Жаралы-некроздық энтероколит (педиатрия)
Версия: ҚР ДСМ клиникалық хаттамалар - 2014 (Қазақстан)
Некротизирующий энтероколит у плода и новорожденного (P77)
Анықтамасы
Анықтамасы
Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрлігі
Денсаулық сақтауды дамыту
мәселелері жөніндегі
сараптау комиссиясының
2014 жылғы «4» шілдедегі
№ 10 хаттамасымен
бекітілген
Жаралы-некроздық энтероколит немесе некрозды энтероколит – қабыну реакциясы жүйенің дамуымен байланысты таралуға бейім шырышты ішектің гипоксиялық-ишемиялық зақымдануы және/немесе жергілікті қорғаудың жетілмегендігі себепті инфекциялық агенттермен шақырылатын ерекшеліксіз қабыну ауруы [2,4,10,12]. Некрозды энтероколит – жаңадан туған кезеңдегі ауыр ауру, көбінесе шала туған нәрестелерде кездеседі.
Хаттама атауы: Жаралы-некроздық энтероколит
Хаттама коды(-тары):
ХАЖ-10 кодтары:
Р77 Ұрық пен жаңа туған нәрестенің некрозды энтероколиті
Хаттамада пайдаланылатын қысқартулар
АҚ – артериальды қысым;
БІТУ – белсендірілген ішінара тромбопластиндік уақыт;
ГЖ-гестациялық жас;
ТТҚҰ - тамыр ішінде таралған қанның ұюы;
ӨЖЖ- өкпенің жасанды желдетілуі;
АІЖ – асқазан-ішек жолдары;
ҚНЖ – қышқылды-негізді жағдай;
ШЭК – некрозды энтероколит;
ҚЖТ – қанды жалпы талдау;
ААА – ашық артериалды арна;
ТПТ – толық парентеральды тағам;
РДС - респираторлы дистресс-синдром
СРА - С-реактивті ақуыз;
УДЗ – ультрадыбыстық зерттеу;
ЖЖЖ – жүрек жиырылу жиілігі;
ТАЖ – тыныс алу жиілігі;
PCO2 – көміртегі газының парциальды қысымы;
PO2 – оттегінің парциальды қысымы.
Хаттаманы дайындау күні - 2014 жыл
Пациенттер санаты: жаңа туған нәрестелер.
Хаттаманы пайдаланушылар: неонатологтар, балалар анестезиолог-реаниматологтары, неонатальды хирургтер.
Жіктемесі
Клиникалық жіктелуі
Клиникалық – рентгенологиялық жіктеу (Bell M.J. et al., 1978) модификацияда (Walsh MC , Kliegman RM,1986) [1,10]
| НЭК өту сатысы | Соматикалық симптомдар | АІЖ тарапынан симптомдар | Рентгенологиялық симптомдар | |
|
Күдік тудыратын |
1А |
Дененің тұрақты емес t, aпноэ, әлсіздік, брадикардия |
Іштің шамалы кебуі + үлкен дәретте жасырын қан |
Қалыпты немесе ішек ілмектерінің жеңіл дилатациясы |
| 1Б | Сол | Сол + нәжісте аралас ашық- қызыл қанның болуы | Сол | |
| Анық |
11А- Кері саты |
Сол | Сол + құрсақ қабырғасын ұстап көру реакциясымен/ немесе реакция жоқ ішектің жартылай салдануы | Ішек ілмектерінің дилатациясы, илеус, пневматоз |
|
|
11Б- Кері қайтпайтын саты |
Сол + метаболикалық ацидоз, тромбо цитопения | Сол+ іштің кенеттен кебуі, құрсақ қуысын басып көруде анық реакция | Сол + порталды тамырдағы газ, асцит |
| Үдемелі | 111А |
Сол + гипотензия, аралас ацидоз, нейтропения, коагуляциялық бұзылулар |
Сол + анық перитонит | Сол + айқын асцит |
| 111Б | сол + ДВС-синдромы | Сол |
Сол + пневмоперитонеум |
|
1-2 деңгейлі босануға мүмкіндік беретін ұйымдардан неонатальды хирургия бөліміне шұғыл госпитальдау үшін көрсетімдер:
• уыттану симптомдарының өсуі;
• өттің жиі толуы;
• қанды дәрет;
• құрсақ қабырғасын қолмен басып байқағанда, реакциясы бар іштің кенет кебуі
• рентгендік белгілер: ішек торларының дилатациясы, портальды тамырдағы газ, асцит.
Диагностикасы
Диагностикалық іс-шаралардың негізгі және қосымша тізімі:
Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін негізгі (міндетті) диагностикалық зерттеулер: жүргізілмейді
Амбулаториялық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық зерттеулер: жүргізілмейді.
Жоспарлы госпитальдауға жіберуде кезіндегі жүргізуге қажетті тексерулердің минимальды тізімі: жүргізілмейді.
Стационарлық деңгейде жүргізілетін негізгі (міндетті) диагностикалық тексерулер (шұғыл госпитальдаудау кезінде амбулаториялық деңгейде жүргізілмеген диагностикалық тексерулер жүргізіледі):
• ҚЖТ (6 параметрде) әр 6 сағат сайын;
• Коагулограмма (тромбиндік уақыт, БІТУ, фибриноген);
• Қандағы газдарды (pCO2, pO2, CO2) әр 8-12 сағат сайын анықтау;
• Электролиттерді (калий, натрий, кальций, магний) әр 8-12 сағат сайын анықтау;
• Қанды биохимиялық талдау (СРА, глюкоза, жалпы ақуыз, альбуминдер, триглециридтер, билирубин, креатинин, несепнәр);
• Иммунохемилюминисценция тәсілімен қан сарысуындағы прокальцитонинді анықтау;
• Қан тобын анықтау,
• Резус-факторды анықтау;
• Қанды зарарсыздыққа бактериологиялық зерттеу (таза өсірінділерді бөлу);
• Бөлінген өсірінділерді микробқа қарсы дәрілерге сезімталдығын анықтау;
• Дәреттегі жасырын қанды анықтау;
• Іш қуысы ағзаларына әр 6-8 сайын шолу рентгенографияны жасау, келесі күндері – көрсетім бойынша;
• Кешенді ультрадыбыстық диагностика (бауыр, өт қабы, ұйқы безі, көкбауыр)
Стационарлық деңгейде жүргізілетін қосымша диагностикалық тексерулер (шұғыл госпитальдау кезінде амбулаториялық деңгейде жүргізілмейтін диагностикалық тексерулер жүргізіледі):
• Нейросонография;
• ЭхоКГ;
Жедел шұғыл көмек көрсету сатысында жүргізілетін диагностикалық іс-шаралар: жүргізілмейді.
Диагностикалық критерийлер
Шағымдар мен анамнез
Шағымдар: әлсіз сору, сары бөлінді бар жиі құсу, тұрақсыз температура, іштің кебуі, аса көрінбейтін қаны бар немесе қаны жоқ шырышты дәрет.
Анамнез: тәуекел факторының бар болуы:
• жүктілік пен босанудың қиын өтуі;
• уақытына жетпеу, гестация мерзімінде салмағы аздық;
• жатыр ішіндегі гипоксия;
• туу кезіндегі асфиксия;
• жансақтау іс-шаралары;
• респираторлы дистресс-синдром;
• жүректің туа біткен ақаулықтары;
• ААА;
• тамырларды ұзақ уақыт катетерлеу;
• жатыр ішіндегі инфекциялар;
• ұзақ парентеральды тағам;
• сүт қоспалары бар энтеральды тағам.
Физикальды тексеру [2, 3,9,11]:
• ІА саты: тері жабындарының мәрмәр тәрізділігі, брадикардияға бейімділік, кейде апноэ ұстамалары, құсу, іштің кішкене кебуі, қанның қоспасы жоқ шырышты дәрет (дәреттегі жасырын қанды талдау бойынша анықталады);
• ІБ саты: брадикардия көріністері, кейде апноэ ұстамалары, өт құсу, дене салмағын жоғалту, тұрақсыз АҚ, іштің кебуі, дәрет сирек, қанды шырышты (көзбен байқалады).
• ІІА саты: улану симптомдары үдейді, жиі апноэ, брадикардия, бұлшықет гипотониясы, іштің кебуі, толқи жиырылу әлсіз, болымсыз дәрет, қанды-шырышты
• ІІБ саты: баланың жалпы жағдацы ауыр, жиі апноэ, брадикардия, құрсақ қабырғасы ашылған, қолмен басып көру кезінде іштің ауруы, гепатоспленомегалия, дәрет қанды-шырышты, дәреттің кешігуі;
• III саты: баланың жағдайы аса ауыр, летаргиялық, гипотермия, олигурия, тынысы мен жүрек-қантамыр тапшылығы, токсикоз бен дегидратацияның симптомдары, «кофенің қоюы» тәрізді қоймалжыңды құсу, инфекциялық-улы сары ауру, іште ауырлық байқалады және асцит салдарынан күрт ұлғауюы, ісіну байқалады және құрсақтың алдыңғы қабырғасының гиперемиясы, дәрет жоқ немесе алқызыл қан қоспасы бар болымсыз дәрет.
12.3.Зертханалық зерттеулер
ҚЖТ:
• I саты: қан аздық, лейкоцитоз/лейкопения (>25х10%, <5х10%), лейкоцитті формуланың сол жаққа жылжуы;
• II саты: тромбоцитопения 150х109/л төмен ;
• III саты: нейтропения <1,5*109/л;
Қан сарысуындағы электролиттер:
• II-III саты: гипонатриемия, гипокальциемия, гипокалиемия ;
Коагулограмма
• III саты: БІТУ, тромбиндік уақыттың көбеюі;
Қанды биохимиялық талдау:
• II Б - III саты: гипоальбуминемия, гипербилирубинемия, С-реактивті ақуыз>10мг/л, несепнәрдің, қалған азоттың артуы, прокальцитонин >2 нг/мл көбеюі сепсис белгісі болып табылады ;
Қанның ҚНЖ
• III саты: рН <7,2, қарқынды терапия кезінде 4 сағаттан артық метаболиялық ацидоздың сақталуы ішек некрозының дамуы туралы білдіреді;
Қанды бактериологиялық зерттеу: нәтиже оң;
Дәретті жасырын қанға талдау
• I саты: оң;
Аспаптық зерттеу
Іш қуысы ағзаларына шолу рентгенографиясы:
• І саты: ішек ілмектері сәл кеңейген;
• ІБ сатысы: ішек ілмегі көтеріңкі, толқи жиырылу, газдың әрекелкі толуы;
• ІІА сатысы: ішек ілмегінің дилатациясы өседі, ісіну мен қабыну есебінен ішек қабырғасы қалыңдығының артуы, ішек ілмектеріндегі әр түрлі калибрлі деңгейлердің барлығы;
• 11Б сатысы: ішек тілмегінің дилатациясы, ішек қабырғаларының қалыңдауы, бауыр мен көкбауырдың үлкеюі, портал тамыры жүйесіндегі газ, асцит белгілерінің көрінісі;
• 111А сатысы: ішек қабырғаларының қалыңдауы арқылы субсерозды пневматоз, ішектің белгіленген ілмектері, портал тамыры жүйесіндегі газ, асцит көрінісі;
• 111Б сатысы: ішектің өткізбеу белгілері, ішек қабырғаларының таралған пневматозы, кіші жамбас қуысында және латеральды каналдарда бос сұйықтықтың үлкен көлемінің болуы, ішек тесілуі кезінде пневмоперитонеума («орақ» симптомы) белгілері.
Іш қуысы ағзаларының УДЗ:
• I саты: гепатомегалия, өт қабының зақымдануы, оның қабырғаларының перифокалды ісінумен қалыңдауы, тұрып қалатын өт, метеоризм, ішектің әлсіз перистальтикасы;
• II саты: зақымдалған сегменттерде перистальтиканың (жиырылу) төмендеуі, ішек ілмегінің әркелкі, аз дилатациясы, реактив түріндегі ішек ілмектерінің арасындағы сұйықтық компонентінің ең аз саны;
• III саты: ішек қабырғаларының аса зор қалыңдауы, сүзгіштер байқалады, ішек ілмектері мен кіші жамбас қуысында кіші диспенсерлік өлшем түріндегі сұйықтықтың саны өседі, «тілшік» симптомы. Толқи жиырылу жоқ, ультрасонографияда: ішек қабырғасының пневматозы, газдың қақпа тамыры жүйесі бойынша таралуы.
Бейінді мамандардың кеңесі үшін көрсетімдер:
• Неонатальды хирург - тәулігіне 2 рет балалар хирургиялық бөліміне ауыстыру көрсетілімін уақтылы анықтау үшін;
• ОЖЖ дамуында ақаулықтар, қозғалуда бұзылулар, қалтырау, дірілдеу жай-күйі болғанда невропатологтың тексеруі;
• ААЖ, жүрек-қан тамыр тапшылығы белгілері болғанда кардиологқа тексерілу.
Дифференциалды диагноз
| Аурулар | Клиникалық критерийлер | Зертханалық-аспаптық көрсеткіштер |
| Меконийлі илеус | Өмірдің бірінші тәулігінен бастап тығыз меконийдің жоқтығы немесе әлсіз, бір рет кетуі. 2-ші тәулікте құсу пайда болады, сарысу қоспасымен тоқтаусызға айналады, содан кейін «дәретті»; іштің кепкен, ішек перистальтикасы көрініп тұр. Асқынулар болуы мүмкін: ішектің түйілуі, меконий перитонитінің дамуына байланысты перфорация. |
Муковисцидозге арналған неонатальды скрининг: иммунореактивті трипсин > 40 нг/мл; Тері тесті: тері хлоридтері > 60 ммоль/л; ДНҚ-тест: CFTR генінің мутациясы; Іш қуысы ағзаларының рентгенографиясы: тез кеңейген ішек ілмектері + әдеттегі диаметрлі ішек ілмектерінің учаскелері. Іштің төменгі бөлімдеріндегі газ жиналуында түйіршікті тығыздалу көрінеді. |
|
АІЖ ақаулықтары: Туа біткен жоғары өткізбеу (атрезия, ұлтабар) |
Өмірдің бірінші сағаттарынан бастап өті бар жиі емес, ауқымды құсу. Эксикоздың тез дамуы. Эпигастрияда іштің кебуі және басқа бөлімдерге таралуы. Меконий алғашқы 5-6 тәулікте кіші мөлшерлермен кетеді, келесі күндері дәрет жоқ. |
Тік қалыпта құрсақ қуысы ағзаларының рентгеногра фия: екі газ көпіршігі және сұйықтықтың екі деңгейі – асқазанда және ұлтабардың кеңейген төменгі бөлімінде, тарылу орнынан жоғары. Әр түрлі биіктікте орналасқан 2 көлденең деңгейдің бүйыр рентгенограммасында. Төмен жатқан бөлімдерде ішектің өткізбеуі кезінде газ анықталмайды. |
| Аш ішектің атрезиясы, туа біткен тарылу, Ледд синдромы | Өмірдің бірінші тәулігінен бастап бала мазасыз, өтен құсу. Эксикоз бен токсикоз арта түседі. Дәрет көптеген шырышты қоймалжыңнан түрады, Ледд синдромы кезінде меконий дәреті жоқ. Іштің біркелкі кебуі бар, ішектің перистальтикасы күшейген. |
Құрсақ қуысы ағзаларының шолу рентгенограммасында : жоғары бөліктерде сұйықтықтың көп деңгейінің болуы, іштің төменгі бөлімдерінің қараюы («дыбыссыз аймақ» синдромы). Ледд синдромы кезіндер иригография: соқырішектің өте жоғары орналасуы, сигма тәрізді ішек медиалды жатыр, көлденең шеңберлі ішек әдеттегі қалыпқа қарағанда қысқарған. |
| Төмен туа біткен ішектің тарылуы (Гиршпрунг ауруының асқынған пішіні) | Меконийдің туғаннан кейін 2-3күндері кеш кетуі, улану тез өседі. эксикоз, құсу тез артады, іштің кебінуі арта түседі, дәреттің кешігуі, ішек перистальтикасы артқан |
Құрсақ қуысы органдарының шолу рентгенограммасында: тоқ ішектің ісінуі, кеңеюі, жоғары тұру |
| . | Диафрагма күмбезі. Ирригография кезінде тоқ ішектің бойымен тарылған аймақ пен жоғарыда жатқан бөлімдердің супрастенотикалық кеңеюі көрінеді. Бүйір рентгенограммасында ішекті босатудың кешігуі. | |
| Ішектің тесілуі |
Адинамия, сарысулы және жасыл қоймалжыңды құсу. Тері жабыны сұр-ақ түсті, құрғақ, суық. Іштің күрт кебуі, басып көру кезінде әр тұста ауыру. Ішектің перистальтикасы тыңдалмай ды, бауырдың көрінісі анықталмайды. Дәрет пен газдар шықпайдыі. |
Тік қалыптағы құрсақ қуысы органдарына шолу рентгенограммасында: дифрагманың күмбезінде бос газ (пневмоперитонеум). |
Емдеу тактикасы
Емдеу мақсаттары:
НЭК үдеуінің және перитониттің дамуы алдын алу
Емдеу тәсілі
Дәрі-дәрмексіз емдеу
• Энтеральды тағамнан толық бас тарту;
• Ішекті декомпресстеу.
Стационарлық деңгейде дәрі-дәрмекпен емдеу:
• ТПТ: ұзақтығы баланың жай-күйінің қарқынына, ішектің қалпына келу жағдайына, зертханалық және рентгендік деректердің жақсару немесе қалыпқа келуінің тұрақты үрдісі пайда болғанына байланысты.
ТПТ кезінде жалпы энергетикалық қажеттіліктерді есептеу сұйықтықты физиологиялық тұтынуды ескеру арқылы жүргізіледі (1-кестеге сәйкес).
1-кесте. Жаңа туылған нәрестенің суйықтыққа болжамды қажеттілігі (мл/кг/тәу) [15]
|
Жасына қарай суйықтық тәуліктік көлемі (мл/кг/тәу) |
||||
| <750 | 90-110 | 110-150 | 120-150 | 130-190 |
| 750-999 | 90-100 | 110-120 | 120-140 | 140-190 |
| 1000-1499 | 80-100 | 100-120 | 120-130 | 140-180 |
| 1500-2500 | 70-80 | 80-110 | 100-130 | 110-160 |
| >2500 | 60-70 | 70-80 | 90-100 | 110-160 |
Ақуызды, майларды және көмірсуларды тұтынуды есептеу:
• Амин қышқылдарын енгізу тәулігіне 1-3 г/кг есеппен жүргізіледі, ТПТ-ның барлық кезеңінде сақталады. Креатининнің, несепнәрдің, жалпы ақуыздың, альбуминнің деңгейіне 3 күнде 1 рет, креатинин мен несепнәрге 3-5 күнде 1 рет мониторингілеу жүргізіледі;
• Май эмульсияларын енгізу тәулігіне 1-3г/кг есеппен. Басқа дәрілермен араластырмай, тәуліктегі 20 сағат ішінде липидтерді енгізу жылдамдығы. АЛТ, АСТ, билирубин, триглицеридтер деңгейіне мониторинг жүргізіледі (3 күнде 1 рет), 3-3,5 ммоль/л (N - 1,7 ммоль/л) артпауы керек.
• Көмірсуларды енгізу: глюкоза ерітіндісі 6 мл/кг/мин, ақырындап 6-шы күні 10-12мл /кг/мин жеткізуге болады. Қандағы глюкоза деңгейі күн сайын мониторингіленеді, қант деңгейі артқан жағдайда, ерітіндінің құрамы төмендейді.
Бактерияға қарсы терапия.
• 72 сағатқа жартылай синтетикалық пенициллин + аминогликозид (гентамицин бала салмағы <1000г кезде 48 сағат аралықта, салмақ >1000г кезде - 36 сағатқа) құрамасында бастапқы бактери яға қарсы терапия тағайындалады.
• Қанның бактериологиялық зерттеу нәтижелерін алғаннан кейін 72 кейін қозғыштың сезімталдық спектрін ескере отырып, бактерияға қарсы терапияны ауыстыру жүргізіледі;
• Клиникалық жақсару болмай, зертханалық көрсеткіштер нашарласа, жалпы курсы 7-10 күн II сатыдағы цефалоспорин +гликопептид кең салалы антибиотиктер құрамы тағайындалады.
• цефалоспорин+гликопептид құрамына рентгендік көрініс пен зертханалық көрсеткіштер нашарлаған кезде қосымша нитроимидазол тағайындалады. Курс 10-14 күн.
Жаңа туған нәрестелерге бактерияға қарсы дәрілер мөлшерінің есебі 2-кестеге сәйкес жүргізіледі.
2-кесте. Нәрестелердегі бактерияға қарсы дәрілердің орташа мөлшері [5,11].
| Дәрі | Енгізу жолдары | Енгізу аралығындағы бір реттік мөлшер (мг/кг)/аралықтар | ||||
| Дене салмағы <1,2 кг | Дене салмағы 1,2-2 кг | Дене салмағы > 2 кг | ||||
| 0-4 күн | 0-7 күн | >7 күн 0-7 күн >7 күн | ||||
| Пенициллиндер | ||||||
| Ампициллин | Т/і, б/і | 25/12 сағ | 25/12 сағ | 25/6-8 сағ | 25/8 сағ | 25/6 сағ |
| Аминогликозидтер | ||||||
| Гентамицин | Т/і, б/і | 2,5/18-24 сағ | 2,5/12-18 сағ | 2,5/12-18 сағ | 2,5/12 сағ | 2,5/8 сағ |
| Гликопептидтер | ||||||
| Ванкомицин | Т/і | 15/18-36 сағ | 15/12-18 сағ | 15/8-12 сағ | 15/12 сағ | 15/8 сағ |
| Нитроимидазолар | ||||||
| Метронидазол | Т/і, ішке | 7,5/48 сағ | 7,5/24 сағ | 7,5/12 сағ | 7,5/12 сағ | 15/12 сағ |
| Цефалоспориндер | ||||||
| Цефуроксим | Т/і | 50/12 сағ | 50 /12 сағ | 50 /8 сағ | 50 /8 сағ | 50 /8 сағ |
Ішектің зең ауруының профилактикаласы үшін өмірдің 3–күнінен бастап 7-10 күн ішінде аптасына екі рет тамшылап, тамыр ішіне 3мг/кг мөлшерде флуконазолды тағайындау;
Респираторлы терапия.
Өкпенің бейинвазивті және инвазивті желдетуін жүргізу:
• дем жетпеу арта түскенде (апноэ,тахипноэ, брадипноэ);
• қандағы газдардың өзгерісі кезінде: гипоксемия (pO2< 50мм.рт.ст.), гиперкарбия (рС02>50мм.рт.ст.), респираторлы немесе аралас ацидоз.
ҚНЖ-ны түзету:
• Қан сарысуындағы электролиттердің деңгейін төмендету үшін тамыр ішіне тәулігіне натрий 1 -2 мэкв/кг, калий 1-3 ммоль /кг, кальций 2 ммоль/кг тағайындалады;
• Артериальды гипотензия кезінде инотропты терапия жүргізіледі: допамин 2-5 мкг/кг/мин. АҚ тұрақтағанға дейін;
• Диурез сағатына 1 мл/кг төмендеген кезде 1 мг/кг фуросемид тағайындалады;
• Тәулік ішінде АҚ, ЖҚЖ, ДЖ, қан сатурациясы, диурез, дене салмағына, асқазан құрамына, дәретке мониторинг жүргізіледі.
Гемостазды түзету:
• ТҚҚ – синдром кезінде жаңадан мұздатылған 10-15 мл/кг плазманы құю жүргізіледі;
• Тромбоцитопения кезінде < 30* 109/л тромбоцитарлы салмақ 10-15 мл/кг тағайындалады;
• К1 дәруменінің тапшылығына байланысты коагулопатия кезінде: жетілмеген балаларға тамыр ішіне 0,5 мг мөлшерде, жетілген балаларға - 1 мг егу.
Ауырлық синдромын емдеу есірткі анальгетиктермен жүргізіледі:
• Морфин
- 0,05-0,2 мг/кг тамыр ішіне 5 минут ішінде, қажеттілігі бойынша қайта енгізу әр 4 сағат сайын;
- 100-150 мкг/кг қанықтыру мөлшерін тамшы түрінде 1 сағат ішінде енгеді, соңынан сағатына 10-20 мкг/кг қолдаушы мөлшерді енгізеді.
- Фентанил:
- 0,5-4 мкг/кг тамыр ішіне асықпай, қажеттілігі бойынша қайта енгізу 2-4 сағаттан кейін;
Тамшы инфузиясы түрінде сағатына 1-5 мкг/кг.
Бақылау ауырлық шкаласы бойынша жүргізіледі (3-кесте).
3-кесте. Жаңа туған нәрестенің ауыруын бағалауға бейімделген N-PASS (Neonatal Pain, Agitation and Sedation Scale, 2000) шкаласы [16].
| Бағалау критерийлері | Қалыпты | Ауыру/қозу | |
|
Жылау, ашуланшақ тық (қызбалық) |
0 көп жыламайды, жайдары |
1 кейде ашуланшақ, бірақ тыныштатуға көнеді |
2 Қатты айқайлап жылайды немесе айқайсыз, бірақ тұрақты |
| Мінез-құлқы |
0 Гестациялық жасқа сәйкес |
1 Ұйқысы тынышсыз, бірақ тыныштатуға көнеді |
2 Ұдайы сергек немесе асыра қозған (седациясыз) |
| Түрі |
0 Босаңсыған |
1 Кейде ауырғандықты білдіреді |
2 Тұрақты ауырғандықты білдіреді |
| Бұлшықет тонусы |
0 Қолдары мен аяқтары босаңсыған, тонусы қалыпты |
1 Кейде саусақтарын жұдырыққа жияды немесе оны қол желдеткіші тәрізді ұстайды, денесі қатайған |
2 Тұрақты саусақтарын жұдырыққа жияды немесе оны қол желдеткіші тәрізді ұстайды, денесі қатайған |
|
Өмірлік маңызды функциялар (ЖЖЖ, ТЖ, АҚ, SрO2) |
0 Базалық деңгейдегі мәнде немесе нормаға сәйкес |
1 >10-20%, SрO2 до76-85%-ге дейін, ынталандыру кезінде тез қалпына келеді |
2 >20%, SрO2<75%, ынталандыру кезінде тбаяу қалпына келеді, ӨЖЖ аппаратымен үйлесімділік жоқ |
Баға: әлсіз ауру - 0-3 балл, бейфармакологиялық орташа.
Бағалау: әлсіз ауыру – 0-3 балл, бейфармакологиялық жолмен ауыруды басу;
орташа ауыру – 3-6 балл, бейфармакологиялық жолмен ауыруды басу+ фармакологиялық;
қатты ауру - 7-10 балл, фармакологиялық жолмен ауыруды басу.
Амбулаториялық деңгейдегі дәрі-дәрмекпен емдеу:
Негізгі дәрілік құралдардың тізімі (қолдану мүмкіншілігі 100%) - жоқ
Қосымша дәрілік құралдардың тізімі (қолдану мүмкіншілігі 100%-дан аз) – жоқ.
Стационарлық деңгейде дәрі-дәрмекпен емдеу:
Негізгі дәрілік құралдардың тізімі (қолдану мүмкіншілігі 100%):
Жаңа туған нәрестелерге арналған амин қышқылдары ерітіндісі 10%, 100 мл инфузияға арналған;
Липидтер ерітіндісі 10%, 100 мл инфузияға арналған;
Глюкоза ерітіндісі 10%, 100 мл инфузияға арналған;
Натрий хлорид изотониктік ерітіндісі 0,9%, 100 мл инфузияға арналған; Ампициллин, инъекциялық ерітіндіні дайындауға арналған ұнтақ, 500мг; Гентамицин, ампулалар 40 мг;
Цефуроксим, флакондарда инъекциялық ерітіндіні дайындауға арналған ұнтақ, 750 мг;
Ванкомицин, инъекциялық ерітіндіні дайындауға арналған ұнтақ 500 мг;
Метронидазол, флакондар100 мл;
Флуконазол, инфузияға арналған ерітінді 2 мг/мл;
Калий хлориді 7,5%, инъекцияға арналған ампулалар;
Кальций глюконат 10% инъекцияға арналған ампулалар;
Натрий хлорид раствор10%, флакондар 100мл;
Допамин 0,5%, ампулалар 50 мг/5 мл;
Морфин, инъекцияға арналған ампулалар 10 мг/1 мл;
Фентанил, инъекцияға арналған ампулалар 100 мкг/2мл;
К1 дәрумені, 10мг/1 мл;
Жаңадан мұздатылған плазма, пакеттер 100 мл;
Қосымша дәрілік құралдардың тізімі (қолдану мүмкіншілігі 100%-дан аз)
Тромбоциттер концентраты, пакеттер 100 мл;
Фуросемид, ампулалар 2мл;
Глюкоза 20%, ампулалар 10мл, флакондар100 мл;
Жедел шұғыл жәрдем кезінде дәрі-дәрмекпен емдеу: жоқ
Емдеудің басқа түрлері: жоқ
Амбулаториялық деңгейдегі емдеудің басқа түрлері: жоқ
Стационарлық деңгейде көрсетілетін басқа түрлер: жоқ
Жедел шұғыл көмек кезіндегі емдеудің басқа түрлері: жоқ
Хирургиялық араласу
Амбулаториялық жағдайларда хирургиялық араласу:
жоқ
Стационарлық жағдайларда хирургиялық араласу:
• Құрсақ қуысының дренажы;
• Екі есе энтеро/колостоманы құру арқылы ішектің өзгертілген учаскесін оқшаулап кесіп алу.
Хирургиялық емдеуге көрсетімдер:
• жалпы жай-күйдің үдемелі нашарлауы;
• құрсақ қуысында қатерлі ісік тәрізді өсіндінің пайда болуы;
• құрсақ қабырғаларындағы қабыну өзгерістері;
• зертханалық көрсеткіштер: жіті асқынған тромбоцитопения, коагулограмманың бұзылуы, ауыр гипонатриемия, метаболикалық ацидоз.
• ішектің тұрақты ілмегі, асцит, порталды тамырдағы газ, пневмоперитонеум түріндегі рентгендік белгілер;
Алдын алуы
Жоғары тәуекелді топтағы жүктілердегі антенатальды профилактика:
• Мерзімінен бұрын босанулардың алдын алу;
• РДС-синдромның профилактикасы.
Жетілмеген және жаңа туған нәрестелерде постнатальды профилактика:
• ААЖ (клипирлеу);
• Ана сүтімен ерте трофикалық тамақтандыру;
• Гиперосмолярлы дәрілерді пероральды енгізуден қашу.
Ақпарат
Пайдаланған әдебиеттің тізбесі
-
Протоколы заседаний Экспертной комиссии по вопросам развития здравоохранения МЗ РК, 2014
- Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 1. Walsh M., Kleigman R. Necrotizing enterocolitis: treatment based on stagingcriteria // Pediatr. Clin. North Am. 1986. V.33. P.179-201. 2. Reber KM, Nankervis CA, Nowicki PT. Newborn intestinal circulation. Physiology and pathophysiology. Clinics Perinatol 2002; 29(1): 23-89. 3. Шабалов Н.П. Неонатология. Учебник, том II, СПб, 2004 г.. стр. 341-350. 4. Дс^е M. Carrera Recommendations and guidelines for perinatal medicine.2007. P.267-320 5. Практическое руководство по антиинфекционной химиотерапии. Под ред. Л.С. Страчунского, Ю.Б. Белоусова, С.Н. Козлова. МАКМАХ, Смоленск, 2007, 464 с. 6. Crissinger K.D. Regulation of hemodynamics and oxygenation indevelopingintestine: insight into the pathogenesis of necrotizing enterocolitis // ActaPaediatr. 2008. V.83. P.8- 7.Checkliste Neonatologie / Reinhard Roos, Orsolya Genzel-Boroviczeny, Hans Proguitte - Stuttgart-New York, 2008 8.Young C, Sharma Ret al. Biomarkers for infants at risk for necrotizing enterocolitis: clues to prevention? Pediatr Res. 2009 May;65(5 Pt 2):91R-97R 9. Исаков Ю.Ф., Дронов А.Ф. Детская хирургия: национальное руководство.-Москва.- ГЭОТАР-Медиа.- 2009.- 1168 стр. 10. Линчевский, Г. Л.Некротический энтероколит новорожденных/Г.Л. Линчевский, О. К. Головко, О. В. Воробьева// Конспект педиатра. Ч. 7. Неонатология - 2010 -. 48с 11. NeoFax2010. http://narod.ru/disk/ 1046447001/NeoFax2010 .zip.html. 12. Neu J, Walker WA. Necrotizing enterocolitis. Engl J Med. 2011 Jan 20; 364 (3):255-64 13. European Consensus Guidelines on the Management of 12. Neonatal Respiratory Distress Syndrome in Preterm Infants - 2013 Update / D.G. Sweet, V. Carnielli, G. Greisen, M. Hallman [et al.] // Neonatology. - 2013. - № 103. - P.353-368 14. Klaus and Fanaroffs Care of the High-Risk Neonate, 6th Edition..Elsevier.2013, P.225-245. 15.Парентеральное питание новорожденных. Проект методических рекомендаций под редакцией акАҚемика РАМН Н.Н. Володина, Москва-2014г.-45с. 16.Hummel P,Puchalski M. N-PASS (Neonatal Pain , Agitation and sedation Scale),Loyola University Health System, Loyola University Chicago, 2000 (Rev. 8/14/01).
Ақпарат
Әзірлеушілер:
1. Мамбетова И.З.- м.ғ.к., «С.Д.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медициналық университеті» РМК «Амбулаториялық-емханалық педиатрия» кафедрасының доценті; доценті;
2. Мырзабекова Г. Т. – м.ғ.д., «Алматы мемлекеттік дәрігерлерді жетілдіру институты» ШЖҚ РМК «Педиатрия» кафедрасының меңгерушісі, доцент;
3. Құдайбергенова М.С. – «Ұлттық ғылыми медициналық орталық» АҚ клиникалық фармакологы.
Қызығушылықтар қақтығысының жоқтығына көрсеткіш: жоқ
Пікір иесі: Джаксалыкова К.К.- м.ғ.д., «Семей қаласының Мемлекеттік медицина университеті» ШЖҚ РМК, педиатрия бойынша интернатура кафедрасының меңгерушісі.
Хаттаманы қайта қарау шарттары:
Хаттаманы 3жылдан кейін және/немесе аса жоғары дәлелділігі бар диагностикалаудың және/немесе емдеудің жаңа әдістері пайда болғанда қайта қарау.
Қазықтаулы файлдар
Назар аударыңыз!
- Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.
- Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.
- Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.
- Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.
- Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.