Балалардағы жаралы емес колит (ишемиялық колит)

·          I кезең - салыстырмалы өтемақы кезеңі. Асқазан-ішек жолдары функциясының бұзылыстары шамалы, ауру науқастың қарау кезінде  басқа себептермен  кездейсоқ түрде байқалады.
·          II кезең - тамақтан кейін ішек функциясының бұзылуымен және іштің ауырсынуымен сипатталады.
·          III кезең - ішек функциясының бұзылуымен,  іштің жиі ауырсынуымен, салмақ жоғалтуымен көрінеді.

Марстонның жіктемесі ішек ишемияларының дамуының келесі кезеңдерін анықтайды:
·          0 - қалыпты жағдай;
·          I - артериялардың компенсаторлық зақымдануы, тамақтан кейін қан ағымының бұзылуы болмайды және симптоматика жоқ;
·          II - Артерияның зақымдануы, тыныс кезінде қан ағымы қалыпты болғагға дейін жақсарады, бірақ реактивті гиперемия жоқ (тамақтан кейін ауырғандығын дәлелдейді);
·          III - тыныс кезінде қан ағымының азаюымен қан жеткіліксіздігі; аяқтың ишемиясы кезінде тыныстың ауырсыну жағдайына ұқсас;
·          IV – ішек инфаркты.
 
Асқорыту мүшелерінің созылмалы ишемиялық ауруының (АМСИА) дамуын жіктеу:
·          I – компенсация кезеңі:
IА - симтомсыз ағынның кезеңі; Ультрадыбыстық зерттеуде гемодинамиканың жергілікті өзгерістері анықталады;
IБ - микросимптоматиканың сатысы; функционалдық жүктемеге байланысты ишемиялық синдромның пайда болуы (жергілікті гемодинамикалық бұзылулар функционалдық және бүйір компенсацияның деңгейін төмендету үрдісімен дамиды).
·          II - субкомпенсация кезеңі. Ишемия ас қорыту ағзаларының функционалдық жүктемесіне байланысты болады. Ультрадыбыстық зерттеудің көмегімен әр түрлі тамырлы зақымданумен жергілікті гемодинамикалық өзгерістер анықталады. Тамақтану барысында гиперемиялық реакция жоқ немесе парадоксалды сипатта болады.
·          III - декомпенсация кезеңі. Функционалдық және бүйір компенсация деңгейінің айқын төмендеуі кезінде жергілікті және жүйелі гемодинамикалық бұзылыстардың дамуымен, ультрадыбыстық зерттеу кезінде  құрсақ қуысы тамырларының әр түрлі зақымдануы анықталады,
·          IV – ас қорыту ағзаларындағы жара-некротикалық өзгерістердің кезеңі. Ультрадыбыстық зерттеу кезінде, жергілікті және жүйелі гемодинамикалық және функционалдық және бүйір компенсациясы бұзылыстардың дамуымен байланысты құрсақ қуысы тамырының әр түрлі зақымдануы анықталады.

Ишемиялық колиттің клиникалық жіктелуі (қазіргі уақытта ең қолайлы болып саналады):
·          реверсивті ишемиялық колопатия;
·          өткінші ойық жараның ишемиялық колиті;
·          созылмалы ойық жаралы ишемиялық  колит;
·          тоқ ішектің тарылуы;
·          Тоқ ішектің гангренасы.

ДИАГНОСТИКАНЫҢ ӘДІСТЕРІ, ТӘСІЛДЕРІ ЖӘНЕ ЕМШАРАЛАРЫ

Диагностикалық өлшемшарттар

Шағымдар: 
·          тамақ ішкеннен кейінгі ауырсыну;
·          дерттік күшенулер;
·          гематохезия;
·          асқазанның бұзылуы
·          дене салмағының жоғалуы;
·          тағамдық үрей(тағамнан немесе оның салдарынан қорқу);
·          іш өту;
·          іш кебу;
·          іш шұрылдауы; 
·          іштің мерзімді кебуі;
·          шайқалып тұрған орындық (іш өту мен іш қатудың ауысуы);
·          ауыру ұстамасынан кейін (айналшықтан,үлкен дәретте) сілекейдің бөлінуі,  ;
·          безгек;
·          тахикардия.

NB! Абдоминалды ауырсыну синдромы.
Тағам қабылдаудан кейінгі ауырсыну ишемиялық колиттің негізгі белгісі болып табылады. Ауырсынудың сипаттамасы әр түрлі: ауырудың бастапқы кезеңінде  эпигастрияда ауырлық сезімі эквивалентті, содан кейін қарқындылығы біртіндеп өсетін сыздап бара жатқан сипаттағы ауырсыну,
NB! Ауырсынудың типтік сипаттамалары:
·          ауырсыну тамақтан кейін пайда болады немесе көбейеді (кейінгі ауырсыну);
·          тамақтан кейін 20-40 минуттан кейін пайда болады (кейде 3 сағат мерзімде);
·          ауырсынудың күшейуінің факторы тағамның құрамы емес, саны болып табылады;
·          ауырсыну физикалық күш пен жүрек қыспасының ұстамасымен байланысты;
·          қанмен жабдықтау аймағына қарай ауырсыну әртүрлі аймақтарда болуы  мүмкін (оң жақты аурулар, кіндікке жақын ауырсыну, жоғарғы іштің ауыруы жоғарғы мезентериалды артерияның ишемияларына тән, іштің сол жақ жартысындағы ауырсыну мезентериялық артерия бассейнінің ишемиясына тән);
·          сегменттік ишемия кезінде ауырсыну көшуі немесе айқын емес болуы мүмкін;
·          кейде қан тамыры және қайталанатын ақсақтық кезінде және ас қорыту процестерінен туындаған ішектің функционалды белсенділігімен байланысты.


Ішек дисфункциясы:
·          Аш ішектің секреторлық және сіңіргіш функцияларының бұзылуымен (кебу, тұрақсыз нәжіс, жиі сұйық нәжіс), сондай-ақ тоқ ішектің тұрақты іш қатудың эвакуаторлы функциясының бұзылысымен анықталады.

Үдемелі салмақ жоғалту: 
·          ас қорыту ағзаларының жиі созылмалы ишемиялық белгілері
·          Салмақ жоғалту науқастың ауырсынудың кесірінен тамақтан бас тартуынан, және де аш ішектің секреторлық және сіңіргіш функцияларының бұзылуымен байланысты, әсіресе ауырудың  кешіккен кезеңінде.

Ішектің төменгі бөліктерінен қан кету: 
·          жасырын қан жоғалту эпизодтары бірнеше күннен бірнеше айға дейін созылуы мүмкін, бұл жеткіліксіз тамақтанудан туындаған анемияны күшейтеді; 85% жағдайдағы қан кету шамалы, ал 90% -ға дербес тоқтатылады.

Анамнез:
·          жүрек-қан тамырлары ауруларының  , тығындалған эндaртерииттің,  май басу кезінде метаболикалық синдром, балалар мен жасөспірімдердегі қант диабеті;
·          18 жасқа дейінгі балаларда ишемиялық колиттің себебі ретінде есірткі және кейбір фармакологиялық препараттар болуы мүмкін (көбінесе контрацептивтер).

Физикалық зерттеп-қарау:
Физикалық зерттеп-қарау кезінде:
·          қоректенудің жетіспеушілік белгілері;
·          Саусақпен басып тексеру кезінде – бейпропорционалды күш жігермен ішектің ауырсынуы.
·          патогендік белгі - аускультациялық - систолалық шу, құрсақ қолқасының немесе құрсақ өзгектің(ҚӨ) зақымдануы кезінде орташа сызық бойынша семсер тәрізді өсіктен 2-4 см төмен болуы.
·          іштің бір немесе басқа аймағындағы жеңіл, диффузды ауырсыну;
·          ішпердені тітіркену белгілерінің жоқтығы тән  (қорғаныш, қорғаныстық белгілер);
·          Кейде ішперденің тітіркену белгілері болуы мүмкін;
·          эпигастралды аймақта систолалық шудың болуы;
·          перифериялық тамырлардың атеросклеротикалық зақымдалу белгілері (ұйқы күретамырының үстіндегі шу, тамыр соғысының өзгеруі, аяқ тамырлары ишемиясының белгілері, церебральді ишемиялардың белгілері, жүрек ауруларының ишемиялық белгілері) анықталады.

Зертханалық зерттеулер:
·          жалпы қан анализі: созылмалы тамақтанудың жеткіліксіздігі және / немесе созылмалы қан жоғалту салдарынан қаназдық, лейкопения, лимфоциттердің азаюы  .
·          қанның биохимиялық анализі: плазмадағы электролиттердің құрамында ауытқулар, гипоальбуминемия, майда еритін дәрумендердің тапшылығы (К,Е,Д,А).
·          коагулограмма: әдетте (егер пациент антикоагулянттарды қабылдамаса), онда гиперкоагуляцияның қалыпты белгілері байқалады. Айқындалған гиперкоагуляция белгілері ішектің тамырлы зақымдануының өткір кезеңін көрсетеді. Бұл жағдайда зерттемені антитробиннің III деңгей анықтамасымен, C және S протейндермен, димерлермен және басқа да  ДВС және өткір тромбоздың ықтимал белгілерін анықтау үшін тесттер  толықтыру керек.
·          копрограмма: майлы нәжіс, үлкен дәреттегі қан қоспасы.
Аспаптық зерттеулер:
·           Ультрадыбыстық ОБП: бастапқы кезеңде ішектің ишемиясы толқи жиырылудың ұлғаюын көрсете алады, содан кейін қалыпқа келеді. Ішектің қабырғалары тығыз және түйіршік болады. Қан құйылу  және ісіну ошақтары аймақтың ішектің қабырғасында эхогендігінің төмендеуіне әкеледі.
·          Ішперде аортасы мен оның қолқасының УДДГ .
·          Құрсақ қуысының жатпа және тұру күйіндегі шолу рентгенографиясы: тоқ ішек ілмектерінде газ құрамының жоғарылығы, тоқ ішектің қалыңдауы және қабырғаларының қаттылығы, ішек ілмектерінің бөлінуі,  "бас бармақтың баспасы" белгісі, "(толу кемшіліктері)- ерте белгісі, қарама-қарсы заттар мен ішек қабырғаларының(ишемияланған ішек аймақтарының сегменттік құрысуы) сегменттік тарылу арасында саңылау тәрізді аймақтарының сергектігі.

Мамандардың консультациясына арналған көрсетілімдер:  
·          балалар невропатологының консультациясы – неврологиялық ауруларды болдырмау үшін;
·          балалар анестезиологының консультациясы – операцияларды жүргізудің ықтимал қарсы көрсеткіштерін анықтау және алып тастау;
·          балалар диетологының консультациясы – операциядан кейін диетаны тағайындау және нәрлі энтеральды қоспаларды таңдау үшін;
·          балалар фтизиатрының консультациясы – ішектегі туберкулездің ерекше процесін болдырмау үшін;
·          балалар урологының консультациясы – зәр шығару жолдарының ауруларын болдырмау үшін;
·          балалар кардиологының консультациясы - тұрақсыз кардиодинамика кезінде;
·          балалар инфекционистінің консультациясы – ішектің инфекциялық ауыруларын болдырмау үшін;
·          балалар гинекологының консультациясы – аднексит пен басқа гинекологиялық ауруларды болдырмау үшін;
·          балалар гематологының консультациясы – гематологиялық асқынулардың дамуы кезінде;
·           психиатрдың консультациясы – жіті психикалық бұзылуларды түзету үшін;
·          психологтың консультациясы – психологиялық бұзылуларды түзету үшін;
·          балалар онкологының консультациясы – ішектегі онкологиялық процесстерді болдырмау үшін;
·          морфологтың консультациясы – ішектің шырышты қабығына гистологиялық зерттеу жүргізу үшін.
 
Диагностикалық алгоритм:

ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУДЫҢ ТИПІН КӨРСЕТЕ ОТЫРЫП, ЕМДЕУГЕ ЖАТҚЫЗУҒА АРНАЛҒАН КӨРСЕТІЛІМДЕР

Жоспарлы емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
·          белгіленген диагнозы бар барлық пациенттер емдеуге стационарға жатқызылады.

Шұғыл емдеуге жатқызуға арналған көрсетілімдер:
·          баланың жай-күйіне қауіп төндіретін өткір абдоминалды ауырсынулар, тахикардия.
 

• Занимаясь самолечением, вы можете нанести непоправимый вред своему здоровью.  
• Информация, размещенная на сайте MedElement и в мобильных приложениях "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта", не может и не должна заменять очную консультацию врача. Обязательно обращайтесь в медицинские учреждения при наличии каких-либо заболеваний или беспокоящих вас симптомов.  
• Выбор лекарственных средств и их дозировки, должен быть оговорен со специалистом. Только врач может назначить нужное лекарство и его дозировку с учетом заболевания и состояния организма больного.  
• Сайт MedElement и мобильные приложения "MedElement (МедЭлемент)", "Lekar Pro", "Dariger Pro", "Заболевания: справочник терапевта" являются исключительно информационно-справочными ресурсами. Информация, размещенная на данном сайте, не должна использоваться для самовольного изменения предписаний врача.  
• Редакция MedElement не несет ответственности за какой-либо ущерб здоровью или материальный ущерб, возникший в результате использования данного сайта.