшекпен емізу кезінде өнімдерді алып тастамаған дұрыс. АД алдын алу үшін, гидролизденген қоспалар емшек сүтіне ауыстырым ретінде ұсынылады.
Бұдан басқа, элиминациялық іс-шаралар орындалуы тиіс: (үй-жайларды дымқыл жиыстыру, тұрғын үй-жайлардағы басы артық ылғалдылықты жою, түрлі аллергендермен жанасуды болдырмау, синтетикалық жуғыш құралдарды пайдалануды шектеу және т.б.).
АД-пен ауыратын науқас балаларда тері тосқауылын қалпына келтіру үшін ылғалдандырғыш құралдармен (иісмайлар, лосьондар, жақпамайлар, сірнелер (гель) және олардың комбинациялары) емдеуді тұрақты түрде жүргізу маңызды. Ылғалдандырғыш құралдар [3,4,5] теріні жұмсартады, эпидермис тосқауылының зақымданған функциясын қалпына келтіруге көмектеседі, құрғақ терінің қышуын төмендетеді, топикалық кортикостероидтардың тиімділігін арттырады және стероиджинақтаушы функция атқарады. Ылғалдандырғыш құралдар АД кезінде тапшылық беталысына ие болатын және тітіркендіргіш материялардың, жұқпалар мен аллергендік субстанциялардың әсерінің теріге терең енуін болдырмау үшін аса маңызды болатын табиғи үстіңгі майлардың орнын басады және теріден ылғалдың шығып кетуіне кедергі жасайды.

Дәрі-дәрмекпен емдеу  [6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22,23,24,25]
Негізгі терапиялық тәсілдер
-Жергілікті терапия: АД-тің кез келген нысанында пайдаланылады. Ауырлықтың жеңіл дәрежесінде монотерапия жүргізілуі мүмкін.
-Жүйелі терапия АД-тің орташа-ауыр нысандарының терапиясында пайдаланылады.
 
Амбулаториялық деңгейде көрсетілетін дәрі-дәрмектік ем:
 
Негізгі дәрілік заттар тізбесі (100% тағайындау мүмкіндігі бар)


Фармакологиялық тобы Препараттың ХПА Шығару нысаны Мөлшерлеу Қолдану жиілігі Ескерту
Жүйелі терапия          
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Антигистаминдік препараттар
(дәлелділік деңгейі А-В-С-дан)
Лоратадин
(екінші буын)
таблеткалар, 10 мг;
құтыдағы шәрбат
Ересектер мен 12 жастан асқан балаларға тәулігіне 1 таблетка
(10 мг) немесе 2 шай қасық шәрбат тағайындайды. Емдеу курсының ұзақтығы - 10–15 күн.
3 жастан 12 жасқа дейінгі балаларға - тәулігіне 1/2 таблеткадан немесе 1 шай қасық шәрбаттан тағайындайды.
Орташа алғанда, 10-15 күн бойына тәулігіне
1 рет
Өршу кезінде қабылдансын. Мектеп жасындағы балаларға тыныштандыратын қасиеті жоқ және зейінді төмендетпейтін антигистаминдік препараттардың екінші буынын тағайындаған жөн. 2 жасқа дейінгі сәбилерге екінші буындағы антигистаминдік препараттарды қолданбайды.
Дезлоратадин
(үшінші буын)
таблеткалар, 5 мг; құтыдағы шәрбат 1 жастан 5 жасқа дейінгі балаларға күніне
2,5 мл шәрбат, 6 жастан
11 жасқа дейін - 2,5 мг немесе 5 мл шәрбат, 12 жастан асқан балаларға
5 мг немесе 10 мл шәрбат
Орташа алғанда, 10-15 күн бойына тәулігіне
1 рет
Цетиризин
(екінші буын)
таблеткалар, 10 мг 2 жастан асқан балаларға күніне 1 рет
0,25 мг/дене салмағының кг қарай
 
Орташа алғанда, 10-15 күн бойына тәулігіне
1 рет
Хлорапирамин
(бірінші буын)
таблеткалар, 25 мг
инъекцияға арналған ерітінді
– ампулалар 1,0 мл (20 мг)
 
Балаларға емді 5 мг
(0,25 мл) мөлшерінен бастайды. Бұдан былай  мөлшерін арттыру көбіне жанама әсерлерінің туындауымен шектеледі.
1-12 айлық балаларға
- 5 мг (0,25 мл).
2-6 жастағы балаларға
- 10 мг (0,5 мл).
7-14 жастағы балаларға
- 10-20 мг (0,5-1мл).
Тәуліктік мөлшері дене салмағының әр кг/2 мг-нан аспауы тиіс.
Балаларға: 1-12 айлық - күніне 1/4 таблеткадан (6,25 мг) 2-3 рет (ұнтақталып езілген түрінде балалар тағамымен бірге).
1-6 жасар - 1/4 таблеткадан  (8,3 мг) күніне 3 рет немесе 1/2
Таблеткадан күніне 2 рет. 6-14 жастағылар -  1/2 таблеткадан (12,5 мг) күніне 2-3 рет.
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына күніне 1-3 рет
 
Дифинилгидрамин
(бірінші буын)
20 мг; 30 мг және 50 мг бойынша ұнтақ және таблеткалар; инъекцияға арналған ерітінді
1% (ампулалар және шприц-
сықпа). 5
мг, 1 мг, 15 мг және 20
мг бойынша тығындәрілер (свеча).
Балаларға дифинилгидраминді аз мөлшерде тағайындайды: 1 жасқа дейін қабылдауға - 0,002-0,005 г, 2 жастан
5 жасқа дейін - 0,005-0,015г, 6 жастан 12 жасқа дейін - 0,015-0,03 г. Дифинилгидраминді тығындәрілерді ішекті тазалау клизмасынан немесе өз бетінше тазалаудан кейін     күніне 1-2 рет тік ішекке ендіреді.
3 жасқа дейінгі балаларға құрамында
0,005г; 3 жастан 4 жасқа дейін - 0,01 г; 5 жастан 7 жасқа дейін - 0,015 г;
8-14 жас - 0,02 г димедрол бар тығындәрілерді тағайындайды.
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына күніне 1-3 рет
 
Клемастин
(бірінші буын)
таблеткалар 1 мг, шәрбат, 2,0 мл ампулалар 1 жастан 3 жасқа дейінгі балаларға 2,0-2,5 мл шәрбаттан  күніне 2 рет;
3 жастан - 6 жас – күніне 5,0 мл (0,5 мг) 2 рет;
7 жастан асқан балаларға - 5,0-10,0 мл (0,5-1,0 мг) күніне 2 рет
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына тәулігіне 1-2 рет
 
Мебгидролин
(бірінші буын)
таблеткалар, драже 50 және 100 мг-нан Екі жасқа дейінгі балаларға күніне 50-100 мг-нан, 2 жастан 5 жасқа дейін  күніне 50-150 мг-нан, 5 жастан 10 жасқа дейін - 100-200 мг-нан Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына тәулігіне
1-3 рет
 
Хифенадин таблеткалар, 10 және 25 мг 3 жасқа дейінгі балаларға 5 мг-нан,
3-7 жас - 10-15 мг-нан күніне 2-3 рет
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына тәулігіне 1-3 рет
 
Диметинден 4 мг-дық капсулалар,
тамшылар (1 мл – 20
тамшы - 1 мг)
Балаларға тамшы түріндегі препаратты тағайындаған дұрысырақ. 3 жастан асқан балаларға тәулігіне 15-20 тамшыдан тағайындайды.
1 жастан 3 жасқа дейінгі сәбилерге - тәулігіне 10-15 тамшыдан 3 рет.
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына күніне 1-3 рет
Сыртқы терапия
 
 
 
Сыртқа қолдануға арналған глюкокортикостероидттық
препараттар
(дәлелділік деңгейі А-В-С)
 
Өте күшті (IV)
Клобетазол
пропионат
 
0,05% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының санына қарай күніне сыртынан 1-2 рет Таңдау препараттары.
ТГКС ұзақ және үзіліссіз қолдану емшектегі сәбилерде бүйрекүсті бездері қыртысының функциясын басып тастауы мүмкін. Емшектегі сәбилерде жөргектер бөгеуші (окклюзиондық) таңғыштар секілді әрекет етуі және кортикостероидтардың абсорбциясын ұлғайтуы мүмкін. АД-тің бірқалыпты және ауыр дәрежесі  бар, жиі рецидивке ұшырайтын пациенттерді емдеуде демеуші терапия кезінде аптасына екі рет    топикалық кортикостероидтарды қолданудың дұрыстығын қарастыру керек.
Көздің айналасына қолдану кезінде топикалық кортикостероидтар сақтықпен пайдаланылуы тиіс [2].
Инфекциялық емес бірқалыпты және ауыр нысандағы экземасы бар паценттерге терінің зақымданған аймақтарына құрғақ таңғыштар таңуды ұсыну керек. Ол тырнауға физикалық бөгет жасауды қамтамасыз ету және жұмсартқыш заттарды ұстап қалуды жақсарту үшін керек [3,4,5].
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Күшті (III)
Бетаметазон валерианаты 0,1%  жақпамай, иісмай  Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Метилпреднизолон ацепонаты 0,05% жақпамай, иісмай,
эмульсия
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Мометазон
фуроаты
0,1% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Гидрокортизон-17 бутираты 1,0% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Флютиказон
пропионаты
 
0,05% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Бетаметазон
дипропионаты
 
0,05% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Десонид
 
0,1% иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Предникарбат 0,25% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
 
 
 
 
 
Бірқалыпты күшті (II)
Флуоцинол ацетониді 0,025% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Триамцинолон
ацетониді
0,1% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Аклометазон
дипропионаты
0,05% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Флуметазон пивалаты 0,02% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
 
 
 
 
 
Әлсіз (I)
Дексаметазон 0,025% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Преднизолон 0,25%, 0,5% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Гидрокортизон ацетаты 0,1%, 0,25%, 1,0% және
5,0% иісмай, жақпамай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Құрама
Бетаметазон дипропионаты +
гентамицин сульфаты +
клотримазол
1000 мг құрамында: бетаметазон
дипропионаты +
гентамицин сульфаты
(1 мг) + клотримазол
(10мг) бар үшкомпонентті жақпамай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет Қосарланған пиогенді, зеңді жұқпа қосылғанда қолданылады
Гидрокортизон +
натамицин + неомицин
1000 мг құрамында: гидрокортизон +
натамицин (10 мг) +
неомицин (3500 ЕД) бар үшкомпонентті жақпамай, иісмай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Бетаметазон +
гентамицин
1000 мг құрамында: бетаметазон (1мг)
+ гентамицин
сульфаты (1 мг) бар екікомпонентті жақпамай, иісмай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Кальциневрин баяулатқыштары Такролимус 0,1% жақпамай
 
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай Күніне 1-2 рет
 
Орташа немесе ауыр нысандағы АД-тің интермиттирлеуші терапиясы топикалық кортикостероидтарды пайдаланумен бақыланбайтын болған жағдайларда немесе топикалық кортикостероидтарды одан әрі пайдаланудың теріс әсерінің айтарлықтай қаупі, атап айтқанда терінің сему қаупі туған жағдайда, екі және одан жоғары жастағы пациенттер үшін қысқа курсқа топикалық такролимусты қолдануды қарастыру қажет  [4,5].
  Пимекролимус 1% иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай Күніне 1-2 рет
 
 
Цинк препараттары Белсендірілген пиритионцинк
 
0,2%  иісмай, жақпамай, спрей Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай Күніне 1-2 рет
 
 
                   
 
         Қосымша дәрілік заттар тізбесі (қолданылу мүмкіндігі 100%-дан төмен)

Фармакологиялық тобы Препараттың ХПА Шығару нысаны Мөлшерлеу Қолдану жиілігі Ескерту  
Жүйелі терапия  
Тыныштандыратын және вегетотроптық дәрілер Шүйіншөп (валериана) тамыры бар тамырсабақтар
(шүйіншөп тұндырмасы)
Құтыдағы ішке қабылдауға арналған тамшылар Әр өмір жылына 1-2 тамшыдан Орташа алғанда, 15-20 күн бойына күніне 1-2 рет Сана мен тән жай-күйінің мазасызданумен, ширығумен және күйгелектікпен байланысты болған тынышсыздануын жою үшін  
Сырғытпа таушымылдық (пион) шөп, тамырсабақ және тамырлары (сырғытпа таушымылдық тұндырмасы) Құтыдағы ішке қабылдауға арналған тамшылар Әр өмір жылына 1-2 тамшыдан Орташа алғанда, 15-20 күн бойына күніне 1-2 рет    
Шырлы жасушалар жарғақтарын тұрақтатқыштар Кетотифен таблеткалар (1 мг), шәрбат
(5 мл – 1 мг)
 2-3 жастағы балаларға - 1 мг, 2 рет/тәу;
6 айдан 3 жасқа дейін - 500
мкг 2 рет/тәу.
Орташа алғанда, 15-20 күн бойына тәулігіне 2 рет Аллергияға қарсы құрал. Әрекет ету тетігі шырлы жасушалар жарғақтарының тұрақтануымен және олардан гистаминниң, лейкотриендердің және басқа да биологиялық белсенді заттардың бөлініп шығуын азайтумен байланысты болады.
Уытсыздандырғыш дәрілер Натрий тиосульфаты
 
1, 10% ішке қабылдауға арналған ерітінді 5-15 мл Орташа алғанда, 10-15 күн бойына күніне 2-3 рет Десенсибилизациялаушы, қабынуға қарсы және уытқа қарсы әсерді қамтамасыз ету үшін
Гипосенсибилизациялаушы заттар Кальций
глюконаты
10% б/і және в/і ішіне құюға арналған ерітінді 5,0-10,0 мл,
таб. 500 мг.
 
1жасқа дейінгі балаларға күніне 2 рет 50-100 мг-нан,
2-4 жас - күніне  2 рет 500-1000 мг-нан, 5-9  жас - күніне  2 рет
1500 мг-нан,
10 жастан асқан - күніне  2 рет 2000 мг-нан.
10% ерітінді б/і: әр өмір жылына 1 мл, 10 мл-ден көп емес
 
 14 күн бойына күніне 2 рет.
Ерітінді, 10-12 күн бойына күніне 1 рет.
 
 
 
Сіңіргіштер (сорбенттер)
Белсендірілген көмір таблеткалар, 250 мг 10 кг дене салмағына 250 мг Орташа алғанда, 10 күн бойына күніне 1 рет Түрлі уыттарды, аллергендерді ағзадан шығару үшін  
Сыртқы терапия  
Анилинді бояғыштар Метилтионий хлориді Сулы ерітінді 1-2% Зақымдану ошақтарының саны мен аумағына байланысты 1-7 күн бойына күніне 1-3 рет    
Сыртқа қолдануға арналған ерітінділер Нитрофурал Ерітінді даярлауға арналған таблеткалар 20 мг.
Еселей араластыру (1:5000)
 
Зақымдану ошақтарының саны мен аумағына қарай 1-3 күн ішінде 1-3 рет белсенді қан кернеуімен (гиперемия), ісікпен, көпіршіктенумен, айқын суланумен, эрозия туындауымен терінің тарапынан жіті қабынушылық реакция болған кезінде.  
                           
 
Стационарлық деңгейде көрсетілетін дәрі-дәрмектік ем
        
Негізгі дәрілік заттар тізбесі (100% тағайындау мүмкіндігі бар)

Фармакологиялық тобы Препараттың ХПА Шығару нысаны Мөлшерлеу Қолдану жиілігі Ескерту
Жүйелі терапия          
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Антигистаминдік препараттар
(дәлелділік деңгейі А-В-С-дан)
Лоратадин
(екінші буын)
таблеткалар, 10 мг;
құтыдағы шәрбат
Ересектер мен 12 жастан асқан балаларға тәулігіне 1 таблетка
(10 мг) немесе 2 шай қасық шәрбат тағайындайды. Емдеу курсының ұзақтығы - 10–15 күн.
3 жастан 12 жасқа дейінгі балаларға - тәулігіне 1/2 таблеткадан немесе 1 шай қасық шәрбаттан тағайындайды.
Орташа алғанда, 10-15 күн бойына тәулігіне
1 рет
Өршу кезінде қабылдансын. Мектеп жасындағы балаларға тыныштандыратын қасиеті жоқ және зейінді төмендетпейтін антигистаминдік препараттардың екінші буынын тағайындаған жөн. 2 жасқа дейінгі сәбилерге екінші буындағы антигистаминдік препараттарды қолданбайды.
Дезлоратадин
(үшінші буын)
таблеткалар, 5 мг; құтыдағы шәрбат 1 жастан 5 жасқа дейінгі балаларға күніне
2,5 мл шәрбат, 6 жастан
11 жасқа дейін - 2,5 мг немесе 5 мл шәрбат, 12 жастан асқан балаларға
5 мг немесе 10 мл шәрбат
Орташа алғанда, 10-15 күн бойына тәулігіне
1 рет
Цетиризин
(екінші буын)
таблеткалар, 10 мг 2 жастан асқан балаларға күніне 1 рет
0,25 мг/дене салмағының кг
 
Орташа алғанда, 10-15 күн бойына тәулігіне
1 рет
Хлорапирамин
(бірінші буын)
таблеткалар, 25 мг
инъекцияға арналған ерітінді
– 1,0 мл (20 мг)ампулалар
 
Балаларға емді 5 мг
(0,25 мл) мөлшерінен бастайды. Бұдан былай  мөлшерін арттыру көбіне жанама әсерлерінің туындауымен шектеледі.
1-12 айлық балаларға
- 5 мг (0,25
мл).
2-6 жастағы балаларға
- 10 мг (0,5 мл).
7-14 жастағы балаларға
- 10-20 мг (0,5-1
мл).
Тәуліктік мөлшері дене салмағының әр кг/2
мг-нан аспауы тиіс.
Балаларға: 1-
12 айлық - күніне 1/4
таблеткадан (6,25 мг) 2-3 рет (ұнтақталып  езілген түрінде балалар тағамымен бірге).
1-6 жасар - 1/4 таблеткадан  (8,3 мг) күніне 3 рет немесе 1/2
Таблеткадан күніне 2 рет. 6-14 жастағылар -  1/2 таблеткадан
(12,5 мг) күніне 2-3 рет.
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына күніне
1-3 рет
 
Дифинилгидрамин
(бірінші буын)
20 мг; 30 мг және 50
мг бойынша ұнтақ және таблеткалар; инъекцияға арналған ерітінді
1% (ампулалар және шприц-
сықпа). 5
мг, 1 мг, 15 мг және 20
мг бойынша тығындәрілер (свеча).
Балаларға дифинилгидраминді аз мөлшерде тағайындайды: 1 жасқа дейін қабылдауға -
0,002-0,005 г,  2 жастан
5 жасқа дейін - 0,005-0,015г, 6 жастан 12 жасқа дейін - 0,015-0,03 г.
Дифинилгидраминді тығындәрілерді ішекті тазалау клизмасынан немесе өз бетінше тазалаудан кейін     күніне 1-2 рет тік ішекке ендіреді.
3 жасқа дейінгі балаларға құрамында
0,005г; 3 жастан 4 жасқа дейін - 0,01 г; 5 жастан 7 жасқа дейін - 0,015 г;
8-14 жас - 0,02 г димедрол бар тығындәрілерді тағайындайды.
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына күніне
1-3 рет
 
Клемастин
(бірінші буын)
таблеткалар 1 мг, шәрбат, 2,0 мл ампулалар 1 жастан 3 жасқа дейінгі балаларға 2,0-2,5 мл шәрбаттан  күніне 2 рет;
3 жастан - 6 жас – күніне 5,0 мл (0,5 мг) 2 рет;
7 жастан асқан балаларға -  5,0-10,0 мл (0,5-1,0 мг) күніне 2 рет
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына тәулігіне
1-2 рет
 
Мебгидролин
(бірінші буын)
таблеткалар, драже 50 және 100 мг-нан Екі жасқа дейінгі балаларға күніне 50-100 мг-нан,
2 жастан 5 жасқа дейін  күніне 50-150 мг-нан,
5 жастан 10 жасқа дейін - 100-200 мг-нан
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына тәулігіне
1-3 рет
 
Хифенадин таблеткалар, 10 және 25 мг 3 жасқа дейінгі балаларға  5 мг-нан,
3-7 жас - 10-15 мг-нан күніне 2-3 рет
Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына тәулігіне
1-3 рет
 
Диметинден 4 мг-дық капсулалар, тамшылар (1 мл – 20
тамшы - 1 мг)
Балаларға тамшы түріндегі препаратты тағайындаған дұрысырақ. 3 жастан асқан балаларға тәулігіне 15-20 тамшыдан тағайындайды. 1 жастан 3 жасқа дейінгі сәбилерге - тәулігіне 10-15 тамшыдан 3 рет. Орташа алғанда, 7- 10 күн бойына күніне
1-3 рет
Сыртқы терапия
 
 
Сыртқа қолдануға арналған глюкокортикостероидттық
препараттар
(дәлелділік деңгейі А-В-С)
 
Өте күшті (IV)
Клобетазол
пропионат
 
0,05% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының санына қарай күніне сыртынан 1-2 рет Таңдау препараттары.
ТГКС ұзақ және үзіліссіз қолдану емшектегі сәбилерде бүйрекүсті бездері қыртысының функциясын басып тастауы мүмкін. Емшектегі сәбилерде жөргектер бөгеуші (окклюзиондық) таңғыштар секілді әрекет етуі және кортикостероидтардың абсорбциясын ұлғайтуы мүмкін.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Күшті (III)
Бетаметазон валерианаты 0,1%  жақпамай, иісмай  Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Метилпреднизолон ацепонаты 0,05% жақпамай, иісмай,
эмульсия
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Мометазон фуроаты 0,1%  жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Гидрокортизон-17 бутираты 1,0% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Флютиказон пропионаты
 
0,05% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Бетаметазон дипропионаты
 
0,05% жақпамай, иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Десонид
 
0,1% иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
Предникарбат 0,25% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет
 
 
 
 
 
Бірқалыпты күшті (II)
Флуоцинол ацетониді 0,025% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Триамцинолон
ацетониді
0,1% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Аклометазон
дипропионаты
0,05% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Флуметазон пивалаты 0,02% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
 
 
 
 
 
Әлсіз (I)
Дексаметазон 0,025% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Преднизолон 0,25%, 0,5% иісмай, жақпамай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Гидрокортизон ацетаты 0,1%, 0,25%, 1,0% және
5,0% иісмай, жақпамай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Құрама
Бетаметазон
дипропионат +
гентамицин сульфаты +
клотримазол
1000 мг құрамында: бетаметазон
дипропионаты +
гентамицин сульфаты
(1 мг) + клотримазол
(10мг) бар үшкомпонентті жақпамай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет Қосарланған пиогенді, зеңді жұқпа қосылғанда қолданылады
Гидрокортизон +
натамицин + неомицин
1000 мг құрамында: гидрокортизон +
натамицин (10 мг) +
неомицин (3500 ЕД) бар үшкомпонентті жақпамай, иісмай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Бетаметазон +
гентамицин
1000 мг құрамында: бетаметазон (1мг)
+ гентамицин
сульфаты (1 мг) бар екікомпонентті жақпамай, иісмай
Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай күніне сыртынан 1-2 рет  
Кальциневрин баяулатқыштары Пимекролимус 1% иісмай Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай Күніне 1-2 рет
 
 
Цинк препараттары Белсендірілген пиритионцинкі
 
0,2%  иісмай, жақпамай, спрей Зақымдану ошақтарының саны мен ауқымына қарай Күніне 1-2 рет
 
 
             
 
Қосымша дәрілік заттар тізбесі (қолданылу мүмкіндігі 100%-дан төмен)

Фармакологиялық тобы Препараттың ХПА Шығару нысаны Мөлшерлеу Қолдану жиілігі Ескерту
Жүйелі терапия
Жүйелік глюкокортикостероидтар Преднизолон таблеткалар (1 және 5 мг), ампулалардағы ерітінді (25 және 30 мг) Мөлшері мен емнің ұзақтығын дәрігер көрсетімдер мен аурудың ауырлығына қарай әр пациентке жеке белгілейді.
Балалар үшін бастапқы мөлшері тәулігіне 4-6 қабылдайтын  1-2 мг/дене салмағының кг құрайды, демеуші терапия  - тәулігіне
300-600 мкг/кг.
Бірнеше күн бойы мөлшерді біртіндеп төмендетумен құрысудың өткірлігін жою үшін. күтілетін пайда мен бұл препараттарды қолдануды аз уақытқа дейін айтарлықтай шектейтін, мүмкін болатын жағымсыз әсерлерді қатар қоя  отырып негізделсін. Жүйелік ГКС сыртқы терапияның оң нәтиже бермеуі, шыдатпайтын қышыну кезінде, басқа дәрілермен тоқтатылмайтын  АД-тің кең таралған нысандарының ұзақ уақытқа созылған айқын өршуі жағдайында, сондай-ақ клиникалық ремиссиясыз өтіп жатқан, ауыр, жайылған АД-пен ауыратын науқастарға тағайындалады. АД кезінде жүйелік ГКС қолданылуын мұқият негіздеу қажет.
Метилпреднизолон таблеткалар (4 мг), ерітінді даярлауға арналған лиофилизат (1 құты – 250 мг) Мөлшері мен емнің ұзақтығын дәрігер көрсетімдер мен аурудың ауырлығына қарай әр пациентке жеке белгілейді.
Балаларға неғұрлым төмен мөлшерлері енгізілуі тиіс (бірақ кемінде 0.5 мг/кг/тәу), алайда, мөлшерді таңдауда, алдымен, жасы мен дене салмағы емес, пациенттің жай-күйінің ауырлығы мен терапияға реакциясы ескеріледі.
 
Бірнеше күн бойы мөлшерді біртіндеп төмендетумен құрысудың өткірлігін жою үшін. Күтілетін пайда мен бұл препараттарды қолдануды аз уақытқа дейін айтарлықтай шектейтін, мүмкін болатын жағымсыз әсерлерді қатар қоя  отырып негізделсін.  
Триамционолон таблеткалар (4 мг) Мөлшері мен емнің ұзақтығын дәрігер көрсетімдер мен аурудың ауырлығына қарай әр пациентке жеке белгілейді.
Бүйрекүсті бездері қыртысының жеткіліксіздігі кезінде жасөспірімдерге (12  жастан асқан)   -
4-12  мг/тәу бір рет (таңертең) немесе 2 реттік қабылдаумен (таңертең және түсте).
6 жастан 12 жасқа дейінгі балаларға бүйрекүсті бездері қыртысының жеткіліксіздігі кезінде –  0,117  мг/кг
Таңертең бір рет немесе 2 қабылдаумен,  басқа жағдайларда – 0,416-1,7
мг/кг.
Дене салмағы 25 кг дейінгі балаларға – 0,1-0,5
мг/кг/тәу 1  немесе бірнеше қабылдаумен.
Тәуліктік ең жоғары мөлшер - 12-14 мг.
Бірнеше күн бойы мөлшерді біртіндеп төмендетумен құрысудың өткірлігін жою үшін  
Шырлы жасушалар жарғақтарын тұрақтатқыштар Кетотифен таблеткалар (1 мг), шәрбат
(5 мл – 1 мг)
 2-3 жастағы балаларға - 1 мг, 2 рет/тәу;
6 айдан 3 жасқа дейін - 500
мкг 2 рет/тәу.
Орташа алғанда, 15-20 күн бойына тәулігіне 2 рет Аллергияға қарсы құрал. Әрекет ету тетігі шырлы жасушалар жарғақтарының тұрақтануымен және олардан гистаминниң, лейкотриендердің және басқа да биологиялық белсенді заттардың бөлініп шығуын азайтумен байланысты болады.
Иммуносупрессивтік дәрілер Циклоспорин
 
Құрамында 50 немесе 100 мг циклоспорин бар капсулалар Мөлшері мен емнің ұзақтығын дәрігер көрсетімдер мен аурудың ауырлығына қарай әр пациентке жеке белгілейді. Циклоспоринді күніне 2 рет ішкізу арқылы қабылдауға 2,5
мг/кг мөлшерінде тағайындайды
Циклоспоринді қабылдау иммунодепрессанттармен емдеуде жеткілікті тәжірибесі бар  дәрігерлермен ғана жүргізілуі тиіс.
Метотрексат ерітіндімен толтырылған шприцтер, ампулалар (10-30 мг),
таблеткалар (2,5 мг).
Тағайындау мөлшері мен режимі әр пациентке жеке таңдалады. Аптасына 10 мг мөлшерінен бастап, 12 апта ішінде біртіндеп аптасына 2,5 мг мөлшеріне дейін төмендетумен 3-5 апта бойына аптасына 1 рет  
Иммунды модуляторлар Левамизол таблеткалар, 50 - 150 мг 10-20 кг (3-6 жас) – 25-50 мг;
20-30 кг (6-10 жас) – 50-75 мг;
30-40 кг (10-14 жас) – 75-100 мг
4 күндік үзіліспен 3 күннен емдеу курсымен тәулігіне 1 рет  
  Интерферон – гамма құтыдағы 100 мкг (3 000 000 ME) препаратты қамтитын, инъекцияға арналған ерітінді. Денесінің бетінің ауданы 0,5 м2 асатын пациенттерге 50 мг/м2 дененің үстіңгі беті; 0,5 м2 кем болса - 1,5
мкг/ дене салмағының кг-на тағайындайды.
Аптасына тері астына 3 рет  
Уытсыздандырғыш дәрілер Натрий тиосульфаты
 
1, 10% ішке қабылдауға арналған ерітінді 5-15 мл Орташа алғанда, 10-15 күн бойына күніне 2-3 рет Десенсибилизациялаушы, қабынуға қарсы және уытқа қарсы әсерді қамтамасыз ету үшін
Гипосенсибилизациялаушы заттар Кальций
глюконаты
10% б/і және в/і ішіне құюға арналған ерітінді 5,0-10,0 мл,
таб. 500 мг.
 
1жасқа дейінгі балаларға күніне 2 рет 50-100 мг-нан,
2-4 жас - күніне  2 рет 500-1000 мг-нан, 5-9  жас - күніне  2 рет
1500 мг-нан,
10 жастан асқан - күніне  2 рет 2000 мг-нан.
10% ерітінді б/і: әр өмір жылына 1 мл, 10 мл-ден көп емес
 
 14 күн бойына күніне 2 рет.
 
 
 
Ерітінді, 10-12 күн бойына күніне 1 рет.
 
 
 
 
Сіңіргіштер (сорбенттер)
Белсендірілген көмір таблеткалар, 250 мг 10 кг дене салмағына 250 мг Орташа алғанда, 10 күн бойына күніне 1 рет Түрлі уыттар ды, аллергендерді ағзадан шығару үшін
 
 
Ішектің микробиологиялық теңгерімін (балансын) қалпына келтіруге жағдай жасайтын дәрілер
Лебенин ұнтағы
 
капсулалар, 280 мг
 
12 жасқа дейінгі балаларға
 
 
12 жастан асқандарға
Орташа алғанда, 15-21 күн бойына 1 капсуладан тәулігіне 3 рет
Орташа алғанда, 15-21 күн бойына 2 капсуладан тәулігіне 3 рет
Егер тері үдерісінің айқын көрінуі мен дисбактериоз арасындағы өзара байланыс анықталған жағдайда.
Буларди сахаромицеттері капсулалар, 250 мг 12 жасқа дейінгі балаларға
 
 
12 жастан асқандарға
Орташа алғанда, 7-10 күн бойына 1 капсуладан тәулігіне 2 рет
Орташа алғанда, 7-10 күн бойына 1-2 капсуладан тәулігіне 2 рет
 
 
Дәрумендер Аскорбин қышқылы Ампулалар, таблеткалар 5% - 2,0 мл
50 мг
Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет 10-15 күн,
күніне 3 рет 10-15 күн
Ағзаға көпжақты әсер береді, қышқылдық-қалпына келтірушілік үдерістерді жақсартады және иммундық жүйені қалыптандыруға жағдай жасайды.
Пиридоксин Ампулалар 5% - 1,0 мл Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет 10-15 күн  
Тиамин Ампулалар 5% - 1,0 мл Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет 10-15 күн  
Цианокоболамин Ампулалар 500 мкг 1,0 мл Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет 10-15 күн  
Ретинол Капсулалар 100 000 МЕ,
33 000 МЕ
Жасы мен дене салмағына қарай күніне 3 рет 10-15 күн  
Токоферол Капсулалар 100мг, 200мг, 400мг Жасы мен дене салмағына қарай күніне 3 рет 10-15 күн  
Фолий қышқылы Таблеткалар 1 мг, 5 мг
 
Жасы мен дене салмағына қарай күніне 3 рет 10 күн  
Цианокобаламин Ампулалар 200 мкг/мл,
500 мкг/мл
Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет 10 күн  
Калий және магний тапшылығын толықтыратын препараттар Орот қышқылы Таблеткалар 0,5 Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 3 рет Гормондық терапияның бүкіл курсына, жанама әсерлерді (калий тапшылығын) төмендету үшін
Калий магний аспарагинаты Таблеткалар   Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет  
Калий магний аспартаты Таблеткалар 175 мг Жасы мен дене салмағына қарай тәулігіне 1 рет  
 
 
 
Бактерияға қарсы дәрілер
Доксициклин
 
капсулалар, таблеткалар
100 мг
 
100 мг Жасы мен дене салмағына қарай 7 күн бойына күніне екі рет Қосарланған жұқпа қосылғанда
Джозамицин Таблеткалар 500, 1000 мг 500 мг Жасы мен дене салмағына қарай 7 күн бойына күніне үш рет  
Цефтриаксон Таблетка ерітіндісі 250, 500 мг 250, 500 мг  Жасы мен дене салмағына қарай 7 күн бойына күніне ішкізу арқылы 1 рет  
Цефтриаксон в/і және б/і енгізу үшін ерітінді даярлауға арналған ұнтақ
1000 мг
1000 мг
 
б/і, жасы мен дене салмағына қарай 5 күн бойына күніне 1 рет  
Кандидозға қарсы дәрілер Флуконазол капсулалар
50, 100, 150 мг
50, 100, 150 мг  Жасы мен дене салмағына байланысты емдеудің  түрлі сызбанұсқалары Қосарланған жұқпа қосылғанда
Сыртқы терапия
Сыртқа қолдануға арналған ерітінділер Нитрофурал Ерітінді даярлауға арналған таблеткалар 20 мг.
Еселей араластыру (1:5000)
 
Зақымдану ошақтарының саны мен аумағына қарай 1-3 күн ішінде 1-3 рет белсенді қан кернеуімен (гиперемия), ісікпен, көпіршіктенумен, айқын суланумен, эрозия туындауымен терінің тарапынан жіті қабынушылық реакция болған кезінде.
                 
 
Жедел кезек күттірмейтін көмек кезеңінде көрсетілетін дәрі-дәрмектік ем: жүргізілмейді.
 
Емдеудің басқа түрлері:
Емдеудің амбулаториялық деңгейде көрсетілетін басқа түрлері [3]:
• кеңжолақты фототерапия UVA+UVB (290-400 нм)
• таржолақты фототерапия UVB (311-313 нм)
• UVA-1 (340-400 нм).
 
Емдеудің стационарлық деңгейде көрсетілетін басқа түрлері: жоқ.
 
Емдеудің жедел кезек күттірмейтін көмек кезеңінде көрсетілетін басқа түрлері: жоқ.
 
Хирургиялық араласу: жүргізілмейді.
Амбулаториялық жағдайда көрсетілетін хирургиялық араласу: жоқ.
Стационар жағдайында көрсетілетін хирургиялық араласу: жоқ.
 
Әрі қарай бақылау
-Тұрғылықты жері бойынша дерматологта диспансерлік есепке қою.
-Ілеспелі патология болған кезінде педиатрға, невропатологқа, аллергологқа/иммунологқа, оториноларингологқа, гастроэнтерологқа, психотерапевтке қаралу және емделу.
 
Ем тиімділігінің және диагностикалау мен емдеу әдістері қауіпсіздігінің индикаторлары:
-қышудың азаюы немесе жоғалуы;
-ұйқының қалыпқа түсуі;
-терідегі бөртпелердің кетуі.
 

Алдын алуы


Профилактикалық іс-шаралар [5]:
 
Алғашқы профилактика.
Туыларалды (антенаталды) профилактика:
-Жүктілікті жоспарлау;
-Антигендік жүктемені азайту
жүкті әйелдер токсикозы,
жүкті әйелдің көлемді дәрі-дәрмектік терапиясы,
оған кәсіптік аллергендердің әсері,
біржақты көмірсулы тамақтану,                 
нағыз (облигатты) тағамдық аллергендерді теріс пайдалану және т.б.
 
Туылғаннан кейінгі (постнатальді) профилактика:
-Емшекпен емізуді қолдау;
-Жасанды жолмен ерте тамақтандырудан қашу;
-Шамадан тыс дәрі-дәрмектік терапиядан қашу;
-Емізетін ананың гипоаллергендік емдәмін сақтау;
-Атопиялық дерматит жөніндегі қауіп факторы болғанда – нәрестенің терісіне дұрыс күтім жасау, асқазан-ішек жолдарының қызметіп қалыптандыру.
 
Салдарлы профилактика
-Ілеспелі патологияның уақтылы терапиясы;
-Иммунитетті көтеру мақсатымен созылмалы жұқпаның (инфекция) ошақтарын санациялау;
-Балалардағы белгілі бір физикалық факторлардан туындаған атопиялық дерматиттің өршуін профилактикалау үшін, науқастар өршу себебінің әсерінен қашуы керек:
-Суықтан шығатын есекжемнің өршу кезеңінде көшеде жүру уақытын шектеу;
-Ультракүлгін сәулелердің тікелей әсер етуінен, ашық киім киюден қашу; жоғары инсоляциялы аймақтарда демалудан бас тарту, күннен қорғайтын құралдарды пайдалану;
-Анықталған және күдікті аллергендермен немесе ирританттармен байланысты үзу;
-Тағамдық күнделік жүргізу;
-Денсаулық мектебінде атопиялық дерматит жөнінде оқыту.
 

Ақпарат

Пайдаланған әдебиеттің тізбесі

  1. Протоколы заседаний Экспертной комиссии по вопросам развития здравоохранения МЗ РК, 2014
    1. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 1) Скрипкин Ю.К., Мордовцев В.Н. Кожные и венерические болезни (рук. для врачей) 2 - том; Москва, «Медицина». - 1999. - 23 с. 2) Guidelines for Treatment of Atopic Eczema (Atopic Dermatitis). Ring J, Alomar A, Bieber T, Deleuran M, Fink-Wagner A, Gelmetti C, Gieler U, Lipozencic J, Luger T, Oranje AP, Schafer T, Schwennesen T, Seidenari S, Simon D, Stander S, Stingl G, Szalai S, Szepietowski JC, Taieb A, Werfel T, Wollenberg A, Darsow U. // For the European Dermatology Forum (EDF), and the European Academy of Dermato-Venereology (EADV), and European Federation of Allergy (EFA), and the European Society of Pediatric Dermatology (ESPD). UD/JR, 26.04.2011. 3) Клинические рекомендации. Дерматовенерология. // Под ред. А.Кубановой.- М.: ДЭКС-Пресс.- 2007.- С.21-35. 4) Management of atopic eczema in primary care. A national clinical guideline.SIGN - с.-34.- 2011. 5) Guidelines of care for the management of atopic dermatitis Section 2. Management and treatment of atopic dermatitis with topical therapies // J. Am Academy dermatology. – p.-132. – 2014. 6) Kang K., Stevens S.R. Pathophysiology of atopic dermatitis // Clin.Dermatol. -2003.- 21(2).Р.116-121. 7) Cox H.E., Moffatt M.F., Faux J.A., et al. Association of atopic dermatitis to the beta subunit of the high affinity immunoglobulin E receptor // Br. J.Dermatol.-1998.-138.- Р. 182-87. 8) Antihistamines in the treatment of dermatitis. Herman SM, Vender RB. J. Cutan Med Surg. 2003 Nov-Dec; 7(6):467-73. 9) Ketotifen in the treatment of atopic dermatitis. Results of a double blind study. Falk ES. Riv Eur Sci Med Farmacol. 1993 Mar-Apr;15 (2):63-6. 10) Lee S.E., Choi Y., Kim S.E., Noh E.B., Kim S.C. Differential effects of topical corticosteroid and calcineurin inhibitor on the epidermal tight junction // Exp.Dermatol.- 2013.-22.- Р.59-61. 11) Reduction of relapses of atopic dermatitis with methylprednisolone aceponatecream twice weekly in addition to maintenance treatment with emollient: a multicentre, randomized, double-blind, controlled study. Peserico A, Städtler G, Sebastian M, Fernandez RS, Vick K, Bieber T. // Br J Dermatol. 2008 Apr;158(4):801-7. Epub 2008 Feb 16. 12) Wallenberg A., Bieber T., Proactive therapy of atopic dermatitis – an emerging concept //Aiiergy.- 2009.-64.- Р.276-278. 13) Holm L., Bengtsson A., van Hage-Hamsten M., Ohman S., Scheynius A. Effectiveness of occlusive bedding in the treatment of atopic dermatitis-a placebo-controlled trial of 12 months' duration //Allergy.-2001.- 56.- Р. 152-158. 14) Kapp A., Papp K., Bingham A., et al. Long-term management of atopic dermatitis in infants with topical pimecrolimus, a non-steroid anti-inflammatory drug //J.AllprgyClin.Immunol.-2002.- 110.- Р. 277-284. 15) Nilsson E.J., Henning C.G., Magnusson J. Topical corticosteroids and Staphylococcus aureusin atopic dermatitis //J. Am. Acad.Dermatol.-1992.-27.-Р.29-34. 16) Fluocinolone acetonide 0,01% in peanut oil: therapy for childhood atopic dermatitis, even in patients who are peanut sensitive. Paller AS, Nimmagadda S, Schachner L, Mallory SB, Kahn T, Willis I, Eichenfield LF. // J Am Acad Dermatol. 2003 Apr;48(4):569-77. 17) Azone enhances clinical effectiveness of an optimized formulation of triamcinolone acetonide in atopic dermatitis. Cato A, Swinehart JM, Griffin EI, Sutton L, Kaplan AS. // Int J Dermatol. 2001 Mar;40(3):232-6. 18) Фассахов Р.С. и др. Эффективность и безопасность активированного цинк пиритиона (скин-кап) в лечении атопического дерматита у детей (результаты Российского многоцентрового исследования) // Вестн. пед. фарм. и нутрициологии, 2006;3:28-31. 19) Reynolds N.J., Franklin V., Gray J.C., Diffey B.L., Farr P.M. Narrowband ultraviolet В and broad-band ultraviolet A phototherapy in adult atopic eczema: a randomised controlled trial //Lancet.-2001.- 357.- Р. 2012-2016. 20) Лечение кожных и венерических болезней: И.М. Романенко, В.В. Кучага, С.Л. Афонин - Мединформ агентство 2006. Т.2-885 с. 21) Терапевтический справочник по дерматологии и аллергологии: П. Альтмайер – изд. Дом. ГЭОТАР-МЕД, 2003 год, 1246 с. 22) Harding C.R., Watkinson A., Rawlings A.V., Scott I.R. Dry skin, moisturization and corneodesmolysis // Int. J.Cosmet. Sci.- 2000.-22.- Р.21-52. 23) Knor T., Meholjic-Fetahovic A., Mehmedagic A. Stratum corneum hydration and skin surface pH in patients with atopic dermatitis //ActaDermatovenerol. Croat.-2011.-19.- Р.242-247. 24)Rawlings A.V. Trends in stratum corneum research and the management of dry skin conditions // Int.J.Cosmet.Sci.- 2003.-25.- Р.63-95. 25) Hara J., Higuchi K., Okamoto R., Kawashima M., Imokawa G. High-expression of sphingomyelindeacylase is an important determinant of ceramide deficiency leading to barrier disruption in atopic dermatitis //J. Invest.Dermatol.- 2000.-115.-Р.406-413.

Ақпарат

Хаттаманы әзірлеушілердің біліктілік деректері көрсетілген тізім:
1) Батпенова Г.Р. м.ғ.д., профессор, ҚР ДСӘДМ бас штаттан тыс дерматовенерологы, «Астана медицина университеті» АҚ, дерматовенерология кафедрасының меңгерушісі;
2) Котлярова Т.В. – м.ғ.д., «Астана медицина университеті» АҚ, дерматовенерология кафедрасының доценті;
3)Жетпісбаева З.С. – м.ғ.к., «Астана медицина университеті» АҚ, дерматовенерология кафедрасының доценті;
4) Баев А.И. – м.ғ.к., «ҚазТВҒЗИ» РМК, аға ғылыми қызметкер;
5) Ахмадияр Н.С. – м.ғ.д., «АБҰҒО» АҚ, клиникалық фармаколог.
 
Мүдделер қақтығысының жоқтығын көрсету: жоқ.
 
Рецензент: Иіспаева Ж.Б., м.ғ.д., «С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті» ШЖҚ РМК, профессор, аллергология модулінің меңгерушісі.

Қазықтаулы файлдар

Назар аударыңыз!

  • Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.  
  • Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.  
  • Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.  
  • Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.  
  • Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.
На главную
Наверх